सामग्रीमा जानुहोस्

राष्ट्रियकरण

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट

सरकार (राष्ट्रिय वा क्षेत्रीय)द्वारा निजी स्वामित्वमा रहेको वस्तुलाई सार्वजनिक वस्तुमा रूपान्तरण गर्नुलाई राष्ट्रियकरण भनिन्छ। उदाहरणको लागि, एक निजी बैंकको राष्ट्रीयकरण र सार्वजनिक गर्न सकिन्छ, र सन् १९६८ मा भारतमा यो भएको थियो। [] राष्ट्रियकरण अन्तर्गत सरकारको कुनै पनि तल्लो तहको सम्पत्ति माथिल्लो तहमा लगिन्छ, जस्तै नगरपालिकाको कुनै पनि सम्पत्तिलाई राज्यको सम्पत्ति घोषणा गर्ने आदी पर्दछ। राष्ट्रियकरणको विपरीत प्रक्रियाको निजीकरण हो। ऐतिहासिक रूपमा, राज्यहरूले विभिन्न राजनीतिक प्रणालीहरू र आर्थिक प्रणालीहरूको एक विस्तृत विविधता अन्तर्गत विभिन्न उद्देश्यहरूको लागि राष्ट्रियकरण गरेका छन्।[]

मार्क्सवादी सिद्धान्त

[सम्पादन गर्नुहोस्]

मार्क्सवादी सिद्धान्तमा "एक्स्प्रोप्रिएसन अफ एक्सप्रोप्रिएटर expropriation of expropriators (शासक वर्ग)" र "लुटेराहरूलाइ लुट" ("грабь награбленное")शब्दावली उल्लेख गरिएको छ, जुन रुसी अक्टोबर क्रान्तिको समयमा निकै लोकप्रिय भएको थियो।[] The term is also used to describe nationalization campaigns by communist states, such as dekulakization and collectivization in the USSR.[]

राष्ट्रियकरण किन गरिन्छ?‍

[सम्पादन गर्नुहोस्]

राष्ट्रियकरणका विविध दृष्टिकोण हुन्छन्।

राजनैतिक दृष्टिकोण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

समाजवादी आर्थिक प्रणालीको स्थापना गर्नु राष्ट्रियकरणको उद्देश्य हो। अर्थात् समाजवादमा राष्ट्रिय उत्पादनलाई न्यायोचित रुपमा सार्वजनिक हित र उपयोगको लागि वितरण हुने व्यवस्था स्थापित गरिन्छ।[]

आर्थिक दृष्टिकोण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

निजी नियन्त्रणमा रहेका कम्पनी, उद्योग वा सम्पत्तिहरू लिई सरकारको नियन्त्रणमा राख्ने प्रक्रिया राष्ट्रियकरण हो। राष्ट्रियकरण प्रायः विकासोन्मुख देशहरूमा हुन्छ । सम्पत्ति नियन्त्रण गर्ने वा विदेशी स्वामित्वमा रहेका उद्योगहरूमा राष्ट्रको प्रभुत्व कायम गर्ने राष्ट्रिय आवश्यकता नै राष्ट्रियकरण हो।[] देशमा उत्पादित वस्तु र सेवाको नागरिकहरूमा न्यायोचित वितरण स्थापना गर्न, सर्वसुलभ र सहज पहुँचको व्यवस्था गर्न, वस्तु र सेवाको उपभोगमा समान अवसरको अवस्था कायम राख्न राष्ट्रियकरण गरिन्छ।

विश्वमा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

विश्व समयक्रम र परिस्थिति अनुसार प्राय सबै देशहरूले विभिन्न क्षेत्रमा राष्ट्रियकरण गरेका छन्। राष्ट्रियकरण गरेका देशहरूको सूचीःलिंक[[२]] र विश्वका देशहरू:लिंक[[३]]मा गरिएका राष्ट्रियकरणका क्षेत्रहरू

संयुक्त राष्ट्र संघमा सदस्य रहेका देशहरुमा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

(क) उत्तर अमेरिकामा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

२. संयुक्त राज्य अमेरिका

[सम्पादन गर्नुहोस्]
*1917: सबै संयुक्त राज्य अमेरिका रेलमार्गहरू रेलमार्ग प्रशासन द्वारा विश्व युद्ध I द्वारा युद्धकालीन उपायको रूपमा सञ्चालन गरिएको (तर स्वामित्वमा छैन)। रेलमार्गहरू 1920 मा Esch-Cummins Act अन्तर्गत निजी नियन्त्रणमा फिर्ता गरियो। 
  • 1918: अमेरिकी टेलिफोन प्रणालीलाई जुलाई 31, 1918 मा राष्ट्रियकरण गरियो र हुलाक कार्यालय विभागको नियन्त्रणमा राखियो। यो 31 जुलाई, 1919 मा निजी स्वामित्वमा फिर्ता गरियो।[]
  • 1943: 27 डिसेम्बर, 1943 मा, राष्ट्रपति रुजवेल्टले हडताललाई समाधान गर्न केही हप्ताको लागि रेलमार्गहरू राष्ट्रियकरण गरे।[]
  • 1971: राष्ट्रिय रेलमार्ग यात्रु निगम (Amtrak) एक सरकारको स्वामित्वमा रहेको निगम हो जुन अमेरिकी रेलमार्गहरूलाई उनीहरूको कानुनी दायित्वबाट छुटकारा दिने स्पष्ट उद्देश्यका लागि 1971 मा सिर्जना गरिएको थियो। अन्तर-शहर रेल|अन्तर-शहर यात्री रेल]] सेवा। (मुख्यतया) रेल माल ढुवानी


*1976: कन्सोलिडेटेड रेल कर्पोरेसन (कोनरेल) क्षेत्रीय रेल पुनर्गठन ऐन द्वारा मुख्य रूपमा [[उत्तरपूर्वी संयुक्त राज्यमा सञ्चालित छ वटा दिवालिया रेल लाइनहरूको सञ्चालन लिनको लागि सिर्जना गरिएको थियो। राज्यहरू|उत्तरपूर्व]]; कन्रेललाई सीएसएक्स यातायातनोर्फोक दक्षिणी रेलवे द्वारा अधिग्रहण गर्दा ओम्निबस बजेट मेलमिलाप ऐन अन्तर्गत निजीकरण गरिएको थियो, यद्यपि यो नोर्फोक दक्षिणी रेलवे द्वारा सञ्चालन भइरहेको छ। [Conrail साझा सम्पत्ति सञ्चालन| सम्पत्ति व्यवस्थापन र नेटवर्क सेवा प्रदायक]]। Conrail को लागि प्रारम्भिक योजनाहरूले यसलाई पहिलो विश्वयुद्धको समयमा जस्तै वास्तवमा राष्ट्रियकरण प्रणाली बनाउन सक्ने थियो, तर Association of American Railroads ले एउटा वैकल्पिक प्रस्तावलाई जित्यो।
  • 1989: रिजोलुसन ट्रस्ट कर्पोरेशन ले [[वित्तीय संस्थाहरू सुधार, रिकभरी, र प्रवर्तन ऐन 1989|वित्तीय संस्था सुधार ऐन अन्तर्गत सयौं असफल बचत र ऋण संघको नियन्त्रण कब्जा गर्यो। , रिकभरी, र प्रवर्तन ऐन]] [[बचत र ऋण संकट

४. ग्वाटेमाला

[सम्पादन गर्नुहोस्]

६. एल साल्भाडोर

[सम्पादन गर्नुहोस्]

८. कोस्टारिका

[सम्पादन गर्नुहोस्]

९. निकारागुआ

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  • 1959 को क्युबाली क्रान्ति पछि क्यास्ट्रो सरकारले बिस्तारै सबै विदेशी-स्वामित्व भएका निजी कम्पनीहरूलाई कब्जा गर्यो, जसमध्ये अधिकांश अमेरिकी निगमहरू र व्यक्तिहरूको स्वामित्वमा थिए। तत्काल ट्रिगर अमेरिकी स्वामित्वमा रहेको तेल प्रशोधन कम्पनीहरूले सोभियत संघबाट प्राप्त कच्चा तेललाई परिष्कृत गर्न अस्वीकार गर्नु थियो। तेल नहुने सम्भावनाको सामना गर्दै, क्युबाले तीन अमेरिकी रिफाइनरीहरूलाई राष्ट्रियकरण गर्यो। यस कार्यले क्युबामा अमेरिकी प्रतिबन्ध लाई बढायो, जसले सबै अमेरिकी स्वामित्वको सम्पत्तिलाई राष्ट्रियकरण गरेर प्रतिक्रिया दियो। अन्ततः सबै क्युबाली निजी सम्पत्ति राष्ट्रियकरण गरियो।[१४]
  • 1966 मा सुरुमा, क्यास्ट्रो सरकारले क्युबामा सडक बिक्रेताहरू को स्तरसम्म बाँकी रहेका सबै निजी स्वामित्वमा रहेका व्यवसायहरू राष्ट्रियकरण गर्यो। मार्च 14, 1968 मा नयाँ "क्रान्तिकारी आक्रामक" को साथ प्रक्रियाले गति लियो। US लाई $१.३ मिलियन को सानो रकम भुक्तान गरिएको थियो। सम्बन्ध बिग्रनु अघि हितहरूले दुई सरकारहरू बीचको सबै सहयोग समाप्त गर्यो।

१६.डोमिनिकन रिपब्लिक

[सम्पादन गर्नुहोस्]

१७.डोमिनिका

[सम्पादन गर्नुहोस्]

१८.सेन्ट किट्स र नेभिस

[सम्पादन गर्नुहोस्]

१९.सेन्ट लुसिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

२०.सेन्ट भिन्सेन्ट र द ग्रेनाडाइन्स

[सम्पादन गर्नुहोस्]

२१.बार्बाडोस

[सम्पादन गर्नुहोस्]

२२.ग्रेनाडा

[सम्पादन गर्नुहोस्]

२३.ट्रिनिडाड र टोबागो

[सम्पादन गर्नुहोस्]

(ख) दक्षिण अमेरिकामा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

१. कोलम्बिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

२. भेनेजुएला

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  • 1975 फलाम र इस्पात उद्योगको राष्ट्रियकरण।[१५]
  • 1976, कार्लोस एन्ड्रेस पेरेज को अध्यक्षतामा भेनेजुएलाको तेल उद्योगको राष्ट्रियकरणको साथ PDVSA को स्थापना।
  • 2007 मे १, २००७ मा, सरकारले राष्ट्रपति ह्युगो चाभेज को राष्ट्रियकरणको एउटा विवादास्पद घटक, विशाल ओरिनोको बेल्ट कच्चा परियोजनाहरूमाथिको परिचालन नियन्त्रणको विश्वको सबैभन्दा ठूलो तेल कम्पनीहरूबाट हटायो। ड्राइभ।
  • 2008 अप्रिल ३, २००८ मा चाभेजले सिमेन्ट उद्योगको राष्ट्रियकरण गर्ने आदेश दिए।[१६]
  • 2008 अप्रिल 9, 2008 मा, चाभेजले भेनेजुएलाको स्टील मिल Sidor को राष्ट्रियकरणको आदेश दिए, जसमा हाल लक्समबर्ग-आधारित टर्नियम छ। एक 60% हिस्सेदारी। सिडोरका कर्मचारी र सरकारको क्रमशः २०% हिस्सेदारी छ।[१७]
  • 2008 अगस्त 19, 2008 मा, चाभेजले अन्तर्राष्ट्रिय सिमेन्ट उत्पादक Cemex को स्वामित्वमा रहेको र सञ्चालित सिमेन्ट प्लान्टको अधिग्रहण गर्न आदेश दिए। जबकि Cemex को शेयर न्यूयोर्क स्टक एक्सचेन्ज मा घट्यो, सिमेन्ट प्लान्टले कम्पनीको व्यापारको लगभग 5% मात्र समावेश गर्दछ, र अन्य बजारहरूमा उत्पादन गर्ने कम्पनीको क्षमतामा प्रतिकूल असर पार्ने अपेक्षा गरिएको छैन। चाभेजले घर निर्माण र पूर्वाधार लक्ष्यहरू पूरा गर्न आफ्नो देशको कंक्रीट र इस्पात उद्योगहरूलाई राष्ट्रियकरण गर्न खोजिरहेका छन्।[१८]
  • 2009 फेब्रुअरी २८, २००९ मा, चाभेजले सेनालाई सबै धान प्रशोधन र प्याकेजिङ प्लान्टहरू कब्जा गर्न आदेश दिए।[१९]
  • 2010 जनवरी २०, २०१० मा चाभेजले बढ्दो मूल्य र सट्टा होर्डिङका कारण फ्रान्सेली कम्पनीको खुद्रा स्टोरहरूको प्रणाली अन्तर्गत छ सुपरमार्केटलाई राष्ट्रियकरण गर्ने अध्यादेशमा हस्ताक्षर गरे। अवैध।
  • '2010' जुन २४, २०१० मा, भेनेजुएलाले अमेरिकी कम्पनी हेल्मेरिच र पायनेसँग सम्बन्धित तेल ड्रिलिंग रिगहरूलाई राष्ट्रियकरण गर्ने इरादा घोषणा गर्‍यो।*2010 अक्टोबर २५, २०१० मा, चाभेजले घोषणा गरे कि सरकारले दुईवटा अमेरिकी स्वामित्वमा रहेका Owens-Illinois काँच उत्पादन गर्ने प्लान्टलाई राष्ट्रियकरण गरिरहेको छ।
  • 2010 अक्टोबर 31, 2010 मा, चाभेजले आफ्नो सरकारले Sidetur स्टिल उत्पादन गर्ने प्लान्टको जिम्मा लिने बताए। Sidetur Vivencia को स्वामित्वमा छ, जसमा 2008 मा सरकारले विनियोजित दुई खनिज प्लान्टहरू थिए।[२०]
  • 2015 भेनेजुएलाका राष्ट्रपति निकोलस मादुरोले खाना वितरण राष्ट्रियकरण गर्ने वाचा गरे।[२१]

अधिकांश उपयोगिताहरू 1994 मा निजीकरण हुनु अघि राष्ट्रिय स्वामित्वमा थिए।

  • 2006 मे १, २००६ मा, नव निर्वाचित बोलिभियाका राष्ट्रपति इभो मोरालेस ले देशको प्राकृतिक ग्यास उद्योगलाई राष्ट्रियकरण गर्ने योजना घोषणा गर्नुभयो; विदेशी कम्पनीहरूलाई आफ्नो विद्यमान ठेक्का पुन: वार्ता गर्न छ महिना दिइएको थियो।
  • 2008 मे १, २००८ मा, बोलिभियाको अग्रणी दूरसञ्चार कम्पनी Entel को राष्ट्रियकरण सम्पन्न भयो, यसअघि Telecom Italia को स्वामित्व थियो।
  • 2010 मे 1, 2010 मा, सरकारले देशको मुख्य जलविद्युत प्लान्टलाई राष्ट्रियकरण गर्‍यो, यसरी बोलिभियाको धेरैजसो विद्युत उत्पादन र अन्तिम प्रयोगकर्ताको बिक्रीमाथि नियन्त्रण राख्यो।
  • २०१२ मे १, २०१२ मा, मोरालेस सरकारले पावर ग्रिड अपरेटर ट्रान्सपोर्टोरा डे इलेक्ट्रिकिडाड (टीडीई) को राष्ट्रियकरण गर्‍यो, तबसम्म ९९.९४% रेड इलेक्ट्रिकाको स्वामित्वमा थियो। de España। TDE ले बोलिभियामा 73% पावर लाइनहरूको स्वामित्व र सञ्चालन गर्दछ।

११. अर्जेन्टिना

[सम्पादन गर्नुहोस्]

(ग) युरोपमा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

१.आइसल्यान्ड

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  • 1939-1948 अधिकांश निजी रेलवे कम्पनीहरूको राष्ट्रियकरण।
  • 1957 खानी कम्पनी LKAB राष्ट्रियकरण भएको छ। 1907 देखि राज्यले निगमको 50% सेयर स्वामित्व पाएको थियो, बाँकी किन्न विकल्पहरू सहित, 1907 देखि। /$file/A%20historic%20journey.pdf एक ऐतिहासिक यात्रा] वेब्याक मेसिन 28%24all%29/986496EB999E5F43C1257165002ECDCF/%24file/A%20historic%20journey.pdf अभिलेखिकरण २०१२-०१-११ मिति Luossavaara-Kiirunavaara Aktieag, </60> April
  • 1970s स्विडेनी सरकारले फार्मेसीलाई राष्ट्रियकरण गरे, जहाँ राज्यको स्वामित्वमा रहेको Apoteksbolaget AB लाई खुद्रा एकाधिकार दिइएको थियो।

४. फिनल्याण्ड

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  • 1993 बैंकिङ क्षेत्रको एक सानो भागलाई राष्ट्रियकरण गरिएको छ, Omaisuudenhoitoyhtiö Arsenal बैंकिङ संकट समाधान गर्नको लागि सिर्जना गरिएको थियो।
  • 2015: Talvivaara Sotkamo Ltd जसले Sotkamo मा निकल खानी सञ्चालन गर्यो, नोभेम्बर 2014 मा दिवालिया भयो, र फिनिश राज्यले तुरुन्तै खानीलाई स्थिर गर्नको लागि आफ्नो कब्जामा लियो। वातावरणीय क्षति रोक्न खानी सञ्चालन। Terrafame, जुन पूर्ण रूपमा फिनिश राज्यको स्वामित्वमा छ, ले अगस्ट 2015 मा एक यूरोमा दिवालिया सम्पत्तिबाट खानी किनेको थियो। त्यसबेलादेखि, खानीलाई निजीकरण गर्ने प्रयासहरू गरिएको छ। नोभेम्बर 2020 मा राज्यको होल्डिंग अझै 71.2% थियो।

६. इस्टोनिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

८. लिथुआनिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

१०.आयरल्यान्ड

[सम्पादन गर्नुहोस्]

1940 मा Córas Iompair Éireann को रूपमा रेलवे राष्ट्रियकरण गरिएको थियो।

  • 2007 अगस्त 3, 2007 मा, आयरिश सरकारलाई Eircom को तामा नेटवर्क पूर्वाधारमा हिस्सेदारी प्रस्ताव गरिएको थियो।[२३] आयरल्याण्डको टेलिफोन नेटवर्कहरू 1999 मा निजीकरण गरियो।
  • 2009 जनवरी 16, 2009 मा, आयरिश सरकारले बैंकको व्यवहार्यता सुरक्षित गर्न एङ्लो आयरिश बैंक लाई राष्ट्रियकरण गर्यो।[२४]
  • 2010 राज्यको स्वामित्वमा रहेको एंग्लो आयरिश बैंक ले आयरल्यान्डको सबैभन्दा ठूलो कम्पनी QUINN समूह लाई सार्वजनिक स्वामित्वमा ल्याउँदै बहुमत नियन्त्रण लिने छ।[२५]

११. संयुक्त अधिराज्य बेलायत

[सम्पादन गर्नुहोस्]

राष्ट्रियकरण पहिलो पोस्ट द्वितीय विश्वयुद्ध लेबर सरकारको मुख्य विशेषता थियो, १९४५ देखि १९५१ सम्म क्लेमेन्ट एट्ली को नेतृत्वमा। कोइलास्टील उद्योगहरू राष्ट्रियकरण गर्नुपर्ने धेरै उद्योग वा सेवाहरूमध्ये दुई मात्र थिए, जबकि 1948 मा राष्ट्रिय स्वास्थ्य सेवा को गठनले सबैलाई अधिकार दिएको थियो। विश्वव्यापी स्वास्थ्य सेवा लाई। विन्स्टन चर्चिल, एन्थोनी इडेन, हेरोल्ड म्याकमिलन, एलेक डगलस-होम र [[एडवर्ड हेथ’को नेतृत्वमा पछिल्ला कन्जरभेटिभ सरकारहरू ]] ले युद्धपछिको सहमति को भागको रूपमा व्यावहारिक रूपमा सबै राष्ट्रियीकृत उद्योग र सेवाहरूलाई सार्वजनिक स्वामित्वमा रहन अनुमति दियो। जे होस्, सन् १९७९ मा मार्गरेट थ्याचरको चुनावी जितले कन्जरभेटिभहरूले राष्ट्रिय स्वास्थ्य सेवालाई जारी राख्ने अनुमति दिए पनि एक दशकभित्रै अधिकांश राष्ट्रियकृत उद्योग, सेवा र उपयोगिताहरू निजीकरण भएको देखे। लेबर पार्टीले सुरुमा थ्याचरको निजीकरणको विरोध गर्‍यो, तर टोनी ब्लेयर को नेतृत्वमा सन् १९९७ मा पुनः सत्तामा आएपछि राष्ट्रियकरण गर्ने पार्टीको प्रतिबद्धता त्यागिएको थियो। यद्यपि, फेब्रुअरी 2008 मा, ब्लेयरको उत्तराधिकारी Gordon Brown ले Great Recession को समयमा असफल Northern Rock बैंकलाई राष्ट्रियकरण गरे। धेरै ठूलो रोयल बैंक अफ स्कटल्याण्डह्यालिफ्याक्स बैंक अफ स्कटल्याण्ड त्यस वर्षको अक्टोबरमा एउटै कारणले आंशिक रूपमा राष्ट्रियकरण गरिएको थियो। सार्वजनिक स्वामित्वमा लगभग चार वर्षपछि, उत्तरी रक भर्जिन मनी लाई बेचियो र नोभेम्बर 2011 मा रोयल बैंक अफ स्कटल्याण्ड स्यान्टन्डर समूह लाई शाखा बिक्री गर्न सहमत भयो। यद्यपि, रोयल बैंक अफ स्कटल्याण्ड र लोयड्स पाँच वर्ष पछि सार्वजनिक स्वामित्वमा रहन्छन् र नोभेम्बर 2012 मा पब्लिक अकाउंट्स कमिटी ले चेताउनी दियो कि बैंकहरू बेच्न धेरै वर्ष लाग्न सक्छ र £ 66 बिलियनमा अहिलेसम्म लगानी गरिएको छ। यी बैंकहरू कहिल्यै पुन: प्राप्ति हुन सक्दैन।[५८]

अन्य देशहरूद्वारा राष्ट्रियकरण गरिएको ब्रिटिश सम्पत्ति

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  • 1940 अर्जेन्टिना रेलवे
  • 1953 ब्रिटिश पेट्रोलियमको इरानी सम्पत्ति (वास्तवमा एक अंश-राष्ट्रियकृत कम्पनीको अंशको राष्ट्रियकरण)
  • 1956 इजिप्टियन सरकार ले स्वेज नहर को राष्ट्रियकरण गर्‍यो, जसको स्वामित्व स्वेज नहर कम्पनीको थियो जुन अंश ब्रिटिश सरकारको स्वामित्वमा थियो।
  • 1962 सिलोन सरकारले आंशिक रूपमा ब्रिटिश स्वामित्वको रोयल डच शेल कम्पनीको सम्पत्ति राष्ट्रियकरण गर्‍यो।
  • 1975 श्रीलंका सरकार ले ब्रिटिश स्वामित्वको रोपण कम्पनीहरूको सम्पत्ति राष्ट्रियकरण गर्यो।

१२. डेनमार्क

[सम्पादन गर्नुहोस्]

१३. पोर्तुगल

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  • 1974: कार्नेशन रिभोलुसन पछिका वर्षहरूमा, Junta de Salvação NacionalProvisional Governments ले सबै बैंकिङ, बीमा, पेट्रोललाई राष्ट्रियकरण गरे। र औद्योगिक कम्पनीहरु। ती कम्पनीहरू मध्ये Companhia União Fabril (CUF), Champalimaud familySONAE को सम्पत्तिहरू थिए। क्रान्तिअघि नै सरकारी स्वामित्वमा रहेका दूरसञ्चार कम्पनीहरूसँगै, १९८० र १९९० को दशकमा धेरै राष्ट्रियकरण गरिएका कम्पनीहरूलाई पुनर्निमाण गरिएको थियो। कृषि क्षेत्र, सरकारी अनुमान अनुसार, लगभग ९,००,००० हेक्टर (२२,००,००० एकड) कृषि भूमि अप्रिल 1974 र डिसेम्बर 1975 बीच भूमिको नाममा कब्जा गरिएको थियो। सुधार; लगभग 32% पेशाहरू अवैध रूपमा शासन गरिएको थियो। जनवरी 1976 मा, सरकारले गैरकानूनी रूपमा कब्जा गरिएको जग्गालाई यसको मालिकहरूलाई फिर्ता गर्ने वाचा गर्यो, र 1977 मा, यसले भूमि सुधार पुनरावलोकन कानून जारी गर्यो। अवैध रूपमा कब्जा गरिएको जग्गाको पुनर्स्थापना सन् १९७८ मा सुरु भयो।
  • 2008: BPN - Banco Português de Negócios बैंकलाई यसको पतन रोक्न राष्ट्रियकरण गरियो।

फ्रान्समा राष्ट्रियकरण "Ancien Régime" अन्तर्गत संगठित 'राज्यहरू' वा राज्य एकाधिकारमा फर्किएको छ, उदाहरणका लागि, तंबाकू बिक्रीमा एकाधिकार। सञ्चार कम्पनीहरू फ्रान्स टेलिकमला पोस्टे राज्यको हुलाक र दूरसञ्चार एकाधिकारका अवशेषहरू हुन्।

दोस्रो विश्वयुद्ध पछि राष्ट्रियकरण क्षेत्रको ठूलो विस्तार भएको थियो।[५९] 1982 मा दोस्रो लहर पछ्याइएको थियो।

पेरिस क्षेत्रीय यातायात अपरेटर, RATP समूह, पनि एक राष्ट्रियीकृत उद्योगको रूपमा गणना गर्न सकिन्छ।

१८.स्वीजरल्यान्ड

[सम्पादन गर्नुहोस्]

१९.लिचेस्टाइन

[सम्पादन गर्नुहोस्]

२०.लक्जेम्बर्ग

[सम्पादन गर्नुहोस्]

२१.बेल्जियम

[सम्पादन गर्नुहोस्]

२२.नेदरल्याण्ड

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  • 2008 राज्यले बेल्जियम-डच बैंकिङ र बीमा कम्पनी फोर्टिस को डच गतिविधिहरू राष्ट्रियकरण गर्दछ, जुन अन्तर्राष्ट्रिय वित्तीय संकट
  • 2013 SNS बैंक राष्ट्रियकरण गरिएको छ। एक वर्षभन्दा बढी समयदेखि निजी लगानीकर्ता पाउन नसक्दा समस्यामा परेको थियो । फेब्रुअरी 1, 2013 मा, Jeroen Dijselbloem (Dach Ministries of Finance) ले SNS राष्ट्रियकरण भएको घोषणा गर्‍यो।

रेलवे प्रथम विश्वयुद्ध पछि राष्ट्रियकरण गरिएको थियो। Deutsche Bahn को आंशिक निजीकरण 2008 मा योजना गरिएको थियो तर विश्व आर्थिक संकटका कारण रोकियो। 2020 सम्म निजीकरणको लागि कुनै योजना छैन। खननका ठूला खण्डहरू, बैंकिङ, र ढुवानी उद्योगहरू या त सरकारी पैसामा निर्भर भए वा महामन्दी का कारण पूर्ण रूपमा वाइमार रिपब्लिक को ��ेरचाहमा राखियो। ; यी पछि नाजी शासन द्वारा 1934 र 1937 को बीच पुन: निजीकरण गरियो।[६०] नाजी जर्मनी मा, निजी व्यवसायीहरूसँग सरकारी नीतिलाई प्रभाव पार्ने क्षमता थियो, र तिनीहरूमध्ये धेरैजसो उद्योगको राष्ट्रियकरण रोक्न खोज्ने Gewerbefreiheit - व्यापार स्वतन्त्रताको सिद्धान्तप्रति प्रतिबद्ध रहे।[६१] तैपनि, दोस्रो विश्वयुद्धको दौडान नाजी सरकारले जितेका राष्ट्रहरूको सम्पत्ति जफत गरेपछि, ती सम्पत्तिहरू समाहित गर्न 500 भन्दा बढी राज्य उद्यमहरू विस्तार गरियो, जसमध्ये सबैभन्दा ठूलो Hermann Göring Works (फलाम), प्राय: नाजी पार्टी उपकरण द्वारा संचालित। In East Germany, most enterprises were nationalised in the years following World War II. After German reunification, an agency called Treuhand was established to return them to private ownership, however many were liquidated.

  • 1905 रेलवेलाई फेरोवी डेलो स्टेटो को रूपमा राष्ट्रियकरण गरिएको थियो।
  • 1978 राष्ट्रिय स्वास्थ्य सेवाको गठनले सबै नागरिकलाई नि:शुल्क स्वास्थ्य सेवा प्रदान गरेको छ, अझै पनि केही निजी खर्च छ तर ७७% सार्वजनिक छ।

बेनिटो मुसोलिनी को शासनले राष्ट्रियकरण विस्तार गर्‍यो, Istituto per la Ricostruzione Industriale (IRI) लाई कार निर्माता अल्फा रोमियो सहित संघर्षरत फर्महरूका लागि राज्य होल्डिङ कम्पनीको रूपमा सिर्जना गर्‍यो। एक समानान्तर निकाय, Ente Nazionale Idrocarburi (Eni) राज्यको तेल र ग्याँस हितहरू व्यवस्थापन गर्न स्थापना गरिएको थियो। फासिस्ट इटालीले सन् १९३९ सम्म आफ्नो अर्थतन्त्रको तीन चौथाइभन्दा बढी राष्ट्रियकरण गरिसकेको थियो, [[सोभियत संघ] बाहेक अरू कुनै राष्ट्रभन्दा बढी। मुसोलिनीले यसअघि सन् १९३४ मा ‘इटालीको अर्थतन्त्रको तीन चौथाइ औद्योगिक र कृषि राज्यको हातमा छ’ भनी घमण्ड गरेका थिए।’ सन् १९३९ सम्ममा इटालियन राज्यले इटालीको ढुवानी र जहाज निर्माणको चार–पाँच भाग, सुँगुरको तीन चौथाइ हिस्सा ओगटेको थियो। फलाम उत्पादन, र लगभग आधा इस्पात उद्योग।

२६.सान मारिनो

[सम्पादन गर्नुहोस्]

२७.पोल्याण्ड

[सम्पादन गर्नुहोस्]

२८.चेक रिपब्लिक

[सम्पादन गर्नुहोस्]

२९.स्लोभाकिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

३०.अस्ट्रिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

३२.स्लोभेनिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

३३.क्रोएसिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

युगोस्लाभियाको विभाजन कम्युनिस्टहरूको राष्ट्रियकरण। यस जग्गाको धेरैजसो पुनर्स्थापना र मोडेल पुनर्विचार गर्ने प्रक्रियामा छ।

३४.बोस्निया र हर्जगोभोनिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

३६.मोन्टेनिग्रो

[सम्पादन गर्नुहोस्]

३७.अल्बानिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

३८.मेसडोनिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

४०.बुल्गेरिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

४१.रोमानिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  • 1948 With the Decree 119 of June 11, 1948, the new Communist regime nationalised all private companies and their assets leading to the transformation of the economy from a market economy to a planned economy.
  • 1950 With the Decree 92 of April 19, 1950, a huge number of private houses and lands are confiscated.[६२]

४२.मोल्दोभा

[सम्पादन गर्नुहोस्]

(घ) अफ्रिकामा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

3. ट्युनिसिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

6. मौरिटानिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

10. गिनी बिसाउ

[सम्पादन गर्नुहोस्]

12. सियरा लियोन

[सम्पादन गर्नुहोस्]

13. लाइबेरिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

14. आइभरी कोस्ट

[सम्पादन गर्नुहोस्]

16. बुर्किना फासो

[सम्पादन गर्नुहोस्]

20. नाइजेरिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

23. मध्य अफ्रिकी गणतन्त्र

[सम्पादन गर्नुहोस्]

24. उत्तर सुडान

[सम्पादन गर्नुहोस्]

25. दक्षिण सुडान

[सम्पादन गर्नुहोस्]

26. इरिट्रिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

28. इथियोपिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

30. इक्वेटोरियल गिनी

[सम्पादन गर्नुहोस्]

32. गणतन्त्र कंगो

[सम्पादन गर्नुहोस्]

33. प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कंगो

[सम्पादन गर्नुहोस्]

38. तान्जानिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

42. मोजाम्बिक

[सम्पादन गर्नुहोस्]

44. बोत्सवाना

[सम्पादन गर्नुहोस्]

45. जिम्बाब्वे

[सम्पादन गर्नुहोस्]

46. दक्षिण अफ्रिका

[सम्पादन गर्नुहोस्]

48. स्वाजिल्याण्ड

[सम्पादन गर्नुहोस्]

51. मेडागास्कर

[सम्पादन गर्नुहोस्]

54. साई टोम र प्रिन्सिपे

[सम्पादन गर्नुहोस्]

(ङ) एशियामा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

3. संयुक्त अरब इमिरेट्स

[सम्पादन गर्नुहोस्]

6. साउदी अरेबिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  • सरकारले सन् १९८० मा तेल उत्पादक कम्पनी आरामको लाई राष्ट्रियकरण गरेको थियो।

16. आर्मेनिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

19. अफगानिस्तान

[सम्पादन गर्नुहोस्]

20. सार्क राष्ट्र पाकिस्तानमा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  • १९७२: जनवरी २, १९७२ मा, प्रधानमन्त्री जुल्फिकार अली भुट्टो, पूर्वी पाकिस्तान टुटेपछि, सबै प्रमुखको राष्ट्रियकरणको घोषणा गरियो। कपडा उद्योग र जग्गा बाहेक फलाम र इस्पात, भारी इन्जिनियरिङ्, भारी विद्युत, पेट्रोकेमिकल, सिमेन्ट र सार्वजनिक उपयोगिताहरू लगायतका उद्योगहरू। अपरेशन फेयर प्ले मा प्रधानमन्त्री भुट्टोको अपदस्थ पछि यो प्रक्रिया प्रभावकारी रूपमा समाप्त भयो।

21. तुर्कमेनिस्तान

[सम्पादन गर्नुहोस्]

22. उजबेकिस्तान

[सम्पादन गर्नुहोस्]

23. ताजिकिस्तान

[सम्पादन गर्नुहोस्]

24. किर्गिजस्तान

[सम्पादन गर्नुहोस्]

25. कजाकिस्तान

[सम्पादन गर्नुहोस्]

26. चीनमा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

रिपब्लिकन चाइना को अवधिमा, सन यात-सेन ले व्यापक भूमि सुधार र धेरै उद्योगहरूलाई राष्ट्रियकरण गरेको थियो।[६४]

माओ त्से तुङ अन्तर्गत जनवादी गणतन्त्र चीनको उदयले सबै निजी सम्पत्तिहरू राष्ट्रियकरण गर्‍यो, निजी स्वामित्वलाई प्रतिबन्धित गर्‍यो, जमिनसमेत, र राज्यले उत्पादन र मूल्य स्तरहरू निर्धारण गर्यो। यी मध्ये केहीलाई 1978 मा खुला प्रतिबन्धहरू पछि उल्टाइयो, जसले निजी र विदेशी लगानीलाई देशमा प्रवेश गर्न अनुमति दियो।[६५]

मार्शल ल अवधि र ताइवानमा लोकतान्त्रिकीकरणको अन्त्य पछि, गणतन्त्र चीनले धेरै सरकारी स्वामित्वका सम्पत्तिहरूलाई निजीकरण गर्न थाल्यो, त्यो पनि कुओमिनटाङ को स्वामित्वमा थियो।[६६]

28. सार्क राष्ट्र भारतमा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

29. सार्क राष्ट्र नेपालमा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  • '1951' क्रान्तिपछि सरकारले देशभर निजी र साम्प्रदायिक वनलाई राष्ट्रियकरण गर्‍यो।[७०]

नेपालको संविधान 2072 ले नागरिकको शिक्षा, स्वास्थ्य र आवासको हकलाई मौलिक हकको रुपमा व्याख्या गरेको हुंदा यी तीनवटै क्षेत्रका साथै रोजगारमा समेत नागरिकको सहज पहूँचको लागि शिक्षा सेवा, स्वास्थ्य सेवा, जमीन तथा आवास र रोजगार सिर्जनामा राष्ट्रियकरण आवश्य�� मात्र होइन ढिला नै भैसकेको छ।

30. सार्क राष्ट्र श्रीलंकामा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

31. सार्क राष्ट्र माल्दिभ्समा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

32. सार्क राष्ट्र भुटानमा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

33. सार्क राष्ट्र बंगलादेशमा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  • 1971

स्टेट बैंक अफ बंगलादेश को स्टेट बैंक अफ पाकिस्तान को पूर्वी भागमा निजी शेयरहरूको राष्ट्रियकरण गरेर स्थापना गरिएको थियो।[८४]

  • १९७२-१९७४

सन् १९७१ मा बंगलादेश स्वतन्त्र भएको तीन वर्षको अवधिमा सरकारले ७ सय ८६ औधोगिक संस्थालाई आफ्नो कब्जामा लिएको थियो। यो सङ्ख्यामा सरकारले ११ उद्योगमा ७६ जुट मिल, ५२ कपडा मिल, ३० टेक्सटाइल ट्यानरी, १७ इन्जिनियरिङ कम्पनी, १६ फूड उत्पादक, १५ चिनी मिल, १० कागज उद्योग कम्पनी, ९ वटा मल उद्योगमा रहेका २ सय ४५ प्रतिष्ठानलाई राष्ट्रियकरण गरेको छ । र रासायनिक उद्योगहरू, 8 इस्पात कम्पनीहरू, 6 तेल र ग्यास कम्पनीहरू, र 6 वन उद्योगहरू|[८५] सोही अवधिमा थप 375 राज्य-स्वामित्वका उद्यमहरू स्थापना भएका थिए, तर 320 तिनीहरूलाई पछि बंगाली मालिकहरूलाई पुन: निजीकरणको लागि राखिएको थियो, जसमध्ये 1978 सम्म 211 निजीकरण गरिएको थियो। बंगलादेशमा उद्योगहरूको राष्ट्रियकरण][८६]

  • 1972 मार्च 26, 1972 मा, बंगलादेश सरकारले औपचारिक रूपमा (पश्चिम) पाकिस्तानी नागरिकहरूको सबै सम्पत्ति कब्जा गर्यो। 1971-1974 मा कब्जा गरिएका धेरै उद्यमहरू पश्चिम पाकिस्तानीहरू (वर्तमान पाकिस्तान का नागरिकहरू) को स्वामित्वमा थिए जो युद्ध र स्वतन्त्रताको समयमा देश छोडेर भागेका थिए।


  • 1972 मार्च 26, 1972 मा, सरकारले (पश्चिम) पाकिस्तानी र बंगलादेशी शेयरधारकहरूका १२ वटा वाणिज्य बैंकहरूलाई राष्ट्रियकरण गर्‍यो। [८७]


  • 1975 राज्यको स्वामित्वमा रहेका उद्यमहरूको ठूलो मात्रामा विनिवेश र अघिल्लो निजी मालिकहरूलाई क्षतिपूर्तिको प्रतिपूर्तिसँगै नीतिहरूको उल्टोपन सुरु भयो।[८८]


  • 1977 यस वर्ष, पहिले राष्ट्रियकरण गरिएका उद्यमहरूमध्ये कुल 371, अझै पनि राज्यको स्वामित्वमा छन्। लगभग 400 कम्पनीहरूलाई राष्ट्रियकरण गरी निजी मालिकहरूलाई हस्तान्तरण गरिएको थियो। [८९]

एशियाका अन्य राष्ट्रहरुमा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

35. थाइल्याण्ड

[सम्पादन गर्नुहोस्]

37. कम्बोडिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

42. इन्डोनेसिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

43. पूर्वी टिमोर

[सम्पादन गर्नुहोस्]

44. फिलिपिन्स

[सम्पादन गर्नुहोस्]

फिलिपिन्स राष्ट्रपति फर्डिनान्ड मार्कोसको कार्यकालमा, फिलिपिन्स लामो दूरीको टेलिफोन क���्पनी (PLDT), फिलिपिन्स एयरलाइन्स, मेराल्को जस्ता महत्त्वपूर्ण कम्पनीहरू। मनिला होटल राष्ट्रियकरण गरियो। अन्य कम्पनीहरू कहिलेकाहीँ यी सरकारी स्वामित्वका निगमहरूमा समाहित भएका थिए, साथै अन्य कम्पनीहरू, जस्तै राष्ट्रिय पावर कर्पोरेशन (नापोकोर) र फिलिपिन्स राष्ट्रिय रेलवे, जुन आफ्नै अधिकारमा एकाधिकार (अपवाद मेराल्को र मनिला होटेल हुन्)। आज, यी कम्पनीहरूलाई पुन: निजीकरण गरिएको छ र केही, जस्तै PLDT र फिलिपिन्स एयरलाइन्स, एकाधिकार हटाइयो। अन्य, जस्तै सरकारको स्वामित्वमा रहेको र नियन्त्रित निगम नापोकोर, निजीकरणको प्रक्रियामा छन्।

45. दक्षिण कोरिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

46. ​​उत्तर कोरिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

उत्तर कोरियामा सोभियत सिभिल एडमिनिस्ट्रेशनवर्कर्स पार्टी-प्रभावित अन्तिम सरकार द्वारा धेरै जग्गा, उद्यम र उद्योगहरूलाई पनि राष्ट्रियकरण गरिएको थियो। दोस्रो विश्वयुद्ध पछि, जुन पछि 1948 मा डेमोक्रेटिक जनवादी गणतन्त्र कोरिया भयो।

1. अस्ट्रेलिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

2.न्युजिल्याण्ड

[सम्पादन गर्नुहोस्]

3.पपुवा न्यू गिनी

[सम्पादन गर्नुहोस्]

5.माइक्रोनेसिया

[सम्पादन गर्नुहोस्]

6.मार्शल टापुहरू

[सम्पादन गर्नुहोस्]

9.सोलोमन टापुहरू

[सम्पादन गर्नुहोस्]

संयुक्त राष्ट्र संघमा सदस्य नरहेका देशहरुमा राष्ट्रियकरण

[सम्पादन गर्नुहोस्]

2.प्यालेस्टाइन

[सम्पादन गर्नुहोस्]

3.पश्चिमी सहारा

[सम्पादन गर्नुहोस्]

4.टर्कीस साइप्रस

[सम्पादन गर्नुहोस्]

6.भ्याटिकन सिटी

[सम्पादन गर्नुहोस्]

सन्दर्भ सामग्रीहरू

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  1. "Definition of NATIONALIZATION", www.merriam-webster.com, मूलबाट २९ दिसंबर २०१६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १४ जनवरी २०१९ 
  2. {{cite web |https://archive.org/details/oxfordcompaniont00hast/page/677 677] | isbn= 978-0198600244 |access-date= 8 December 2019
  3. Orlando Figes, A People's Tragedy: Russian Revolution, 1996, आइएसबिएन ०-७१२६-७३२७-X.
  4. Richard Pipes Property and Freedom, Vintage Books, A division of Random House, Inc., New York, 1999, आइएसबिएन ०-३७५-७०४४७-७, page 214.
  5. "NATIONALIZATION", en.wikipedia.org/wiki/Nationalization 
  6. "NATIONALIZATION", www.investopedia.com 
  7. Thomas M Hanna (2019) : संयुक्त राज्य अमेरिकामा राष्ट्रियकरणको इतिहास - द नेक्स्ट सिस्टम प्रोजेक्ट, 9 नोभेम्बर 120 जारी गरियो .
  8. The Wires Go to War: The U.S. Experiment with Government पहिलो विश्वयुद्धको समयमा टेलिफोन प्रणालीको स्वामित्व
  9. "Streamliners of America | अमेरिकी अनुभव | {!"।  PBS|url=https://www.pbs.org/wgbh/americanexperience/features/streamliners-timeline/%7Caccess-date=2022-01-29%7Cwebsite=www.pbs.org%7Clanguage=en[स्थायी मृत कडी] }
  10. {{समाचार उद्धृत गर्नुहोस् | last1 = ब्याक्सटर | first1 = लरेन्स | last2 = खैरो | first2 = बिल | last3 = Cox | first3 = जिम | शीर्षक = अन्तमा, कतैको लागि पुल | अखबार = हफिंगटन पोस्ट | मिति = फेब्रुअरी २७, २००९ | url = https://www.huffingtonpost.com/lawrence-baxter-bill-brown-and-james-cox/finally-a-bridge-to-somew_b_170688.html} }
  11. .org/web/20150924102315/http://www.sjsu.edu/faculty/watkins/pemex3.htm "1938 मा मेक्सिकोको पेट्रोलियम उद्योगको अधिग्रहण", watkins/pemex3.htm मूलबाट २०१५-०९-२४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१५-१०-१३ 
  12. Almazán Glz, Jose Antonio (सेप्टेम्बर २१ , २०१८), [https ://regeneracion.mx/la-nacionalizacion-de-la-industria-electrica-en-mexico-y-su-significado-actual/ "La nacionalización de la industria eléctrica en México y su significado actual" [मेक्सिकोमा बिजुली उद्योगको राष्ट्रियकरण र यसको वर्तमान महत्व]] (स्पेनीमा), Regeneracion, अन्तिम पहुँच मार्च १९, २०१९ 
  13. Marois, Thomas (२००८), "The 1982 Mexican Bank Statization and Unintended Consequences for the Emergence of Neoliberalism", Canadian Journal of Political Science 41 (1): 143–167, डिओआई:170. s0008423908080128|doi= मान जाँच (सहायता) 
  14. americanexperience/features/castro-cuban-exiles-america/ "Cuban Exiles in America | American Experience | PBS", www.pbs.org (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०२३-०८-२५ 
  15. Vegard Bye (1979): भेनेजुएलामा तेलको राष्ट्रियकरण, जर्नल अफ द शान्ति अनुसन्धान , नम्बर 1, भोल्युम XVI, 1979।
  16. 4787-BAF7-7F764A8BF7A0.htm अल जजीरा अंग्रेजी - अमेरिका - चाभेजले सिमेन्ट उद्योगलाई राष्ट्रियकरण गर्दछ वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००८-०५-११ मिति
  17. {{समाचार उद्धृत गर्नुहोस् | url=https://www.reuters.com/article/worldNews/idUSN0942912020080409?feedType=RSS&feedName=worldNews | title=भेनेजुएलाको राष्ट्रियकरण गर्ने स्टिलमेकर सिडोर: युनियन | मिति = अप्रिल 9, 2008 | work=Reuters} }
  18. {{cite news|url=https://www.forbes.com/markets/2008 /08/19/cemex-venezuela-chavez-markets-equity-cx_ra_0819markets41.html |title=Venezuela Seizes Cemex - Forbes.com |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web /20081010171643/http://www.forbes.com/markets/2008/08/19/cemex-venezuela-chavez-markets-equity-cx_ra_0819markets41.html |archive-date=October 10, 2008 }
  19. {{समाचार उद्धृत गर्नुहोस् | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7917176.stm | काम = बीबीसी समाचार | title=चाभेजले धानको बोटमा सेना पठाउँछन् | मिति = मार्च 1, 2009 | access-date=मे 20, 2010}
  20. उद्दरण त्रुटी: अवैध <ref>चिनो; The2010 नामको सन्दर्भका लागि कुनै पाठ प्रदान गरिएको छैन
  21. {{Cite web|url=https://news.yahoo.com/venezuela-nationalize- food-distribution-191734377.html|title = भेनेजुएलालाई खाद्य वितरणको राष्ट्रियकरण गर्न
  22. The Cambridge History of Communism, एक first2=स्टीफन ए., २०१७-०९-२१। 
  23. ie/news/2007/0803/eircom-business.html Eircom र राज्य ब्रोडब्यान्ड स्वैपमा?[स्थायी मृत कडी]
  24. अखबार/frontpage/2009/0116/1232059654021.html सरकारले 'नाजुक' एंग्लो आयरिश बैंकलाई राष्ट्रियकरण गर्छ
  25. [ http://www.rte.ie/news/2010/0408/quinn-business.html एङ्ग्लो आयरिश बैंकको €700m क्विन योजना]
  26. {{recite web| url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/7250252.stm | काम = बीबीसी समाचार | title=राष्ट्रियकरणको पाठ | मिति=फेब्रुअरी १८, २००८ | access-date=मे २०, २०१० | पहिलो = स्टीव | last=Schifferes} }
  27. SN 1825 -Nationalisation of the UK Coal Royalties, 1938 : Compensation Payments
  28. William Ashworth, The state in business: 1945 to the mid 1980s (1991).
  29. Martin Chick, Industrial policy in Britain 1945-1951: economic planning, nationalisation and the Labour governments (2002).
  30. Robert A. Brady, Crisis in Britain. Plans and Achievements of the Labour Government (1950) excerpt
  31. Brady, Crisis in Britain pp 77-32
  32. Brady, Crisis in Britain pp 43-77.
  33. Brady, Crisis in Britain pp 352-401
  34. ३४.० ३४.१ Brady, Crisis in Britain pp 132-8
  35. Brady, Crisis in Britain pp 284-306
  36. Brady, Crisis in Britain pp 236-83
  37. "UK Steel Industry Associations", UK Steel Association, [http: //www.uksteel.org.uk/history.htm मूल]बाट २००८-०१-२३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१३-१०-११  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००८-०१-२३ मिति
  38. ३८.० ३८.१ [http ://news.bbc.co.uk/1/hi/magazine/7250668.stm "अन्तिम राष्ट्रियकरण के थियो?", बीबीसी समाचार, १८ फेब्रुअरी २००८]
  39. {{समाचार उद्धृत गर्नुहोस् | url=https://www.nytimes.com/1986/04/11/business/rescued-bank-sold-by-britain.html | title=ब्रिटेनले बेचेको उद्धार बैंक | पहिलो = स्टीव | अन्तिम=लोहर | समाचारपत्र = न्यूयोर्क टाइम्स | मिति=११ अप्रिल १९८६}
  40. /pa/cm200102/cmhansrd/vo020212/text/20212w16.htm हाउस अफ कमन्स ह्यान्सर्डले १२ फेब्रुअरी २००२ (pt १६) को लागि लिखित उत्तरहरू
  41. {{समाचार उद्धृत गर्नुहोस् | url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/7249575.stm | काम = बीबीसी समाचार | title=उत्तरी चट्टान राष्ट्रियकरण हुने | मिति=फेब्रुअरी १७, २००८ | access-date=मे 20, 2010}
  42. {{समाचार उद्धृत गर्नुहोस् | url=https://www.reuters.com/article/economicNews/idUSBINGLEY20080929 | title=HIGHLIGHTS-ब्रिटेनले ब्राडफोर्ड र बिंगलेलाई राष्ट्रियकरण गर्दछ | मिति = सेप्टेम्बर 29, 2008 | work=Reuters} }
  43. "Network Rail 2014 मा सार्वजनिक क्षेत्रको निकाय बन्नेछ", Railnews, अन्तिम पहुँच १७ डिसेम्बर २०१३ 
  44. [https: //www.bbc.com/news/uk-scotland-glasgow-west-25055531 "Airport in £1 सार्वजनिक स्वामित्व सम्झौता"], BBC News (en-GBमा), २०१३-११-२४, अन्तिम पहुँच २०१८-११ -०१ 
  45. "MoJ ले Carillion जेल कार्यको लागि FM फर्म स्थापना गर्यो", Construction Enquirer (en-GBमा), अन्तिम पहुँच २०२४-०४-२३ 
  46. East Coast train line to be put into public control BBC News 16 May 2018
  47. "Scottish government nationalises Ferguson shipyard" (en-GBमा), २०१९-०८-१६, अन्तिम पहुँच २०१९-०८-१६ 
  48. Davies, Rob (२०२०-०७-३१), "ONS says UK rail has effectively been renationalised during pandemic", The Guardian (en-GBमा), आइएसएसएन 0261-3077, अन्तिम पहुँच २०२०-०८-०१ 
  49. "The ONS classifies train operating companies now running under emergency measures agreements - Office for National Statistics", www.ons.gov.uk, अन्तिम पहुँच २०२०-०८-०१ 
  50. "Atomic Weapons Establishment (AWE) Written Ministerial Statement", GOV.UK (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०२०-११-०२ 
  51. "UK retakes control of nuclear weapons contract from Lockheed Martin, Serco group", Reuters (अङ्ग्रेजीमा), २०२०-११-०२, अन्तिम पहुँच २०२०-११-०२ 
  52. "Probation services return to public control in England and Wales", BBC News (en-GBमा), २०२१-०६-२८, अन्तिम पहुँच २०२१-०६-२८ 
  53. "Q&A: Probation reforms explained", BBC News (en-GBमा), २०१४-१०-२९, अन्तिम पहुँच २०२१-०६-२८ 
  54. "Sheffield Forgemasters nationalised after £2.6m takeover by MoD", The Guardian (अङ्ग्रेजीमा), २०२१-०७-२८, अन्तिम पहुँच २०२१-०७-२८ 
  55. "Southeastern train services taken over by government", BBC News (en-GBमा), २०२१-१०-१७, अन्तिम पहुँच २०२१-१०-१७ 
  56. "MPs seek answers on Bulb hedging ban costing taxpayer billions" 
  57. "Scotland's train services nationalised from 1 April", BBC News (en-GBमा), २०२२-०२-०९, अन्तिम पहुँच २०२२-०२-१७ 
  58. {{समाचारहरू| url=https://www.bbc.co.uk/news/business-20349579 | काम = बीबीसी समाचार | title=MPs: RBS वा Lloyds को बिक्री 'वर्षको लागि होइन' | मिति=नोभेम्बर १६, २०१२}
  59. ५९.० ५९.१ ५९.२ Myers (1949)
  60. Bel, Germà, /2445/11716/1/162.pdf "Against the Mainstream: 1930s Germany मा नाजी निजीकरण", The Economic History=Review 63 (1): 35–36, जेएसटिओआर 27771569, डिओआई:10.1111/j.1468-0289.2009.00473.x  লেখা "फेब्रुअरी 2010" উপেক্ষা করা হয়েছে (सहायता) वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००९-११-०८ मिति
  61. आर। जे. ओभरी, वार एण्ड इकोनोमी इन द थर्ड रिच, अक्सफोर्ड युनिभर्सिटी प्रेस, १९९४, पृ। 16
  62. Șerban, Mihaela (२०१४), "The Loss of Property Rights and the Construction of Legal Consciousness in Early Socialist Romania (1950–1965)", Law & Society Review 48 (4): 773–805, जेएसटिओआर 43670428, डिओआई:10.1111/lasr.12103 
  63. "Mustafa Kemal Atatürk", Guide Martine, १७ अक्टूबर २०१२, अन्तिम पहुँच १२ जनवरी २०१४ 
  64. "Nationalisation in Taiwan" 
  65. "Nationalisation in China Economy" 
  66. {{Cite web|title = Taiwan Marshall Law|https://taiwantoday.tw/news_amp.php?
  67. {{Cite web|url=https://www.rbi.org
  68. {{Cite web|url=http://dailytools.in/InsuranceKnowledge/GeneralInsuranceBusinessAct%7Ctitle = सामान्य बीमा व्यवसाय राष्ट्रियकरण अधिनियम - 1972 | दैनिक उपकरण} }
  69. {{Cite web|url=https://www.firstpost.com/business/dharmendra-pradhan-cites-nationalisation-act-to-back-why-ongc -avoided-open-offer-after-buying-hpcl-stake-4315709.html|title = Nationalisation of Coal Mine in India|Date = 23 जनवरी 2018}
  70. -act-nepal नेपालमा निजी वन राष्ट्रियकरण ऐन, पर्यावरण र समाज, अज्ञात।
  71. Peebles, Patrick (२०१५), Historical Dictionary of Sri Lanka, [[[ Rowman & Littlefield]], पृ: २७४, आइएसबिएन 978-1-4422-5585-2 
  72. ७२.० ७२.१ Peebles, Patrick (२०१५), ?id=50igCgAAQBAJ श्रीलंकाको ऐतिहासिक शब्दकोश, Rowman & Littlefield, पृ: xxxii, आइएसबिएन 978-1-4422-5585-2 
  73. Peebles, Patrick (२०१५), =50igCgAAQBAJ Historical श्रीलंकाको शब्दकोश, Rowman & Littlefield, पृ: ६१, आइएसबिएन 978-1-4422-5585-2 
  74. "जब बस सेवाहरू राष्ट्रियकरण गरियो", आइतबार टाइम्स (श्रीलंका), २८ डिसेम्बर २००८। 
  75. Ceylon Year Book 1959, Department of Census and Statistics, Ceylon, पृ: xiii। 
  76. "Origins", Renuka Holdings PLC। 
  77. "Colombo port nationalised", The Sunday Times (Sri Lanka), ३ अगस्ट २००८। 
  78. Ceylon Year Book 1959, Department of Census and Statistics, Ceylon, पृ: xiv। 
  79. Peebles, Patrick (२०१५), Historical Dictionary of Sri Lanka, Rowman & Littlefield, पृ: xxxiii, आइएसबिएन 978-1-4422-5585-2 
  80. "Chronologies of Tamils & Sri Lanka", Ilankai Tamil Sangam, १२ सेप्टेम्बर २०११। 
  81. Peebles, Patrick (२०१५), Historical Dictionary of Sri Lanka, [ [Rowman & Littlefield]], पृ: ५४, आइएसबिएन 978-1-4422-5585-2 [स्थायी मृत कडी]
  82. { {साइड समाचार|शीर्षक=बैंक अफ सिलोन राष्ट्रियकरण गरिएको 2008} }
  83. Thangakone, Jeya (१६ नोभेम्बर २००९), "श्रीलंकाको बीमा उद्योगको इतिहास र विकास", द आइल्याण्ड (श्रीलंका) 
  84. मुहम्मद फजलुल हसन युसुफ (1980) : [बंगलादेशमा उद्योगहरूको राष्ट्रियकरण] वेब्याक मेसिन .ac.uk/download/pdf/33334137.pdf अभिलेखिकरण २०२१-०६-२४ मिति, डॉक्टरेट थेसिस, तस्मानिया विश्वविद्यालय, डिसेम्बर 1980, p 79।
  85. {{मुहम्मद फजलुल हसन युसुफ (1980): .ac.uk/download/pdf/33334137.pdf बंगलादेशमा उद्योगहरूको राष्ट्रियकरण ।Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210624195422/https://core.ac.uk/download/ pdf/33334137.pdf |date=2021-06-24 }}, डॉक्टरेट थेसिस, तस्मानिया विश्वविद्यालय, डिसेम्बर 1980, p 154।
  86. वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२१-०६-२४ मिति, डॉक्टरेट थेसिस, तस्मानिया विश्वविद्यालय, डिसेम्बर 1980, p 155।
  87. मुहम्मद फजलुल हसन युसुफ (१९८०): .uk/download/pdf/33334137.pdf बंगलादेशमा उद्योगहरूको राष्ट्रियकरण वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२१-०६-२४ मिति, डॉक्टरेट थेसिस, तस्मानिया विश्वविद्यालय, डिसेम्बर 1980, p 68।
  88. मुहम्मद फजलुल हसन युसुफ (1980): [१] .ac.uk/download/pdf/33334137.pdf बंगलादेशमा उद्योगहरूको राष्ट्रियकरण] वेब्याक मेसिन pdf/33334137.pdf अभिलेखिकरण २०२१-०६-२४ मिति, डॉक्टरेट थीसिस, तस्मानिया विश्वविद्यालय, डिसेम्बर 1980, p 146-147।
  89. मुहम्मद फजलुल हसन युसुफ (1980): बंगलादेशमा उद्योगहरूको राष्ट्रियकरण वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२१-०६-२४ मिति, डॉक्टरेट थेसिस, तस्मानिया विश्वविद्यालय, डिसेम्बर 1980, p 160-164।
  90. भियतनाममा स्वामित्व व्यवस्थाहरू
  91. पश्चिमी अस्ट्रेलियाको संवैधानिक केन्द्र | उच्च अदालतको भूमिका