Hrant Dink

Hrant Dink (* 15. September 1954 in Malatya; † 19. Januar 2007 in Istanbul; Հրանտ Դինք, in westarmeenische Utsprake hǝ'ɹand tʰiŋkʰ, in de oostarmeensche Utsprake, de in Armenien begäng is, hǝ'ɹant diŋkʰ, is en Armenier un Borger vun de Törkei ween. He weer Journalist un Rutgever vun dat tweesprakige Wekenblatt Agos, dat in Istanbul rutkamen dö. Natschonalistische Kräfte in Sellschop un Justiz weern siet Johren achter em ran ween, as he up opene Straten dootschaten wurrn is.

Dink is as en Christen in de Armeensche Apostoolsche Karken uptagen wurrn.^[1]. Nadem siene Ollern ut’neen gahn sund, is he in armeensche Weeshüser in Istanbul groot wurrn. As Jugendlichen hett he in den Vereen Taksimspor in Istanbul aktiv Football speelt.^[2] Hrant Dink hett Zoologie un Philosophie studeert. As en Studenten stunn he polietsch up de lunke Siet. Vundeswegen is he na den Militärputsch vun 1980 dreemol achter Trallen kamen. He hett en poor Maande in’t Kaschott seten un hett johrelang keen Pass vun de törkschen Behörden kregen. As in de Midden vun de 1980er Johre de törksche Staat dat armeensche Ferienhuus beslagnahmt hett, wo he in siene Kinnertied in’n Summer de Ferien tobrocht harr, änner sik sien Leven. He weer dormols, tohopen mit siene Fro Rakel, de Vorsitter vun düt Huus. Just so, as Dusende vun annere christliche Egendömer (Karken, Sükenhüser, Scholen) is dat Huus insackt wurrn unner den Vorwand, de armeensche Karken harr dat Grundstück illegal kofft. He hett denn mit siene Bröer en christlichen Bookhannel upmaakt un is anfungen, as en Journalisten aktiv to weern. Rezensionen over Böker hett he meist unner dat Pseudonym Çutak (Vigelien) schreven. 1996 hett he mit en poor Frunnen „Agos“ grünnt, en armeensch Daagblatt, wo ok Saken in besnackt wurrn sund, wo dat Striet um geven dö. De Daagblatt is in twee Spraken rutkamen: Armeensch un Törksch. Hrant Dink is vunwegen „Agos“ unbannig faken vor Gericht stellt wurrn. Ok, wenn gor nix an’e Hand weer. Internatschonal is dor faken over schimpt wurrn. En poor Mol hett he vor Gericht stahn vunwegen „Schimpen up dat Törkendom“, just so, as ok Orhan Pamuk, de den Literatur-Nobelpries kregen hett. In’n Oktober 2005 is he anklaagt wurrn, he harr sik rassistisch gegen de Törken over ütert, vunwegen datt een vun siene Artikels dor vun spreken dö, datt törksche Bloot weer „giftig“. In Würklichkeit harr Dink in den doren Artikel de Diaspora-Armeniers upfoddert, se schollen sik free maken vun ehren olen Haat up de Törken, de ehr Bloot vergiften dö, un se schollen düt „giftige“ Bloot uttuschen gegen dat „reine Bloot“ vun eene normole Relatschoon to ehr Vaderland Armenien. Ut den Tosamenhang reten, is de Satz verkehrt so verstahn wurrn, as wenn dat Bloot vun de Armeniers vergift’ wurrn weer dör en törkschen Andeel. Anners, as en Kommischoon vun Juristen, de sik mit de Saak ut’neen sett hett, vorslahn harr^[3] is Dink verordeelt wurrn to sess Maande achter Trallen up Bewährung.^[4][5] Sien Beropen gegen düt Ordeel is 2006 vun de Törkei ehrn böversten Gerichtshoff afwiest wurrn. Dree wietere Anklagen sund bi sien Dood noch verhannelt wurrn, unner annern, vunwegen, datt he schreven harr, datt de Völkermoord an de Armeniers in dat Osmaansche Riek dat tostanne kregen harr, „dat en Volk, wat 4000 Johre up düssen Grund leevt hett, utrott’ wurrn is“^[6] Nadem he verordeelt wurrn weer, sund de Angreepe up Hrant Dink „offiziell“ stöhnt wurrn, hett de NZZ tohopen faat.^[7] Dink is denn in’n Oktober 2006 vor den Europääschen Gerichtshoff for Minschenrechte tagen, man ehr datt dor en Oordeel spraken wurrn is, weer he al an de Siet maakt.^[8] In sien lesten Artikel for de Tiedschrift „Agos“ lett Dink sik dor over ut, wie he vun „sunnerliche Kräfte“ utsocht wurrn weer to’n „Teel“ un wie dat, wat he seggt harr, to’n Instrument vun siene Fiende maakt wurrn weer. Unner annern harr de Afkaat Kemal Kerinçsiz, de dor nich mit achten Barg holen dö, datt he en Natschonalisten weer, em jummers wedder vor Gericht sleept. De Justiz in de Törkei weer avers nich unafhängig un he kreeg elken Dag wedder nee Breeve, de em an’t Lief wullen.^[9][10]

An’n 19. Januar 2007 is Dink in Istanbul vor dat Huus vun den „Agos“-Verlag dootschaten wurrn.^[11][12][13] En Ogentüge, Muharrem Gözütok, hett utseggt, de Mörder harr bi dat Weglopen ropen: „Ik hebb en Wannglöövschen dootschaten“. ^[14][15] Törksche Borns hefft slank mellt, dat de Mann, de Dink wohrschienlich dootschaten hett, in Samsun grepen wurrn is. Sien Naam weer Ogün Samast. Tein annere Lüde, de dor wat mit to kriegen hebben schöllt, sund ok grepen wurrn. Samast sien Vadder hett den Söhn up en Video kennt, wat opentlich utstrahlt wurrn is. He hett de Polzei denn en Henwies geven.^[16] Ministerpräsident Erdoğan hett kloor maakt, dat de Mann fastnahmen wurrn is.^[17] De 16-johre ole Jung, de midderwielen togeven hett, dat he dat weer, de Dink an’e Siet brocht harr, un den dat gor nich leed deit^[18][19], stammt ut de Stadt Trabzon an de Swarte See. In düsse sülvige Stadt weer een Johr vordem de Kathoolsche Preester Andrea Santoro, ok vun en 16-Jöhrigen, umbrocht wurrn.^[20] Fro Dink hett later meent, bi den Moord an Santoro harr man en beten akraater henkeken weern schollt, denn weer unner Umstänn de Anslag up ehrn Mann nich mööglich ween. De Perzess gegen Santoro sien Mörder hett achter verslaten Dören statt funnen, vundeswegen is dor nix over bekannt wurrn.^[21] CNN Türk schrifft, Samast harr utseggt: „Ik hebb em na dat Freedaggebeet doot schaten. Mi deit dat nich leed“.^[22] De junge Mann hett keen Arbeit, warrt seggt, un he schall in de beiden Weken vor den Anslag fiev Mol mit en private Fleger-Sellschop na Istanbul henflagen sien.^[23] As Grund for den Moord hett he angeven, sien Opper harr up dat törksche Volk schimpt. „Ik hebb in’t Internett lesen, dat he seggt hett: Ik bün ut de Törkei, man Törkenbloot is schietig“, hett he verklaart.^[24] De Törkei ehre Polzei unnersocht, of dat en Tosamenhang gifft twuschen de Ansläge up Dink un up Santoro.^[25] Vunwegen dat de beiden jungen Lüde, de de Ansläge utöövt hefft, noch nich grootjöhrig sund, hett de Präsident vun de Afkaten-Kamer vun Istanbul, Kazım Kolcuoğlu, seggt, in de Törkei keem dat vor, dat minnerjöhrige Jungs for Moordansläge insett’ weert, vunwegen dat se nich so harte Strafen kriegt, as Grootjöhrige.^[26] Ok de natschonalistische Afkaat Kemal Kerinçsiz, de Dink, Orhan Pamuk un annere anklaagt harr up Grundlaag vun Artikel 301, meent, achter den Moord stunn en Grupp, de sik verswaren harr. Na dat Daagblatt „Zaman“ hett he seggt: „Ik glööv nich, dat en Mann dat alleen maakt hett, blot, vunwegen dat Dink siene Ansichten em nich gefallen hefft“^[27] Dat törksche Daagblatt Hürriyet hett schreven, de natschonalistische törksche Extremist Yasin Hasal harr togeven, he harr for Ogün Samast en Pistool un ok Geld besorgt. Hayal weer al in dat Johr 2004 to ölben Maande Haft veroordeelt vunwegen en Anslag up en McDonald’s-Restaurant.^[28] De törksche Binnenminister Abdülkadir Aksu hett en Troerbesöök maakt bi Hrant Dink siene Weetfro Rakel Dink un hett achterher bekannt maakt, dat de wichtigsten Lüde in’n Achtergrund vun den Anslag nu in Haft nahmen sund, um de Saak wieter to unnersöken.^[29] Ogün Samast is an’n 25. Januar in dat Gefängnis Bayrampaşa in Istanbul brocht wurrn. Na sien Afkaten Levent Yıldırım hett sien Klient nix mit Terror-Organisatschonen to kriegen. He hett avers düütlich maakt, dat Samast unner den Infloot vun sunnerliche Lüde stahn hett. Yildirim meent ok, anners as dat in Daagblöer un Tiedschriften stunn, dö dat Samast leed, wat he daan hett.^[30] Dink hett en Fro un dree Kinner torüch laten.

De törksche Ministerpräsident Erdoğan hett den Anslag as en „gruulich Verbreken“ verordeelt. Bi dat Gräffnis is he avers nich biween, ofschoonst he vordem seggt hett, de Moord an Hrant Dink, dat weern „Schöte up de Törkei“ ween. He hett seggt, he konn helaas nich kamen, vunwegen dat he en Autobahn-Tunnel in Deenst stellen möss. Ok de törksche Präsident Ahmet Necdet Sezer hett den Anslag up Dink scharp verordeelt, is avers, just so al all Topp-Politikers vun dat Land, nich to dat Gräffnis kamen.^[31][32][33]

Dusende vun Törken weern an’n Avend vun’n 19. Januar in Istanbul un Ankara spontan up’e Straten gahn un hefft gegen den Moord protesteert. Jummers wedder hefft se in luten Chor ropen: „Wi sund all Hrant Dink, wi sund all Armeniers“.^[34]

Bi Dink sien Gräffnis weer de Tog achter’n Sark ran bi acht Kilometer lang un hunnertdusend Lüde sund mitgohn. Ut mobile Luutsprekers weer dor dat Leed "Sarı Gelin" (De blonne Bruut) bi to hören. Dat Leed warrt up Törksch un Armeensch sungen un vertellt de Geschicht vun en törkschen, muslimschen Jungen un en armeensche, christliche Deern. Ofschoonst de beiden sik dull leev hefft, könnt se to’nanner nich kamen un dröövt nich freen.

De törkschen Medien hefft alltohopen düütlich maakt, wat se vun de Sake hoolt. Dat Daagblatt mit de starkste Uplage, „Hürriyet“, hett schreven, de Mörder harr de törksche Natschoon in’n Steek laten un de liberale „Milliyet“ hett schreven: „De Minschen hefft Hrant Dink bi dat Gräffnis nich alleen laten“ un „Hrant Dink is de Törkei“.

Orhan Pamuk, de den Nobelpries for Literatur kregen harr, hett meent, de törksche Regeerung, de weer dor mit Schuld an, dat de Journalist an’e Siet maakt wurrn weer. Dink weer vunwegen dat, wat he to den Völkermoord vun 1917 seggt harr, to’n Staatsfiend wurrn, wo se dat all up afsehn harrn. As allerhand annere Intellektuelle in de Törkei hett he sik dor luuthals for stark maakt, de fatale Paragraph 301 („Schimpen up dat Törkendom“) scholl endlich afschafft weern.^[35][36]

De Frankfurter Rundschau üter sik to de offiziellen Reaktschonen, wo Andeel an Dink sien Dood in nahmen wurrn is, un stell de gegen de Minnerheitenpolitik in de Törkei over: „Proteste vun de Massen kann Erdogan in dat Wahljohr 2007 nich bruken. Mit dannige Wöer hett he vundeswegen den Moord verordeelt: De Schöte up Dink harrn dat up us all afsehn. Den doden Hrant Dink leet de Regeerung en ganzen Barg vun Gode Wöer un Andeel tokamen. Man worum hett se swegen, as he noch leven dö un as Lüde gegen em uphisst wurrn sund un as he vor Gericht sleept wurrn is? Ok in de Medien weert Krokodiltranen weent. Mannig een vun de Blöer, de nu den Moord an Dink an’n Kaak stellt as Verraat an de Törkei hefft den Unkommodigen to siene Leevtied vorsmeten, he harr de Törkei in’n Steek laten.“^[37] Dat armeensche Daagblatt „Arawot“ (Արավոտ, up Platt „Morgen“) schrifft: „Hrant Dink hett en heel wichtige Saak bewiest: Een kann de armeensche Natschoon tro ween un ok den törkschen Staat, ohn, dat sik dat toweddern is. For Dink bedüüd dat nich blot dat Gellenlaten vun de histoorsche Wohrheit, wenn de Völkermoord an de Armeniers nich afstreden warrt, man he meen, just dat weer ok de Weg, de dat mööglich maken dö, de Törkei to en modernern, ziviliseertern un europääschern Staat to verwanneln. Helaas geiht düsse Staat dor mit all siene Eliten un Amtsdreegers un mit all Kneepe gegen an. In dat Naberland is en Atmosphäär vun Rassismus un Intoleranz tostanne brocht wurrn, de ehr Opper de armeensche Journalist wurrn is. For düsse Atmosphäär mutt ganz vorweg de Appraat vun den törkschen Staat for instahn.“^[38]

Cem Özdemir hett over em schreven: „Hrant Dink weer een vun de groten Intellektuellen vun de Törkei, en overtüügten Demokraten, de sik insett hett for de Rechte vun de Minnerheiten just so, as for en annere Kultur vun dat Besinnen in sien Heimatland.“^[39]

An’n Sönndag na den Anslag sund in de ganze Welt in armeensche Karken Goddesdeenste for Hrant Dink holen wurrn. De Troerfier hett de armeensch-orthodoxe Patriarch Mesrop II. in de Meryem-Ana-Karken in Kumkapi holen. In siene Predigt hett he up armeensch un törksch upropen, de Volksgruppen schollen nu würklich mit’nanner snacken. He hett ok um Gott sien Segen for de Törkei beden. Na de Troerfier sund mehr as 100.000 Minschen mit den Liekenwagen over de Unkapani-Bruggen bit to’n armeenschen Karkhoff Balikli in Zeytinburnu in Istanbul mit tagen. Rakel Dink, den Doden siene Weetfro, hett en Breef an ehren Mann vorlesen, wo se mit utdrücken dö, datt se em wiss un worraftig in’n Heben wedder sehn würr. Dor is bi düütlich wurrn, dat Dink to de christliche Minnerheit höört hett. De Feernseh-Senners CNN un NTV hefft de Troerfier utstrahlt, un en Reeg vun Ministers ut de törksche Regeerung is dor mit bi ween.^[40] 40 Dage na den Moord hett de traditschonelle Goddesdeenst to den Doden siene Ehre in de Karken vun de Hillige Maria in den europääschen Deel vun Istanbul statt funnen. Ok bi düsse Fier is de Patriarch Mesrop II. bi ween. He harr vordem al Henwiese kregen, he scholl an’e Kant maakt weern, wenn he sik nich torüch holen dö. En Unbekannten hett bi düssen Goddesdeenst en poor Mol in de Luft schaten.^[41]

En half Johr na Dink sien Dood gung an’n 2. Juli 2007 de Perzess gegen den jungen Mann los, de em dootschaten hebben scholl. De Dören vun den Gerichtshoff sund dor bi toslaten ween un Tügen vun den Perzess geev dat nich. Dat hett dor an legen, dat de Hööft-Anklaagten, Ogün Samast, noch nich grootjöhrig ween is. De Staatsanwalt hett for em 24 Johre achter Trallen foddert. Dat is na dat törksche Jöögd-Straafrecht de hööchste Straaf. Twee Lüde, de al grootjöhrig weern un de achter den Anslag steken hebben schollen, schollen na de Anklaag ehren Willen dat ganze Leven insitten. Alltohopen stoht 18 Personen vor Gericht. Vor dat Gerichtshuus hefft sik to’n Anfang vun den Perzess bi 1.000 Minschen versammelt un protesteern gegen Faschismus un Natschonalismus. Mank jem is ok Dink siene Weetfro ween.^[42][43]

<references>

1. ↑ Reuters: Turkey arrests suspect in death of Armenian editor, 20. Januar 2007
2. ↑ Radikal: Bir zamanlar Hrant Dink vardı!.. (23. Januar 2011, togrepen an’n 24. Januar 2011)
3. ↑ Radikal: Hrant Dink'i 'yakan' yazılar, 10. Oktober 2005. Togrepen an’n 29. Januar 2007
4. ↑ Üstün Bilgen-Reinart: Hrant Dink: forging an Armenian identity in Turkey, opendemocracy.net, 7. Februar 2006. Zugriff am 27. Januar 2007
5. ↑ Yıldırım Türker: Hrant'ın hikâyesi, Radikal, 24. Juli 2006. Togrepen an’n 17. Januar 2007
6. ↑ Ö1-Inforadio: Türkisch-armenischer Journalist ermordet, 19. Februar 2007. Togrepen an’n 27. Januar 2007
7. ↑ NZZ Online: Politische Bluttat in der Türkei geklärt, 21. Januar 2007
8. ↑ FAZ.net: Provokation für die türkischen Nationalisten, 22. Januar 2007
9. ↑ Tagesspiegel-online: "Ich bin wie eine Taube", 22. Januar 2007
10. ↑ FAZ.net: Provokation für die türkischen Nationalisten, 22. Januar 2007
11. ↑ tagesschau.de:[1], 19. Januar 2007
12. ↑ Reuters: Türkisch-armenischer Journalist Hrant Dink erschossen, 19. Januar 2007
13. ↑ ORF: Türkisch-armenischer Journalist erschossen, 19. Januar 2007
14. ↑ Daily Telegraph: Pro-Armenian journalist shot dead in Turkey, 21. Januar 2007
15. ↑ Reuters (via Yahoo): Turkish-Armenian editor shot dead in Istanbul, 19. Januar 2007
16. ↑ FAZ: Jugendlicher gesteht Mord an Hrant Dink, 21. Januar 2007
17. ↑ Hürriyet: İşte katil zanlısı - Das ist der mutmaßliche Mörder, 20. Januar 2007
18. ↑ FAZ: Jugendlicher gesteht Mord an Hrant Dink, 21. Januar 2007
19. ↑ CNN: Turkey killing: 'Youth confesses', 21. Januar 2007
20. ↑ AsiaNews: Fanatics filled Father Andrea's assassin with (wrong) ideas, 9. Februar 2006
21. ↑ Radio Vatikan: Türkei: Bischof sieht Verbindungen zwischen Santoro und Dink, 5. Februar 2007
22. ↑ AFP (via Yahoo): Turkish teenager confesses to killing journalist, 21. Januar 2007
23. ↑ Journal of Turkish Weekly: Murderer of Hrant Dink Captured, 21. Januar 2007
24. ↑ Die Presse: Jugendlicher gesteht Journalisten-Mord, 21. Januar 2007
25. ↑ New York Times: Turkish Police Arrest Teenage Suspect in Editor’s Killing, 20. Januar 2007
26. ↑ New York Times: Turkish Police Arrest Teenage Suspect in Editor’s Killing, 20. Januar 2007
27. ↑ Zaman (via Today’s Zaman): Kemal Kerinçsiz, Dink’s prosecutor, condemns assassination, 20. Januar 2007
28. ↑ Spiegel.de: Extremist soll Jugendlichen zu Journalistenmord angestiftet haben, 22. Januar 2007
29. ↑ zaman.com.tr: İçişleri Bakanı Aksu: Cinayetin arkasındaki güçlerin önemli kısmı yakalandı, 22. Januar 2007
30. ↑ todayszaman.com: Dink’s suspected murderer sent to jail todayszaman.com., 25. Januar 2007
31. ↑ Der Standard: Türkisch-armenischer Journalist bei Anschlag in Istanbul getötet, 19. Januar 2007
32. ↑ Der Spiegel: Wir sind alle Armenier, 23. Januar 2007
33. ↑ Tagblatt: Die geleugnete Geschichte, 26. Januar 2007
34. ↑ Die Welt: „Dink war die Stimme der Armenier in der Türkei“, 19. Januar 2007
35. ↑ Wiener Zeitung: Hunderte zu Begräbnis von Hrant Dink erwartet, 22. Januar 2007
36. ↑ Susanne Güsten: Pamuk sieht Mentalität des Lynchens, Der Tagesspiegel, 23. Januar 2007
37. ↑ Gerd Höhler: Eine Stimme der Toleranz ist verstummt, Frankfurter Rundschau, 21. Januar 2007
38. ↑ [2] Arawot-Webstäe
39. ↑ Cem Özdemir: Zeit der Entscheidung. AI-Info, Nr. 3, 2007, S. 19
40. ↑ Kath.net: Türkei: Trauer um Hrant Dink wurde zum Glaubenszeugnis, 27. Januar 2007
41. ↑ Radio Vatikan: Schüsse in Istanbul, 5. März 2007
42. ↑ Der Standard: Mutmaßliche Mörder des Journalisten Dink in Istanbul vor Gericht, 2. Juli 2007
43. ↑ Frankfurter Allgemeine Zeitung: Hrant Dinks Mörder vor Gericht, 2. Juli 2007