Ciganos

Ciganos

grupo étnico, itinerant groups of Europe

Subclasse de	Indo-áricos
Língua materna	Romani, Língua domari, Lomavren
Religião	Cristandade, Eislan, Budismo, Judaísmo
Nomeado em referência a	Arameus
Hino	Gelem Gelem
Nativo de	Índia
Evento notável	Porajmos
Estudado por	ciganologia
Bandeira	Bandeira do povo rom
Cozinha	Romani cuisine
História do tema	história do povo cigano
Oposto de	gadjo

Ciganos ye un sónimo para roma (an singular: ron, termo que, traduzido pa l pertués, senefica "home") i zeigna un cunjunto de populaçones nómades que ténen, an quemun, l'ourige andiana i ua lhéngua (l romani) ouriginária de l noroiste de l subcontinente andiano. Essas populaçones custituen minories étnicas an numerosos países i son coincidas por bários sónimos. L andónimo "ron" fui adotado pula "Ounion Romani Anternacional" (an romani: Romano Anternacionalno Jekhetanipe) i pula Organizaçon de las Naciones Ounidas. ^[1]

Ber artigo percipal: Stória de l pobo cigano

An rezon de l'auséncia dua stória scrita, l'ourige i la stória enicial de ls pobos roma fúrun un mistério por mui tiempo. Até meados de l seclo XVIII, teories de l'ourige de ls roma se lhemitában la speculaçones. Ne l final de l seclo, antropólogos culturales lhiebantórun l'heipótese de l'ourige andiana de ls roma, baseada na eibidéncia lhenguística - l que fui mais tarde cunfirmado puls dados genéticos.

An 1777, Johann Christian Cristoph Rudiger, porsor de la Ounibersidade de Halle, na Almanha, an carta al lhenguista Hartwig Bacmeister, sugere ua possible lhigaçon antre l romani i las lhénguas de la Índia. Rudiger baseaba sues cunjeturas an pistas fornecidas pul própio Bacmeister i por sou porsor, Christian Buttner, mas tamien na sue própia pesquisa, rializada cula ajuda dua falante de romani, Barbara Makelin, i apoiada an gramáticas hindustani. L'heipótese tubo ampla circulaçon antre sous colegas académicos. An 1782, Rudiger publicou un artigo antitulado "Subre l lhéngua andiano i l'ourige de ls ciganos", ne l qual cumpa las struturas gramaticales de l romani culas de l hindustani. Trabalhos seguintes dórun apoio a l'heipótese de que la lhéngua romani possuía la mesma ourige de las lhénguas ando-arianas de l norte de la Índia. Baseado ne l dialeto sinti, este ye l purmeiro rabisco gramatical acerca dua bariadade de l romani, i ye tamien la purmeira cumparaçon sistemática de l romani cun outra lhéngua ando-ariana.

Ls roma ouriginórun-se de populaçones de l noroiste de l subcontinente andiano, de las regiones de l Punjab i de l Rajaston, oubrigadas a eimigrar an direçon al oucidente, possiblemente an óndias, antre c. 500 i 1000 d.C. Ampeçórun la sue migraçon pa la Ouropa i África de l Norte, pul praino Iraniano, ne l Modelo:Sec. XI, por buolta de 1050. La salida de la Índia probabelmente acunteciu ne l cuntesto de las ambasones de l sulton Mahmud de Ghazni (region de l'atual Afeganistan). Mahmud fizo bárias ancursones ne l norte de la Índia, caturando ls pobos qu'eilhi bebian. Segundo l'antropólogo José Pereira Bastos, porsor de la Ounibersidade Nuoba de Lhisboua, ne l'ambierno de 1019-1020, l sulton saqueou la cidade sagrada de Kannauj, qu'era anton "ua de las mais antigas i lhetradas de la Índia, caturando miles de pessonas, i bendendo-las an seguida als persas". Estes, por sue beç, bendírun ls presioneiros cumo scrabos na Ouropa. Ne l Lheste Ouropeu, cerca de 2300 deilhes fúrun pa la zona de ls prencipados crestianos ourtodoxos de la Trasilbánia i de la Moldábia, adonde fúrun cumbertidos an scrabos de l príncepe, de ls cumbentos i de ls lhatifundiairos. ^{[2][3][4][5][6][7]}Por buolta de l Modelo:Sec. XI, la lhéngua romani yá apersenta claros traços de lhénguas ando-arianas modernas.

Yá ne l Modelo:Sec. XIV, debido a la cunquista territorial i política de stados andianos, muitas carabanas ron partiran pa la Ouropa, Ouriente Médio i Norte de la África. Ye la segunda óndia migratória que ls roma chaman Aresajipe. Un purmeiro grupo tomou rumo oeste i atingiu la Ouropa atrabeç de la Grécia; l segundo partiu pa l sul, adentrando l Ampério Bizantino i chegando a la Síria, Eigito i Palestina.

Na Ouropa, an rezon de clibaiges anternas i de l'anteraçon culas bárias populaçones ouropeias, ls roma eimergiran cumo un cunjunto de grupos étnicos çtintos, drento dun cunjunto maior. Alguns desses grupos fúrun scrabizados ne ls Bálcanas, ne l território de l'atual Roménia, anquanto outros podírun se mobimentar, spalhando-se percipalmente pula Hungrie, Áustria i Boémia, chegando a la Almanha an 1417. An 1422, chegórun la Bolonha. An 1428, yá habie ciganos na Fráncia i na Suíça. An 1500, surgiran ls purmeiros ciganos angleses.

La falta dua lhigaçon stórica percisa a ua pátria defenida ó a ua ourige sigura nun permitie que fússen reconhecidos cumo grupo étnico bien andebidualizado, inda que por lhongo tiempo téngan sido qualificados cumo eigípcios. L clima de suspeitas i preconceitos se percebe ne l florescimiento de lhendas i probérbios tendendo a poner ls roma sob malo prisma, a punto de recorrer-se a la Bíblia para cunsidrá-los çcendentes de Cain, i antoce, malditos. Difundiu-se, tamien, la lhenda de qu'eilhes tenerien fabricado ls crabos que serbiran para curceficar Jasus (ó, segundo outra berson, qu'eilhes tenerien roubado l quarto crabo, tornando, assi, mais dolorosa la crucificaçon). Caratelizados pul nomadismo, l modo de bida de ls ciganos i sues cundiçones de susisténcia son siempre detreminados pul paíç an que se ancontran: ls mais ricos son ls ciganos suecos i ls mais pobres ancontran-se ne ls Bálcanas i ne l sul de la Spanha.

Durante la Segunda Guerra Mundial (1939-1945), antre 200 000 i 500 000 ciganos ouropeus tenerien sido sterminados ne ls campos de cuncentraçon nazistas. Antre ls roma, l massacre ye chamado de porajmos i ampeçou a ser recuperado pula storiografie solo a partir de ls anhos 1970.^[8]

Ne l die 2 d'abril de 2009, l persidente de l Parlamiento Ouropeu, Hanes-Gert Pöttering, recebiu un prémio pul trabalho zambolbido pul Parlamiento Ouropeu na defesa de ls dreitos de la quemunidade ron na Ouropa. L prémio fui antregue por repersentantes de las percipales ourganizaçones ouropeias, an nome de la quemunidade ron, antes de l Die Anternacional de ls Roma, que se celebra ne l die 8 d'abril. De ls 12 a 15 milhones de roma que biben na Ouropa, 10 milhones biben an Stados-Nembros de la Ounion Ouropeia, la maiorie de ls quales adquiriu la cidadanie ouropeia cul alargamiento de 2004 i l'adeson de la Roménia i de la Bulgária an 2007.

Modelo:Main An fines de júlio de 2010, l persidente de la Fráncia, Nicolas Sarkozy, decidiu, passado dous ancidentes ambolbendo nembros franceses de la quemunidade cigana, promober l retorno an massa de ls roma a la Roménia i Bulgária, l que suscitou ua grande polémica.

An 2012, l Menistério Público Federal (MPF) de l Brasil ajuizou, ne l die 22 de febreiro ua açon cebil pública contra la Eiditora Oubjetiba i l Anstituto Houaiss, solicitando l'eimediata retirada de circulaçon, suspenson de tiraige, benda i çtribuiçon de las eidiçones de l Dicionário Houaiss de la Lhéngua Pertuesa, sob l'alegaçon de que la publicaçon ye çcriminatória i preconceituosa an relaçon a l'etnia cigana.

Studos genéticos cunfirman la Índia cumo sendo l lhocal d'ourige de ls ciganos. D'acuordo cun un studo genético, l'análeze de lhinhaiges uniparentales rebela cun cunsisténcia l Noroiste de la Índia cumo sendo la region d'ourige de ls ciganos.

Un studo genético de 2012 tamien chegou a la mesma cuncluson, tenendo anferido que l'ourige de ls ciganos tenerie se dado por buolta de 1500 anhos atrás, sendo que passado rápida migraçon ls ciganos tenerien alcançado la Ouropa aprossimadamente 900 anhos atrás.

Assi, tanto ne l sentido cultural, cumo la sue associaçon genética als demales grupos ando-ouropeus, çqualifica todos ls argumientos defendidos puls nazistas ne l seclo XX de que ls ciganos nun fússen reconhecidos cumo "arianos". Cabe lhembrar tamien que l própio termo "ariano", bulgarmente ousado para se referir als caucasianos de l galho ando-ouropeu, debe ser eibitado.

Ls roma nun ténen ua religion própia, un dius própio, sacerdotes ó cultos ouriginales. Parece singular l fato de qu'un pobo nun tenga cultibado, ne l decorrer de ls seclos, fés nua debindade particular, nin mesmo primitiba, de l tipo antropomórfico ó totémico. L mundo de l subrenatural ye custituído pula persença dua fuorça benéfica, Del ó Debél, i dua força maléfica, Veng, cuntrapostas, nua spece de zoroastrismo, probable resíduo d'anfluéncias qu'esta fé tubo subre grupos que, an época remota, atrabessórun l Eiran. Ademales, las fés ciganas ancluen ua série d'antidades, cuja persença se manifesta subretodo a la nuite. Mas, an giral, ls roma parécen tener-se adatado, al lhongo de la stória, a las cunfissones bigentes ne ls países que ls hospedórun, ambora sue adeson pareça ser sterior i superficial, cun maior atençon als aspetos coreográficos de las cerimónias, cumo las procissones i las peregrinaçones, própias dua religiosidade popular, subretodo católica.

Un senhal de mudança se dá pula difuson de l mobimiento pentecostal, ocorrida a partir de ls anhos 1950, atrabeç de la Misson Eibangélica Cigana, surgida na Fráncia. An seguida a esso, registran-se, todabie, perfundas lhaceraçones ne l'anterior de muitas famílias, debido a las radicales mudanças de questume que l'adeson a essa religion ampone, dada la natureza fundamentalista de l mobimiento relegioso an queston. Tales amposiçones, muitas bezes, acaban por anduzir ls roma a ua recusa de sues peculiaridades culturales. Ls ciganos son tamien ua lhinha cultuada i praticada na umbanda brasileira,^[9] qu'apropia-se assi de simbolismos i práticas sógenas a la cultura africana ouriginal, drento de l que puoda ser antendido cumo un sincretismo relegioso.

La maiorie de ls roma fala algun dialeto de l romani, lhéngua mui próssima de las modernas lhénguas ando-ouropeias de l norte de la Índia i de l Paquiston, tales cumo l prácrito, l marati i l punjabi.

Tanto l sistema fonológico cumo la morfologie puoden tener sue eiboluçon facilmente reconstruída a partir de l sánscrito. L sistema numeral tamien reflete an parte l bocabulairo sánscrito. Culas migraçones, ls roma lhiebórun sue lhéngua la bárias regiones de la Ásia, de la Ouropa i de las Américas, modificando-la. D'acuordo culas anfluéncias recebidas, çtinguen-se dialetos asiáticos d'ouropeus. Antre las lhénguas que mais anfluenciórun nas formas modernas de l romani stan l griego, l húngaro i l spanhol.^{[sin fuontes?]}

Oumentar l sucesso de ls ciganos , de l pobo roma i de las ninos nómadas ye respunsabelidade de todos drento de l sistema d'eiducaçon, ua amportante medida na eficácia de las políticas de cumbate a la scluson scolar i social.

— '

Segundo l relatório de Oufsted de 1999, ls alunos ciganos de famílias itinerantes apersentan resultados mais baixos que ls de qualquiera grupo étnico minoritairo i son l grupo de maior risco ne l sistema d'ansino ne l Reino Ounido. L relatório Swann rebela dibersos fatores qu'anfluencian la formaçon de ninos ciganas de la mesma forma qu'anfluencian outros grupos minoritairos étnicos. Antre estes fatores, ls que ténen maior peso fúrun eidantificados cumo l racismo i çcriminaçon, mitos, stereótipos i la necidade dua maior lhigaçon de las scuolas culs pais de las ninos ciganas. Ne l Brasil, Mirian Stanescon fui la purmeira cigana la se formar nun curso superior. Formou-se an dreito na Ounibersidade Gama Filho, ne l Riu de Janeiro, an 1973.

Refréncias

L Commons ten multimédia relacionada cun: Ciganos

• L'etnia cigana an Pertual (an pertués) Arquibado an 2005-05-08 ne l Wayback Machine.