Liebru

Liebri
	Liebru Ewropew (Lepus europaeus)
Klassifikazzjoni xjentifika
Renju:	Animalia;
Phylum:	Chordata;
Klassi:	Mammalia;
Sottoklassi:	Theria;
Superordni:	Euarchontoglires;
Ordni:	Lagomorpha;
Familja:	Leporidae;
Ġeneru:	Lepus; Linnaeus, 1758
Sottoġeneri
	Macrotolagus; Poecilolagus; Lepus; Proeulagus; Eulagos; Sabanalagus; Indolagus; Sinolagus; Tarimolagus;

Il-liebri (sing. Liebru) huma l-leporidi tal-ġeneru Lepus għalkemm uħud minn dawn jissejħu fniek ħmir u erba' speċi oħra ta' leporidi tal-ġeneri Caprolagus u Pronolagus xi drabi jissejħu liebru u liebru l-ġebel rispettivament ukoll, biss dawn huma fniek.

Il-liebri huma mammiferi ta' ħeffa kbira (eż. il-Liebru Ewropew Lepus europaeus kapaċi jilħaq veloċità ta' 70 kilometru jew 45 mil fis-siegħa).

Normalment il-liebru huwa mammiferu ta' natura mistħija u jgħix ħajja solitarja jew bħala par, għalkemm il-Liebru Ewropew jibdel l-attitudni tiegħu lejn ir-rebbiegħa fejn dawn jibdew jiġru wara xulxin matul il-ġurnata fid-dawl tax-xemx f'nofs il-kampanja. Din l-imġiba hija xejn aktar ħlief kompetizzjoni bejn l-irġiel biex jakkwistaw id-dominanza u b'hekk aċċess għal aktar nisa biex jirriproduċu magħhom. Waqt dan iż-żmien ta' freneżija fost il-liebri, wieħed jista' jarahom jagħtu u jiġġieldu bl-idejn. Għal żmien twil ħafna kienu jaħsbu li dan kien ikun ġlied ta' kompetizzjoni bejn l-irġiel, iżda minn osservazzjonijiet aktar fil-qrib irrisulta li dan ma kienx ħlief ġlied bejn in-nisa u l-irġiel, biex in-nisa juru li għadhom m'humiex lesti għat-tgħammir jew biex jaraw id-determinazzjoni ta' l-irġiel.

Il-liebri ma jgħixux bħal biċċa l-kbira tal-fniek f' bejta taħt l-art u dan lanqas meta jasal iż-żmien taż-żrameġ. It-twelid taż-żgħar isir ġo bejta magħmulha minn ħofra baxxa jew fil-ħaxix mirfus u mgħaffeġ mill-omm. Din mhijiex problema għaż-żrameġ għax huma addattati għan-nuqqas ta' protezjoni fisika billi jitwieldu miksijjin bil-pil u b'għajnejhom miftuħa, b'hekk ftit żmien wara t-twelid dawn ikunu kapaċi jaħsbu għalihom infushom, għall-kuntrarju taż-żrameġ tal-fniek fejn dawn jitwieldu għomja, mingħajr pil u totalment dipendenti fuq l-omm.

Klassifikazzjoni

Ġeneru Lepus
- Sottoġeneru incertae sedis
  - Liebru Ġappuniż, Lepus brachyurus
  - Liebru Abissinjan, Lepus habessinicus
- Sottoġeneru Macrotolagus
  - Liebru antilop jew Fenek ħmar antilop, Lepus alleni
- Sottoġeneru Poecilolagus
  - Liebru taż-żarbuna tas-silġ, Lepus americanus
- Sottoġeneru Lepus
  - Liebru tal-Artiku, Lepus arcticus
  - Liebru tal-Alaska, Lepus othus
  - Liebru tal-muntanji, Lepus timidus
- Sottoġeneru Proeulagus
  - Liebru ta' denbu iswed jew Fenek ħmar ta' denbu iswed, Lepus californicus
  - Liebru tal-ġnub bojod jew Fenek ħmar tal-ġnub bojod, Lepus callotis
  - Liebru ta' Kap, Lepus capensis
  - Liebru ta' Tehuantepec jew Fenek ħmar ta' Tehuantepec, Lepus flavigularis
  - Liebru iswed jew Fenek ħmar iswed, Lepus insularis
  - Liebru tax-xgħari, Lepus saxatilis
  - Liebru tad-deżert jew Liebru tar-ramel, Lepus tibetanus
  - Liebru ta' Tolai, Lepus tolai
- Sottoġeneru Eulagos
  - Liebru xkupa, Lepus castroviejoi
  - Liebru ta' Yunnan, Lepus comus
  - Liebru Korean, Lepus coreanus
  - Liebru Taljan jew Liebru Korsikan, Lepus corsicanus
  - Liebru Ewropew, Lepus europaeus
  - Liebru ta' Granada, Lepus granatensis
  - Liebru Manċurjan, Lepus mandshuricus
  - Liebru sufi, Lepus oiostolus
  - Liebru tal-altipjan tal-Etjopja, Lepus starcki
  - Liebru ta' denbu abjad jew Fenek ħmar ta' denbu abjad, Lepus townsendii
- Sottoġeneru Sabanalagus
  - Liebru Etjopjan, Lepus fagani
  - Liebru tas-savana Afrikana, Lepus microtis
- Sottoġeneru Indolagus
  - Liebru ta' Hainan, Lepus hainanus
  - Liebru Indjan, Lepus nigricollis
  - Liebru ta' Burma, Lepus peguensis
- Sottoġeneru Sinolagus
  - Liebru Ċiniż, Lepus sinensis
- Sottoġeneru Tarimolagus
  - Liebru ta' Yarkand, Lepus yarkandensis

Referenzi

Wilson, D. E.; Reeder, D. M. Mammal Species of the World, 3rd edition, Johns Hopkins University Press, ISBN 0-8018-8221-4
Id-Databażi Palebijoloġika