फ्रास

"फ्रास" हा कीटकांचे आणि इतर संबंधित पदार्थांचे साधारणपणे घन पदार्थ असलेले उत्सर्जन किंवा मल म्हणता येईल.

फ्रास हे एक अनौपचारिक शब्द आहे, आणि त्याचे वापर आणि व्याख्या विविध असतात. हे जर्मन शब्द "Fraß" पासून आलेले आहे, ज्याचा अर्थ म्हणजे एखाद्या प्राण्याने घेतलेले अन्न. इंग्रजीमध्ये याचा वापर कीटकांनी जे काही खाल्ले त्याचे उत्सर्जित अवशेष म्हणून केला जातो, तसेच कीटकांनी चावलेले किंवा खणलेले अवशेष, जे ते मागे सोडतात, त्याच्याशी संबंधित आहे. हे सामान्यत: गोड पदार्थ (जसे की हनीड्यू) या द्रव पदार्थांना संदर्भित करत नाही, परंतु हा मुद्दा सामान्यतः निर्माण होत नाही आणि या लेखात तो दुर्लक्ष केला आहे.

इंग्रजीत असा वापर किमान अठराव्या शतकाच्या मध्यभागी सुरू झाला असावा. आधुनिक तांत्रिक इंग्रजी स्त्रोतांमध्ये अचूक परिभाषा वेगळी असली तरी, व्यावहारिक वास्तवामध्ये फारसा विरोध दिसत नाही. वीसाव्या शतकाच्या प्रारंभातील एका शब्दकोशात असे म्हटले आहे: "...मल; सामान्यतः फुलपाखरांच्या अंडीच्या अंड्यांपासून उत्सर्जित कण." काही संदर्भांमध्ये फ्रास मुख्यतः लहान, चिवडलेला पदार्थ म्हणून वापरला जातो, जो सामान्यतः पावडरी स्वरूपात असतो, आणि जो वनस्पतींचे कापलेले ऊतक पूर्णपणे पचन करणाऱ्या पौधाणुकीच्या कीटकांनी अप्रतिबंधित कचऱ्या म्हणून उत्सर्जित केला जातो. फ्रासच्या इतर सामान्य उदाहरणांमध्ये त्या मलाचे पदार्थ समाविष्ट आहेत जे कोडलींग मॉथच्या अळ्या फळ किंवा बिया खात असताना सोडतात, किंवा ते पदार्थ जे टेरॅस्टिया मेटिक्युलोसालिसच्या अळ्या एरिथ्रीना वेलांटीच्या गाभ्यात खणताना सोडतात.

फ्रासच्या विविध रूपांमध्ये त्या खाद्याच्या प्रकारावर आणि त्या कीटकाच्या पचनसंस्थेवर अवलंबून असतात, ज्याने त्या पदार्थाचे उत्सर्जन केले आहे. उदाहरणार्थ, अनेक फुलपाखरे, विशेषतः मोठ्या, पान खात असलेल्या फुलपाखरांच्या कुटुंबांतील (जसे की Saturniidae) फुलपाखरांची अंडी, अत्यंत जटिलपणे आकारलेली गोळ्या तयार करतात, जी त्या वनस्पतींच्या पायाखाली दिसू शकतात, ज्यावर त्या अन्न घेतात. पानांमध्ये खाणाऱ्या सुरस, पान खाणाऱ्यांच्या सुरंगांमध्ये सामान्यतः मेसोफिलच्या गुठळ्यांचा अस्पष्ट, आकारहीन फ्रास अवशेष दिसतो. त्यांचा फ्रास सामान्यतः सुरंग भरत नाही..

त्याच्या विपरीत, बहुतेक पावडर पोस्ट बीटल्स (Lyctus) ची अळी त्यांच्या सुरंगांमधून अन्न घेत असताना त्यांच्या सुरंगांमधून त्यांचा बारीक कणयुक्त फ्रास अंशतः बाहेर टाकतात, तर बहुतेक ड्राय-वूड सेरॅम्बिसिडे अळ्या त्यांच्या मागे फ्रास सुरंगांमध्ये घट्टपणे भरून ठेवतात. अनेक इतर वूड बोरर्स देखील त्यांच्या सुरंगांमधून बाहेर जाताना त्या सुरंगांमध्ये सुक्या फ्रासने घट्टपणे भरलेले असतात, जो बारीक पावडरी किंवा जाड चिरेदार कागदासारखा असू शकतो. कदाचित हे इतर बोरर अळ्यांपासून संरक्षण म्हणून असू शकते, कारण त्यापैकी अनेक प्रजाती कॅनिबॅलिस्टिक (कुकृत्य करणारी) असतात, किंवा ते काही प्रकारच्या शिकार करणाऱ्या माशांच्या आक्रमणांना कमी करू शकतात, किंवा ते जिवंत झाडाने सुरंगात सोडलेले द्रव शोषून घेऊ शकतात.

काही मोथांच्या कुटुंबातील कोस्सिडे (Cossidae), जसे की Coryphodema tristis, यांचे ढिले, तंतूयुक्त फ्रास झाडांच्या तंतूंमध्ये असलेल्या त्यांच्या सुरंगांच्या तोंडातून बाहेर झाकताना दिसू शकते, विशेषतः ते प्रौढ मोथ म्हणून बाहेर पडण्यापूर्वीच. या बाबतीत, त्यांचा फ्रास पावडर पोस्ट बीटल्स (जसे की Lyctus) च्या पावडरी फ्रासपासून वेगळा आहे..

बोरर सुरंगे सुक्या किंवा कुजलेल्या लाकडात किंवा झाडाच्या छालेखाली, तुलनेने मऊ, पौष्टिक बास्‍ट ऊतकांमध्ये, मृत किंवा जिवंत असू शकतात..

काही खणणारे कीटक लाकूड किंवा इतर माध्यम पचवत नाहीत, तर ते असे सुरंग खणतात ज्यामध्ये यीस्ट किंवा इतर फंगस वाढतात, जे कदाचित कीटकांच्या उत्सर्जन आणि गुप्त स्रावांमुळे प्रेरित होतात. असे सुरंग निश्चितपणे जाम होऊ द्यावे जाऊ नयेत, कारण त्यांच्यासाठी त्यांचे आपले अन्नक्षेत्र उपलब्ध होऊ शकत नाही, म्हणून त्यांना त्यांच्या फ्रासचा किमान एक भाग बाहेर टाकावा लागतो, किंवा इतरथा खाद्य वाढीसाठी जागा ठेवावी लागते. अशा खणणाऱ्या कीटक/फंगस संबंधांचे उदाहरणे म्हणजे अँब्रोसिया बीटल्स आणि अँब्रोसिया फंगस, Sirex noctilio आणि त्याचा फंगस भागीदार Amylostereum areolatum, आणि आणखी.

खूप वेगळ्या अर्थाने, "फ्रास" हा शब्द त्या उत्खनित लाकडी चिरे किंवा टोकांसाठी वापरला जातो, जे कारपेंटर अँट्स, कारपेंटर बीज आणि इतर समान लाकडामध्ये खणणारी सवयी असलेले कीटक त्यांच्या गॅलरीतून सुरंग खणताना बाहेर टाकतात. असे पदार्थ अन्नाच्या फ्रासच्या अवशेषांपेक्षा वेगळे असतात, कारण जे कीटक असे आश्रय तयार करण्यासाठी सुरंग खणतात ते लाकूड खात नाहीत, त्यामुळे ते खणताना ते ज्याला टाकतात ते त्यांच्या आतड्यातून गेलेले नसते. व्यावसायिक कीटकतज्ञांना देखील अन्नावर आधारित फ्रास आणि या प्रकारच्या फ्रासमध्ये फरक करण्यासाठी योग्य साधने आणि सखोल तपासणीची आवश्यकता असू शकते.

फ्राससोबत संपर्क केल्यामुळे, त्याच्या उच्च चिटिन स्तरांमुळे वनस्पती चिटिनेस नावाचे एंजाइम तयार करतात. काही फ्रास, जसे की पडलो सेना कीड (fall armyworm) चा फ्रास, देखील वनस्पतींच्या शाकाहारी संरक्षणाची क्षमता कमी करू शकतो. फ्रास हे एक सूक्ष्मजैविक घटक आहे, विशेषतः एक मातीतील सूक्ष्मजैविक घटक, जो इच्छित सूक्ष्मजीवांचा स्रोत असतो आणि कंपोस्ट तयार होण्यास प्रोत्साहन देतो.

अनेक कीटक प्रजाती, सामान्यत: त्यांच्या अळींच्या अवस्थेत, त्यांच्या फ्रासचा संग्रह करतात आणि त्यावर स्वतःला झाकतात, कधी तरी त्यांच्या उपस्थितीला लपवण्यासाठी किंवा शत्रूंपासून संरक्षण मिळवण्यासाठी.

• 
  एक्टोएडेमिया हेकफोर्डी या पतंगाच्या शेवटच्या इनस्टार अळीच्या ओक पानांच्या खाणीतील विष्ठा
• 
  ओल्या लाकडाच्या वाळवीचे विष्ठा हे उपद्रवाचे उपयुक्त लक्षण असू शकते.
• 
  लाकूड-कंटाळवाण्या बीटलच्या विविध प्रजातींच्या गॅलरी सामान्यतः विष्ठेने भरलेल्या असतात
• 
  बोस्ट्रिचिड शॉट होल बोअरर बीटलपासून मिळणारी विशिष्ट विष्ठेची धूळ
• 
  पांडेमिस लिमिटाटा सुरवंट

• विष्ठा
• गुआनो
• चिटोसन
• युरोपियन स्प्रूस बार्क बीटल

• अलाबी, मायकेल (संपादन) (२००४). "विष्ठा." पर्यावरणशास्त्राचा शब्दकोश . ऑक्सफर्ड पेपरबॅक संदर्भ .
• स्पाईट, मार्टिन आर., मार्क डी. हंटर आणि अॅलन डी. वॅट (१९९९). कीटकांचे पर्यावरणशास्त्र: संकल्पना आणि अनुप्रयोग . विली ब्लॅकवेल .