Базис (геологи)

Геологид базис болон талстлаг базис нь манти дээр байрлах, бүх төрлийн чулуулаг, тунамал хурдсын доор орших талстлаг чулуулгууд юм. Эдгээр чулуулгууд заримдаа гадаргуу дээр ил гардаг ч ихэвчлэн олон давхар чулуулгаас доор оршдог. Базисын чулуулгууд нь тунамал платформ буюу хучилтын доор байрлах бөгөөд ерөнхийдөө метаморф болон магмын гаралтай тунамал чулуулаг, эсвэл тунамал сав газрын доор оршдог чулуулгууд юм. Үүний адил базисын дээр байрлах тунамал чулуулгуудыг “хучилт” буюу “тунамал хучилт” гэж нэрлэж болно.

Дэлхийн царцдасын чулуулгууд базис болон хувирах хүртлээ хэд хэдэн удаа өөрчлөгдөх бөгөөд энэ шилжилтүүд нь тэдгээрийн найрлагад нөлөөлдөг.

Континентын царцдас

Базисын чулуулаг нь континентын царцдасыг бүрдүүлдэг эртний, хамгийн хуучин метаморф болон магмын чулуулаг бөгөөд ихэвчлэн боржин чулуунаас бүрддэг. Базисын чулуулаг нь континент үүссэнээс хойш дээр нь хуримтлагдсан тунамал чулуулагтай ялгаатай байдаг. Эдгээр тунамал чулуулгууд нь элсэрхэг чулуу, шохойн чулуу гэх мэт чулуулгуудтай ижил юм. Базисын дээрх тунамал чулуулгууд нь нимгэн давхарга үүсгэх боловч заримдаа 5 км (3 миль)-ээс зузаан байж болно. Харин царцдасын базис чулуулаг нь 32–48 км (20–30 миль)-ийн зузаантай, эсвэл түүнээс зузаан байх боломжтой. Базисын чулуулаг нь тунамал чулуулгын давхаргын доор байршиж болохоос гадна гадаргуу дээр харагдаж болно.