Орланци (Кичевско)

Орланци
Поглед кон селото на местото каде се двои асфалтниот пат за двете маала
Орланци Местоположба на Орланци во Македонија Орланци на карта
Координати 41°30′12″N 21°2′21″E / 41.50333° СГШ; 21.03917° ИГД / 41.50333; 21.03917
Регион	Југозападен
Општина	Кичево
Област	Рабетинкол
Население	17 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	6258
Повик. бр.	045
Шифра на КО	12050
Надм. вис.	700 м
Слава	Свети Никола (летен и зимен)
Орланци на општинската карта Атарот на Орланци во рамките на општината
Орланци на Ризницата

Орланци — мало село во областа Рабетинкол, во Општина Кичево, во околината на градот Кичево.

Селото се наоѓа во Кичевската Котлина, во областа Рабетинкол, во источниот дел на територијата на Општина Кичево.^[2] Селото е ридско, на надморска височина од 700 метри.^[2] Од градот Кичево е оддалечено 7 километри и лежи во подножјето на планината Челоица.

Селото е познато во Кичевско, сместено во подножјето на југоисточната падина на масивот Голи Рид. Околни села се: Челопеци, Речани и Крушица.^[3]

Месностите во атарот на селото ги носат следниве имиња: Старец, Димоа Нива, Гарански Рид, Мело Ливада, Мала Ливада, Филипои Колиби, Јели, Ограѓе, Ливади, Средно Поле, Црн Лаг, Река, Слатина, Клукоо, Кошари, Орници, Песок, Поток, Станишец, Банско, Душец, Садајне, Орница, Црквиче и Попоо Гумно.^[3]

Селото има разреден тип. Поделено е на Предно, Средно и Долно Маало. Првото е во североисточниот дел, а последното во југозападниот дел. Роднинските куќи се групирани и се поблиску една до друга.^[3]

Орланци спаѓа во старите населби во Кичевско. Под истото име се споменува во втората половина на XV век, кога било поголемо од денес и броело 97 словенско-христијански куќи. Селото во тоа време се наоѓало 2 километри северно од денешната положба, сместено на планинската падина во месноста Мала Ливада. Мештаните се префрлиле на денешната положба во првата половина на XIX век.^[3]

Во месноста Селиште се наоѓаат остатоци од срушен храм, каде мештаните се собираат на Св. Ѓорѓи (посен). Слаби остатоци има и јужно од Орланци, каде се наоѓа црквиште и мештаните одат на Атанасовден. На месноста Попоо Гумно се наоѓаат стари гробови.^[3]

Во XIX век, Орланци било село во Кичевската каза на Отоманското Царство.

Атарот зафаќа простор од 12,6 км². На него преовладуваат шумите на површина од 732 хектари, на обработливото земјиште отпаѓаат 212 хектари, а на пасиштата 168 хектари.^[2]

Селото, во основа, има полјоделско-шумарска функција.^[2]

За време на отоманскиот период, селаните сами ја поседувале земјата. По заминувањето на Турците, селаните збогатени од печалбите купувале плодна почва во рамнината околу Треска, во атарите на торбешките села.^[3]

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 514 —     1953 474 −7.8% 1961 392 −17.3% 1971 281 −28.3% 1981 151 −46.3%	Година Нас. ±% 1991 83 −45.0% 1994 76 −8.4% 2002 37 −51.3% 2021 17 −54.1%

Според податоците од 1873 година, селото Орланци имало 48 домаќинства со 184 жители христијани (Македонци).^[4]

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото имало 640 жители, сите Македонци.^[5] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Орланци имало 800 жители, под врховенството на Бугарската егзархија.^[6]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Орланци се води како чисто македонско село во Кичевската каза на Битолскиот санџак со 100 куќи.^[7]

Една статистика, која ја подготвил кичевскиот училиштен инспектор Крсто Димчев во 1909 година, ги дава следниве податоци за Орланци:^[8]

Домаќинства	Гурбетчии	Писмени			Неписмени
		мажи	жени	вкупно	мажи	жени	вкупно
98	170	153	42	195	181	242	423

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралство Југославија во 1931 година, селото имало 450 Македонци.^[9]

Селото преминало од средно во мало село, коешто во 1961 година броело 392 жители, а во 1994 година бројот се намалил на 76 жители, македонско население.^[2]

Според пописот од 2002 година, во селото Орланци живееле 37 жители, сите Македонци.^[10]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 17 жители, од кои 14 Македонци и 3 лица без податоци.^[11]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	640	800	514	474	392	281	151	83	76	37	17

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[12]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[13]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[15]

Во селото Орланци живеат Македонци, христијани. Во селото има староседелски и доселенички родови.^[3]

Според истражувањата на Јован Трифуноски во 1960-тите години родови во селото се:

• Староседелци: Печурковци (9 к.), Кензовци (4 к.), Поповци (4 к.), Богдановци (3 к.), Грујовци (3 к.), Радевци (3 к.), Трајковци (3 к.), Белевци (3 к.), Грубановци (3 к.), Миајлевци (2 к.), Прпачовци (2 к.), Мојсовци (2 к.), Шабановци (2 к.), Најдевци (2 к.), Симјановци (1 к.), Цекеровци (1 к.), Шилковци (1 к.), Мутавџиовци (1 к.), Митревци (1 к.), Стојановци (1 к.) и Илијовци (1 к.);
• Доселеници: Николовци (5 к.) и Музаревци (3 к.), доселени се од селото Кладник; Тутунџиовци (2 к.), доселени се од селото Русјаци, основачот на родот бил домазет; Поп-Симјановци (1 к.), доселени се од Речани; Куслевци (8 к.), Јаневци (4 к.), Новаковци (1 к.), Мирчевци (1 к.) и Чупаревци (1 к.), доселени се однекаде; Стрезовци (4 к.), доселени се од селото Сретково, Гостиварско; Калевци (3 к.), доселени се од областа Матија во Албанија. Сосема се иселени родовите Колевци и Сиљановци.

Според истражувањата пак на Тома Смиљаниќ во периодот од 1921-1926 година родови во селото се:^[16]

• Староседелци: Печуровци (10 к.), Грубановци (3 к.), Спасеновци (3 к.), Поповци (4 к.), од нив потекнува владиката Козма Пречистански, Мирчевци (2 к.), Чупчевци (2 к.), Влајковци (2 к.), Радевци (14 к.), Муовци (1 к.), помеѓу нив има домазет од Босна, Пашовци (1 к.) и Горевци (6 к.), помеѓу нив има домазет од селото Челопеци (од Грујовци).
• Доселеници: Мутавџијовци (2 к.), доселени се пред 400 години од селото Кладник; Џанчевци (3 к.), доселени се од селото Стрелци; Мијаилевци (3 к.), доселени се пред околу 300 години од селото Кладник; Поп Ѓорѓевци (2 к.), доселени се пред околу 300 години од селото Лешница, па затоа ги викаат Шопки; Музаревци (2 к.), доселени се пред околу 300 години од некое село Кошино во Порече (веројатно Прилепско); Стреовци (22 к.), доселени се пред околу 500 години од селото Сретково кај Гостивар; Калевци (3 к.), доселени се пред околу 400 години од областа Матија во Албанија; Белевци (5 к.), доселени се од селото Кладник; Клумчаровци (1 к.), доселени се пред околу 250 години од селото Речани и Куслевци (15 к.), доселени се пред околу 400 години од некое село Речани кај Битола (?).

• Поранешно основно училиште „Маршал Тито“

Селото влегува во рамките на Општина Кичево, која била проширена по новата територијална поделба на Македонија во 2013 година. Во периодот од 1996-2013 година, селото се наоѓало во некогашната Општина Вранештица.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Кичево. Селото припаѓало на некогашната општина Кичево во периодот од 1955 до 1965 година.

Во периодот 1952-1955, селото било седиште на тогашната истоимена општина, во која покрај селото Орланци, се наоѓале и селата Дупјани, Козичино, Крушица, Миокази, Патец, Рабетино, Речани, Светораче и Челопеци. Во периодот 1950-1952, селото влегувало во рамки на некогашната Општина Челопеци, заедно со селата Лисичани, Миокази, Орланци и Челопеци.

Во селото постои избирачкото место бр. 0809 според Државната изборна комисија, сместено во селскиот дом.^[17]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 35 гласачи.^[18]

На парламентарните избори во 2020 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 35 гласачи.^[19]

Археолошки наоѓалишта^[20]

• Рамниште — средновековна населба;
• Св. Ѓорѓи — средновековна црква; и
• Св. Никола — средновековна црква.

Цркви^[21]

• Црква „Свети Никола" — изградена во 1872 година. Поради тоа што Турците ја запалиле, во целост изгорела во 1903 година. Обновена е во 1908 година, во нејзиниот поранешен изглед, црквата претставува масонска градба. Иконостасот, кој е пренесен од старата црква, е изработен во периодот помеѓу 1882-1885 година.^[22]
• Црква „Свети Недела" — градена на темели од постара црква, која потекнува од 1938/39 година. Осветена на 7 август 2005 година од страна на Митрополитот г. Тимотеј.^[22]

Во минатото се бележи дека селото имало 12 цркви и манастири. Од нив се зачувани само гореспоменатите две. Меѓу оние за кои се знае дека се урнати се: „Св. Атанасиј“, за која се верува дека била средновековна, но без точен датум на изградба; манастирот „Св. Богородица“ и црквата „Св. Ѓорѓи“.^[2]

Родени во или по потекло од Орланци

• Петре Ангеле Белев — (1821-1894) — член на ВМРО
• Козма Дебарски (околу 1835-1918) — духовник, дебарски митрополит
• Јанакија Белев (1866-1813) — трговец и револуционер
• Крсто Стефанов (?-1911) — духовник
• Насте Печурков (?-?) — револуционер
• Јоше Белев (?-1907) — член на ВМРО
• Димитрија Ѓорески — македонски револуционер од ВМОРО^[23]
• Генко Мијаилески — македонски револуционер од ВМОРО^[24]
• Вељан Стојчески — македонски револуционер од ВМОРО^[25]
• Мијајло Стреоски — македонски револуционер од ВМОРО^[25]
• Трајче Стреоски — народен херој, убиен од бугарскиот фашистички окупатор во 1943 г.
• Санде Алексоски (1924-1945) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ
• Санде Белески (1922-1944) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ
• Мито Ѓорѓиjоски (1922-1945) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ
• Слободан Лазаревски (р. 1939) — максилофацијален хирург

Од селото се имаат иселено бројни жители. Најмногу иселувања се забележани во Белград и Земун, каде по Втората светска војна се иселиле 30 домаќинства. Сосем се имаат иселено родовите Колевци и Силјановци. Родот Поповци во кичевското село Русјаци е доселен од Орланци.^[3]

• 
  Водичарски дом во Село Орланци - Долно маало
• 
  Срушена куќа во Предно Маало
• 
  Поглед на старото училиште
• 
  Поглед на селото
• 
  Традиционална куќа во селото
• 
  Сокак во селото
• 
  Асфалтирана улица во селото
• 
  Христијанско обележје

• Кичевско Поле
• Општина Кичево
• Кичево

• Орланци на Ризницата ^?

п р у Населени места во Општина Кичево Атишта Арангел Бачишта Белица Бериково Бигор Доленци Брждани Букојчани Видрани Вранештица Гарани Горна Душегубица Горно Добреноец Горно Строгомиште Грешница Длапкин Дол Долна Душегубица Долно Добреноец Долно Строгомиште Другово Дупјани Ехлоец Жубрино Зајас Иванчишта Извор Јаворец Јагол Јагол Доленци Јудово Карбуница Кичево Кладник Кленоец Кнежино Козица Козичино Колари Колибари Лавчани Лазаровци Лешница Малкоец Мало Црско Мамудовци Манастирско Доленци Мидинци Миокази Ново Село Орланци Осломеј Осој Папрадиште Патец Подвис Поповјани Попоец Пополжани Премка Прострање Рабетино Раштани Речани-Зајаско Речани-Челопечко Светораче Свињиште Србица Србјани Староец Стрелци Тајмиште Трапчин Дол Туин Цер Црвивци Челопеци Шутово Раселени Големо Црско Крушица Историски С’лп