Маркови Кули (Летевци)

За други тврдини со истото име, видете Маркови Кули

„Маркови Кули“
Поглед кон кастелот
Местоположба	41°50′57″N 21°42′15″E / 41.84917° СГШ; 21.70417° ИГД / 41.84917; 21.70417
Основни податоци
Место	Летевци
Општина	Петровец
Тип	градиште  кастел
Период	римско време
	доцноантичко време
Портал „Археологија“

Маркови Кули — тврдина — гранична стража 1,6 км источно од Кожле и 1,2 км јужно од Летевци, 3 км пред устието на Пчиња во Вардар. Претставува тесен и издаден карпест рид со стрмни страни во теснецот на Пчиња, околу кој реката врти во голем лак. Се издига 70 м над реката. Мало седло од источната страна го дели од повисоките планини; денес преку тоа седло поминува автопатот Скопје-Велес. Една прастара патека ја преминува реката на тоа место, поврзувајќи ги двете антички траси на Вардарската магистрала (и денес тука водат два еднонасочни автопата) западно и источно од Маркови Кули.^[1][2]

На седлото источно од Маркови Кули ерозијата разголила низа стари гробови — од доцноримско и од железно време. На оваа позиција во доцноантичко време бил изграден граничен кастел што ги контролирал двете траси на спомнатиот магистрален пат. Напречно преку оваа тешко проодна позиција била повлечена гранична линија меѓу провинциите Македонија и Дарданија (Горна Мизија), а тврдината ги надгледувала граничните премини.

Во средниот век била изградена целосно нова тврдина. Нејзиното јадро, поставено на највисоката позиција, има неправилна овална форма со влез на источниот крај, бранет со масивна кула. Ова јадро и кулата потекнуваат од најстарата градежна фаза, веројатно од доцниот XII и XIII век. Една друга кула вклопена во западниот ѕид има тесна правоаголна основа и потекнува од следната (II) градежна фаза како и обѕидот до неа), од доцниот XIII или XIV век. Внатре во обѕидот стоела куќата на господарот на тврдината, чиј сутерен е потпрен на јужниот ѕид. Претставува трпезарија (рицарска сала) со димензии 24 × 6 м. Наспроти неа стоела друга градба. Целиот распоред на обновеното јадро го определува ова место како феудален замок.

На падината северно и источно од замокот се простирал стопанскиот дел, укрепен исто со малтерно обѕидие во II фаза. Има големина од 153 × 55 м, а издадените агли на западниот, југозападниот и североисточниот дел биле зајакнати со кули. Кулите имаат неправилни основи и мошне слаби ѕидови, карактеристични за тоа време. Источниот ѕид, свтрен кон седлото и најлесно ранлив, бил зајакнат со еден предѕид, потоа со уште една кула и полукула. На полукулата се гледаат вкрстени делови од постариот и помладиот ѕид, со кој тврдината била проширена кон исток (III градежна фаза). Тука е сочуван и дел од стариот ѕид со првобитното круниште (обход и парапет), вклопени странично во челото на полукулата. И на северниот дел има неколку големи преправки во вид на три паралелни ѕидови и две заѕидани порти (III фаза). Оваа тврдина е еден од најдобро запазените објекти од XIII и XIV век во Македонија, врз кој може да се следи развитокот на градежните манири од тоа време.

Градот Кожле е спомнат во српските црковни повелби од времето на Стефан Душан. Со него тогаш управувал кефалија, што значи дека бил кралска (државна) тврдина. Го контролирала Вардарскиот пат во теснините помеѓу Скопското �� Велешкото Поле. До 1230 г. кога Србите ги освоиле граничните византиски кастрони Велес, Чрешче, Штип и Просек, Кожле претставувал српска гранична стража и најистурена точка кон Византија.

„Градот” Кожле се граничел со феудалниот имот на црквата Св. Никола на Пчиња во времето на Цар Душан (Ст. Новаковиќ 1912, 701, 704). Црквата стоела на 1 км јужно од крепоста, вѕидана делумно во една пештера во кањонот на Пчиња. Во XVI век е обновена како Св. Богородица. На 200 м југоисточно од крепоста лежи друга пештера чијшто влез во средниот век бил делумно заѕидан; влезот имал горе арка, украсена со керамо-декорација. Тоа било скит (испосничка ќелија).

• Марково Кале
• Марков Манастир
• Марков Град
• Маркови Кули (Водно)
• Маркова Сушица
• Крале Марко

„Маркови Кули (Летевци)“ на Ризницата ?

п р у Средновековни тврдини во Македонија Арангел Банско Белица I Белица II Битола Будинарци Бучин Валандово Варош Велес Виневлаица Вирче Водно Габрово Годивје Горна Бањица Градец Градиште Граиште Дебар Дебреште Девич Демир Капија Десово Долна Лешница Долно Градиште Долно Орехово Драмче Дреново Евла Железнец Живојно Заград Заграчани Здуње Злетово Зовиќ Зрзе Ѕвегор Кале Јегуновце Калиште Канарево Кичево Кожле Конче Коњух Костурино Крупиште Лешок Луковица Манастир Маркова Сушица Матка Младо Нагоричане Мордиште Мородвис Опила Ораше Охрид Песочани Подвис Прилепец Радовиш Ресава Рогле Скопје Сопот Србиново Стенче Стење Стрежево Струмица Теово Трескавец Црешка Чучер Шопур Штип

п р у Археолошки наоѓалишта во Општина Петровец Бадеријана - Дрма (Бадар)  • Китка (Бадар)  • Стар Пат (Бадар)  • Бајрамица (Горно Коњари)  • Градиште (Горно Коњари)  • Миљковци (Горно Коњари)  • Орници (Горно Коњари)  • Дервен (Долно Коњари)  • Долно Коњари (Долно Коњари)  • Ограѓе (Долно Коњари)  • Доксаница (Катланово)  • Катланово (Катланово)  • Кочкова Населба (Катланово)  • Рамниште (Катланово)  • Црквиште (Катланово)  • Маркови Кули (Летевци)  • Петровец (Петровец)  • Шамак ('Ржаничино)  • Пржали (Средно Коњари)  • Средно Коњари (Средно Коњари)  • Русалија (Ќојлија)  • Селиште (Ќојлија) Дел од темата: Археолошки наоѓалишта во Скопско

п р у Културно наследство во Општина Петровец Црква „Св. Ѓорѓи“ (Блаце)  • Црква „Успение на Пресвета Богородица“ (Дивље)  • Маркови Кули (Летевци)