Земјоделско субвенционирање

Земјоделско субвенционирање (исто така наречено и земјоделски поттик) — владин поттик што им се исплаќа на агробизнисите, земјоделските организации и фармите за да ги надополнат своите приходи, да управуваат со снабдувањето со земјоделски производи и да влијаат на трошоците и набавката на тие стоки. Примери за такви производи се: пченица, житарки за добиточна храна (жито што се користи како сточна храна, како пченка, сорго, јачмен и овес), памук, млеко, ориз, кикирики, шеќер, тутун, маслодајни семиња како соја и месни производи како што се говедско, свинско и јагнешко и овчо месо^[1].

Земјоделските субвенции првично биле воспоставени за да се стабилизираат пазарите, да им се помогне на земјоделците с�� ниски примања и да се помогне во руралниот развој^[2]. Ова дошло како резултат на низата програми, проекти за јавна работа, финансиски реформи и регулативи донесени од претседателот Франклин Д. Рузвелт, познат како Закон за регулирање на земјоделството (ААА). ААА помогнал да се регулира земјоделското производство со намалување на вишокот и контрола на понудата на земјоделски производи во општеството. Преку контрола на седум земјоделски култури (пченка, пченица, памук, ориз, кикирики, тутун и млеко), Конгресот бил во можност да ја балансира понудата и побарувачката за земјоделски производи нудејќи им исплата на земјоделците за возврат за одземање на дел од нивната земја од земјоделскиот процес^[3]. За разлика од традиционалните субвенции кои го промовираат растот на производите, Конгресот признал дека земјоделските цени треба да се зголемат и го сторил тоа со ограничување на растот на овие култури.

Во Европа, Заедничката земјоделска политика (ЗЗП) била лансирана во 1962 година за да се подобри земјоделската продуктивност. Според Европската комисија, чинот има за цел:

• Поддршка на земјоделците и подобрување на земјоделската продуктивност, така што потрошувачите ќе имаат стабилно снабдување со прифатлива храна
• Осигурување дека земјоделците од Европската унија (ЕУ) можат да остварат разумен живот
• Помош во справување со климатските промени и одржливото управување со природните ресурси
• Одржување на рурални области и предели низ цела ЕУ
• Одржување ја руралната економија во живот промовирајќи работни места во земјоделството, земјоделско-прехранбената индустрија и придружните сектори^[4]

Земјите на ОЕЦД ја поддржуваат својата сточарска и млечна индустрија со субвенции вредни милијарди долари^[5][6].

Иако некои критичари и поборници на Светската трговска организација забележале дека субвенциите за извоз, со намалување на цената на стоките, можат да обезбедат евтина храна за потрошувачите во земјите во развој^[7][8], а ниските цени се штетни за земјоделците кои не добиваат субвенција. Бидејќи вообичаено богатите земји можат да си дозволат домашни субвенции, критичарите тврдат дека тие ја промовираат сиромаштијата во земјите во развој со вештачко намалување на цените на светските култури^[9].

Општо земено, земјите во развој имаат компаративна предност во производството на земјоделски добра, но ниските цени на земјоделските култури ги охрабруваат земјите во развој да бидат зависни купувачи на храна од богатите земји. Значи, локалните земјоделци, наместо да ја подобруваат земјоделската и економската самодоволност на нивната матична земја, тие се принудени да излезат од пазарот, а можеби дури и да не излезат од нивната земја. Ова се случува како резултат на процес познат како „меѓународен дампинг“ во кој субвенционираните земјоделци се во можност да „фрлаат“ ниска цена на земјоделски производи на странски пазари по трошоци со кои не можат да се натпреваруваат земјоделците што не се субвенционирани. Земјоделските субвенции честопати се заеднички камен на сопнување во трговските преговори. Во 2006 година, разговорите во Доха во трговските преговори на СТО запреле бидејќи САД одбиле да ги намалат субвенциите на ниво каде што несубвенционираниот извоз на другите земји ќе биде конкурентен.

Други тврдат дека светскиот пазар со субвенции за земјоделски производи и други нарушувања на пазарот (како што се случува денес) резултира во повисоки цени на храната, наместо во пониски цени на храната, во споредба со слободниот пазар.

Во 2002 година, Марк Малох Браун, поранешен шеф на Програмата за развој на Обединетите нации, проценил дека субвенциите за земјоделски производи ги чинат сиромашните земји околу 50 милијарди американски долари годишно во изгубен извоз на земјоделски производи:

Тоа е извонредно изобличување на глобалната трговија, каде Западот троши 360 милијарди долари годишно на заштита на своето земјоделство со мрежа на субвенции и тарифи што ги чини земјите во развој околу 50 милијарди американски долари во потенцијален изгубен извоз на земјоделски производи. 50 милијарди американски долари е еквивалентно на денешното ниво на развојна помош^[10][11].

Влијанието на земјоделските субвенции во развиените земји врз земјоделците во земјите во развој и меѓународниот развој е добро документирано. Земјоделските субвенции можат да помогнат во намалувањето на цените во корист на потрошувачите, но исто така значи дека несубвенционираните земјоделци во земјите во развој имаат потешко време да се натпреваруваат на светскиот пазар^[12]; и ефектите врз сиромаштијата се особено негативни кога се обезбедуваат субвенции за земјоделски култури исто така расте во земјите во развој бидејќи земјоделците од земјите во развој мора да се натпреваруваат директно со субвенционирани земјоделци од развиена земја, на пример во памук и шеќер^[13][14]. IFPRI проценил во 2003 година дека влијанието на субвенциите ги чини земјите во развој 24 милијарди долари изгубени приходи за земјоделско и агро-индустриско производство; и повеќе од 40 милијарди долари се раселени од нето извозот на земјоделството^[15]. Покрај тоа, истата студија покажала дека најмалку развиените земји имаат поголем процент на БДП зависен од земјоделството, околу 36,7%, со што може да бидат уште поранливи на ефектите од субвенциите. Се тврди дека субвенционираното земјоделство во развиениот свет е една од најголемите пречки за економски раст во земјите во развој; што има индиректно влијание врз намалувањето на приходите достапни за инвестирање во рурална инфраструктура како што се здравството, безбедно снабдување со вода и електрична енергија за руралните сиромашни^[16]. Вкупниот износ на субвенции што се насочува кон земјоделството во земјите на ОЕЦД далеку го надминува износот што земјите го даваат во развојната помош. Во случајот на Африка, се проценува дека зголемувањето од 1% на вкупниот извоз на земјоделски производи може да го подигне нејзиниот БДП за 70 милијарди долари, скоро пет пати повеќе отколку што се обезбедува регионот во вкупната странска помош^[17].

Хаити е одличен пример за земја во развој негативно погодена од земјоделски субвенции во развиениот свет. Хаити е нација со капацитет за производство на ориз и своевремено била самостојна во исполнувањето на сопствените потреби^[18][19]. Во моментов, Хаити не произведува доволно за да го прехрани својот народ; 60 проценти од храната што се консумира во земјата се увезува^[20]. Следејќи ги советите за либерализација на нејзината економија со намалување на царините, домашно произведениот ориз бил раселен од поевтиниот субвенциониран ориз од САД. Организацијата за храна и земјоделство го опишува овој процес на либерализација како отстранување на бариерите за трговија и поедноставување на тарифите, што ги намалува трошоците за потрошувачите и ја унапредува ефикасноста кај производителите^[21].

Отворањето на економијата на Хаити им овозможило на потрошувачите пристап до храна по пониска цена; дозволувајќи им на странските производители да се натпреваруваат за пазарот на Хаити ја намалиле цената на оризот. Сепак, за земјоделците од Хаити, без пристап до субвенции, надолниот притисок врз цените довел до пад на профитот. Субвенциите што ги добиле американските фармери за ориз, плус зголемената ефикасност, им оневозможило на нивните колеги од Хаити да се натпреваруваат^[22][23]. Според Оксфам и Меѓународниот монетарен фонд, тарифите за увоз паднале од 50 на три проценти во 1995 година и нацијата во моментов увезува 80 проценти од оризот што го конзумира^[24][25]. Министерството за земјоделство на САД забележува дека од 1980 година, производството на ориз на Хаити е во голема мера непроменето, додека потрошувачката од друга страна, е приближно осум пати поголема од истата година^[26]. Пропаднатите земјоделци кои произведувале ориз мигрирале од рурални во урбани области во потрага по алтернативни економски можности^[27].

Неолибералите тврдат дека сегашните субвенции ги нарушуваат стимулациите за глобалната трговија на земјоделски производи во кои другите земји можат да имаат компаративна предност. Дозволувањето на земјите да специјализираат за стоки во кои имаат компаративна предност, а потоа слободно да тргуваат преку границите, би ја зголемило глобалната благосостојба и ќе ги намалат цените на храната. Прекинувањето на директните плаќања на земјоделците и дерегулирањето на земјоделската индустрија ќе ги елиминираат неефик��сностите и слабеењето на мртвата тежина создадени со интервенција на владата.

Сепак, други не се согласуваат, тврдејќи дека е потребна порадикална трансформација на земјоделството, водена од идејата дека еколошките промени во земјоделството не можат да се промовираат без споредливи промени во социјалната, политичката, културната и економската сцена што се во согласност и го одредуваат земјоделството.