Ботун

Ботун
Панорамски поглед на селото Ботун
Ботун Местоположба на Ботун во Македонија Ботун на карта
Координати 41°17′7″N 20°47′29″E / 41.28528° СГШ; 20.79139° ИГД / 41.28528; 20.79139
Регион	Југозападен
Општина	Дебрца
Област	Дебрца
Население	163 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	6344
Повик. бр.	046
Шифра на КО	19002
Надм. вис.	966 м
Слава	Голема Богородица
Ботун на општинската карта Атарот на Ботун во рамките на општината
Ботун на Ризницата

Ботун — село во Општина Дебрца, во областа Дебрца, во околината на градот Охрид.

Селото Ботун се наоѓа во областа Дебрца, сместено помеѓу Илинска и Славеј Планина. Најблиско село е Злести. Атарот на селото Ботун граничи со атарите на селата: од север Црвена Вода и Ново Село, од исток со Белчишта и Злести, од југ со Климештани и Мешеишта, и од запад со Делагожди и Корошишта/Џепин.

Околу селото има доста шума, додека пасишта има многу малку, ��естата околу атарот ги носат следните имиња: Горна Тумба, Јовчиница, Савра, Копрница, Кучков Рид, Волковија, Умишта, Каленик, Присој, Манастирец, Калуѓеров Дол, Калуѓерка (река), Вели Врв (1.053 м), Бела Вода, Стрмна Краста (1.173 м). Селото е со куќи од збиен тип, и има Горно, Средно и Долно Маало.^[2]

Ботун претставува средна населба, сместена во новосоздадената Општина Дебрца, при што дел од селото непосредно се наоѓа на регионалниот пат Охрид-Кичево, а воедно и новиот автопат на истата делница ќе поминува во околина на селото. Со изградбата на автопатот, односно вијадуктите над селото поради негово заобиколување, се очекува целосно да се наруши пејзажот на селото.^[3]

Селото е рамничарско-ридско, при што куќите во селото се наоѓаат на височина од 740 до 800 метри. Од градот Охрид е оддалечено 24 километри.

Подрачјето на Ботун е населено уште од доцната антика, за што сведочи наоѓалиштето Задел во самото село.^[4]

Ботун за првпат се спомнува во пописниот дефтер од 1582 година, кога припаѓало на Охридскиот санџак, нахија Дебрца, но старото село пропаднало и денешното село го обновиле доселеници од околните раселени села, и од исто така раселениот град Закамен.^[2]

Во XIX век, Ботун се наоѓало во Охридската каза, нахија Дебрца, во Отоманското Царство.

Атарот зафаќа површина од 12,5 км², од кој обработливото земјиште зазема површина од 381,1 хектар (ha), пасиштата заземаат 45,5 ха, а шумите имаат најголема површина од 757,2 ха.^[3] Селото има поледелско-шумска функција.^[3]

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Ботун имало 370 жители, сите Македонци христијани.^[5] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Ботун имало 400 жители.^[6]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Ботун е претставен како чисто македонско село во Охридската каза на Битолскиот санџак со 49 куќи.^[7]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 400 Македонци.^[8]

Во пописот од 1961 година селото имало 526 жители, но само за триесетина години нивниот број двојно се намалил и во 1994 година имало 212 жители.^[3]

Според пописот од 2002 година, во селото Ботун живееле 227 жители, од кои 220 Македонци, 3 Срби и 4 други.^[9]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 163 жители, од кои 155 Македонци, 1 Албанец, 3 останати и 4 лица без податоци.^[10]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]

Ботун е македонско православно село. Родовите во селото се староседелски, односно живееле во сега веќе раселените села, кои постоеле во атарот на селото. Доселеничките родови пак потекнуваат од градот Закамен, струшка Малесија, а само еден род не го знае местото на старина.

Родови во селото Ботун се: Мацевци (14 к.), Ничевци (7 к.), Јордановци (6 к.) и Гроздановци (4 к.), доселени се од градот Закамен. Во родот Мацевци го знаат следното родословие: Климе (жив на 46 г. во 1980 година) Анѓеле-Јордан-Смилко, од Закамен се доселил таткото на Смилко со неговиот брат. Споменатиот Смилко во Ботун го убиле Албанци од соседното село Корошишта и затоа синот на Смилко, Јордан влегол во комитите; Костевци (6 к.), Апостоловци (6 к.), Трпковци (6 к.), Карафиловци или Димовци (6 к.), Ѓуровци (6 к.) и Јоновци (4 к.), доселени се од сега раселеното село Старо Село, кое се наоѓало на границата меѓу селата Мешеишта и Ботун, во родот Костевци го знаат следното родословие: Нове (жив на 52 г. во 1980 година) Стеван-Сиљан-Ѓоре, се доселил таткото на Ѓоре, Косте; Голикрстевци (4 к.), доселени се од раселеното село Пусти Куќи, кое се наоѓало во атарот на селото Ботун; Митревци (3 к.) доселени се, но не знаат од каде.^[2]

Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1948 година, родови во селото Ботун се:^[15]

• Староседелци: Николевци (4 к.) и Митревци (9 к.).
• Доселенички: Карафиловци (37 к.), доселени се во средината на XVIII век од раселеното село Старо Село, кое се наоѓало на реката Сатеска пониско од Ботун; Апостоловци (10 к.), се делат на Волкановци и Димовци, и тие се доселени од Старо Село; Петревци (21 к.), се делат на Ничевци, Гроздановци и Мацевци. Доселени се од раселениот град Закамен, Малесија во 1758 година; Несторовци (1 к.), доселени се во 1936 година од селото Црвена Вода и Крстановци (1 к.), доселени се во 1938 година од селото Црвена Вода.

• Основно училиште „Дебрца“ до V одделение^[16], подрачно училиште на ОУ „Дебрца“ - Белчишта

Селото влегува во рамките на проширената Општина Дебрца, која настанала со спојување на поранешните општини Белчишта и Мешеишта по новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото припаѓало на некогашната Општина Белчишта.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Охрид. Во периодот од 1955 до 1965 година, селото припаѓало на некогашната Општина Белчишта.

Во периодот 1952-1955, селото било во рамките на тогашната Општина Белчишта, во која покрај селото Ботун, се наоѓале и селата Белчишта, Брежани, Велмеј, Горно Средоречие, Грко Поле, Долно Средоречие, Злести, Лешани, Ново Село, Песочани и Црвена Вода. Во периодот 1950-1952 година, селото Ботун се наоѓало во некогашната Општина Ново Село, во која влегувале селата Ботун, Ново Село, Песочани и Црвена Вода.

Во селото постои избирачкото место бр. 1316 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на месна заедница.^[17]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 165 гласачи.^[18]

Цркви^[19]

• Црква „Св. Богородица“ — изградена во 1871 година
• Црква „Св. Архангел Михаил“ — изградена во 1974 година
• Црква „Св. Богородица“ — изградена во 1991 година како манастирска црква на новиот манастир

Манастири

• Ботунски манастир — новоизграден манастир над селото

Археолошки наоѓалишта^[4]

• Задел — населба со некропола од доцноантичко време
• Манастирче — црква од раниот среден век
• Св. Богородица — црква од средниот век, чии остацоти се во состав на новата истоимена црква

• Голема Богородица (28 август) — селска слава

• Павле Иванов — македонски револуционер од ВМОРО.
• Сиљан Нически — македонски револуционер од ВМОРО.^[20]
• Ристо Грозданов — македонски револуционер од ВМОРО.^[21]
• Стојан Василов Јоноски — македонски револуционер од ВМОРО.^[22]
• Паско Павлески — македонски партизан.
• Веле Новески — македонски партизан.
• Ѓоргија Митрески — македонски партизан.
• Лазар Секулоски — македонски партизан.
• Ристо Стефаноски — македонски партизан
• Трајан Митрески — македонски партизан

• ФК Ботун

Од Ботун има иселени родови по другите села. Во Ново Село е иселен родот Таневци (4 к.), во Долно Средоречје е иселен родот Ботунци или Мацевци (5 к.), во Горно Средоречие се иселени родовите Настевци (3 к.) и Савевци (2 к.), сите овие родови се иселени пред дваесеттите години на XX век. После Втората светска војна иселеници најмногу имало во Охрид (15 к.), Скопје (15 к.), помалку се иселени во Битола (2 к.), Струга (2 к.), селото Мусинци (2 к.) и во банатското село Јабука (1 к.).^[2]

Од родовите поединечно се знае за следните иселеници до 1948:

• од Николевци иселеници има во Глогоњ, Војводина (две семејства, од 1946 година)
• од Митревци иселеници има во Гостивар (едно семејс��во, од 1850 година), Охрид (две семејства, едната од 1870, а другата од 1914 година; Васил и Блаже) и во Средна Америка (едно семејство, од 1908 година)
• од Карафиловци иселеници има во Охрид (едно семејство, од 1927 година) и во Злести (едно семејство, од 1943 година; Недески)
• од Петревци иселеници има во Охрид (едно семејство, од 1927 година).^[15]

• 
  Влезот во селото и мостот над реката Сатеска
• 
  Поглед на училиштето
• 
  Новоасфалтирана улица во селото
• 
  Дел од старата архитектура во селото
• 
  Стара куќа во селото
• 
  Панорамски поглед на селото
• 
  Маалото под црквата и новопредвидениот вијадукт на автопатот
• 
  Дел од градежните активности на новиот автопат над селото

• Дебрца
• Општина Дебрца
• Белчишта

• Ботун на Ризницата ^?
• Сателитска снимка на Ботун на Карти на Гугл

п р у Населени места во Општина Дебрца Арбиново Белчишта Ботун Брежани Велмеј Волино Врбјани Годивје Горенци Горно Средоречие Грко Поле Долно Средоречие Злести Издеглавје Климештани Лактиње Лешани Мешеишта Мраморец Ново Село Оздолени Оровник Песочани Слатино Слатински Чифлик Сливово Сошани Требеништа Турје Црвена Вода Историски Алистрати Смолени