Џузепе Пагано

Џузепе Пагано (италијански: Giuseppe Pagano ) бил италијански архитект, познат по неговата вклученост во движењето за рационалистичка архитектура во Италија сè до крајот на Втората светска војна.

Џузепе Погачниг е роден во Пореч, Хрватска (тогашно Паренцо, во склоп на Австроунгарија). По посетувањето на лицејот за италијански јазик во Трст, пребегнал и се приклучил на италијанската војска на почетокот од Првата светска војна, сменувајќи го своето презиме во Пагано. Двапати бил ранет и двапати бил фатен од странските војски. Во годините веднаш по војната, Пагано се вклучил во националистичките кругови и пред-фашистичката политика, и бил основач на првата фашистичка партија во неговиот роден град, Паренцо.

Во 1924, Пагано дипломирал на Политехничкиот универзитет во Торино, со диплома по архитектура. Во доцните 20-ти, ги проектирал неговите први згради, меѓу кои и деловните простории на Гвалино во Торино (1928), а исто така учествувал на изложби во Торино, и набрзо во Милано. Во 1931, се преселил во Милано за да работи за архитектонското списание La Casa Bella.

Од касните 20-ти, Пагано заземал рационалистичка позиција, под влијание на футуризмот и европската авангарда. Имал значајна кариера како писател и бранител на рационалистичката архитектура во печатот, особено во Casabella, списанието чие име го сменил во 1933 (од La Casa Bella), кога станал соуредник со Едоардо Персико. Бил вклучен во V Триенале во Милано во 1933, во кое соработувал во проектирањето на "Куќата со челична структура"; во аеронаутичкото шоу во 1934 за чие дизајнирање бил одговорен; како и VI Триенале во 1936, кое го режирал заедно со сликарот Марио Сирони. Сите три изложби биле одржани во Palazzo dell'Arte на Џовани Муцио, во Parco Sempione, изграден за V Триенале, првпат одржано во Милано. Исто така, бил истакнат фотограф и често ги објавувал своите фотографии во Casabella користејќи да ја зајакне својата критика за тогашната архитектура.

Иако отпочеток активен член на италијанската Фашистичка партија, од средината на 30-тите, архитектонската филозофија на Пагано го носела сè подалеку и подалеку од фашистичкиот режим, и неговото VI Триенале, во основа, предложило алтернативен архитектонски израз на фашизмот. Пагано се спротивставувал на монументалната "претставителна архитектура" на рационалисти��е од Gruppo 7; а особено со обидот на оваа група во 1931 да повлече равенство меѓу нивната архитектура и италијанскиот фашизам и да ја направи официјална државна архитектура.^[1]. Во 1937 соработувал со режимскиот архитект Марчело Пјачентини за ентериерот на италијанскиот павилјон за Светската изложба во Париз, а исто така работел во организацијата на Светската изложба во Рим во 1942, која никогаш не била одржана.

Позицијата на Пагано во Фашистичката партија и престижот меѓу архитектите, како и диверзитетот на културната продукција за време на фашизмот на Мусолини, му овозможило од страниците на Casabella отворено да ги критикува некои од режимските градби како "бом��астично реторични". Во 1942, Пагано ја напуштил Scuola di Mistica и Фашистичката Партија. Во 1943 контактирал со членови на отпорот, бил фатен во ноември 1943 и затворен во Бреша, од каде што побегнал во јули 1944. Пофторно бил фатен во септември 1944 во Милано, затворен во Villa Triste и измачуван. Подоцна бил преместен во затворот во Сан Виторе, па во Болцано, а потоа во концентрациониот логор Маутхаузен-Гусен, па во Мелк, и потоа пак во Маутхаузен.^[2]

Пагано умрел во концентрациониот логор Маутхаузен во Австрија на 22 април 1945.