Manga

Manga (漫画) a l'è un termen giapunes che'l fa menziun in Giapun ai fümett in general. In del rest del mund a l'è druvaa per riferìss a "storij a fümett giapunes". In Giapun i manga i representen minga un gener o un stil in particular, ma hinn inscì ciamaa i fümett de 'n qualsessia target, tematega e anca naziunalità. A fàla cürta cumpagn de la mangaka Keiko Ichiguchi: «[Fümett e manga] hinn inguaa, i fümett hinn fümett. Se a s'vör fà distinziun cunt el manga, a bun cünt el manga a l'è fümett: el stil a l'è dumà un zicch devers, tütavia mi ghe trövi no tanta distanza.»

Föra del Giapun, el termen manga a l'è inveci druvaa per fà menziun ai fümett giapunes, anca se pö el sò spantegàss in del rest del mund l'ha fà inscì che una quej cunvenziun grafega del manga la sia devegnüda cunt el temp inscì carateristega de influenzà in part el stil del fümett anca a föravia, e de purtà a la nassita de över simil in Süd Corea cunt i manhwa e in Cina Taiwan e Hong Kong cunt i manhua. In Francia a l'è nassüda adiritüra la nouvelle manga, una curent de fümett che la liga insema la bande dessinée cunt i 'stess manga; in di Staa Ünii d'America a l'è staa faa sö el termen amerimanga, per fà riferiment a i manga american.

El manga al gh'ha dent över in d'una granda varietà de gener, cume la ventüra, rumantich, spurtiv, storich, cumedia, fantascienza, fantasy, giald, horror ed erotich. A partì de i agn 50 el manga l'è devegnüü vön di setur principaj in l'indüstria editurial giapunesa. Ancaben la sia nassüda in Giapun, chela furma chì de intrateniment a l'è stada spantegada föra e traduta in tüt el mund. In Europa e in Medi Urient el vulüm de mercaa al va sö i 250 miliun de doler, quand che in Nord America in del 2008 al s'era stimaa sö i 175 miliun.

I storij manga hinn suratüt stampaa in bianch e negher, cunt una quej eceziun a culur. In Giapun hinn de solit serializaa in sö rivist dedicaa, ch'i gh'ha dent püssee storij. Ognidüna la ven insübida cunt un singul capitul e pö la següta in del nümer d'apus. Se una serie la gh'ha riüsida, i capituj pöden vess tö insema e stampaa in vulüm tankōbon e la serie la pö vess fada a anime, dopu o adiritüra in tant de la so püblicaziun. I autur de manga (mangaka) i lavuren tradiziunalment cun poch assistent in stüdi piscinin e hinn suciaa cunt un editur per la püblicaziun di so över.