Monestê

O Monestê o vén diretaménte da-o monachêximo, quéllo fenòmeno religiôzo pò-u quæ di indivìdoi s'alontànan da-a vìtta sociâle e se retiàn a vìtta privâ (anacoretìsmo) ò vàn a vîve inte 'na comunitæ (cenobìsmo) pe segoî de régole de condûta e razónze a stràdda da perfeçión coscì cómme a l’é indicâ da-a sò fêde.

E paròlle Monestê, Monachêximo e tùtte e sò scìmili gh’àn òrigine da-a paròlla grêga “monos” ò sæ “sôlo”. Coscì l'idêa de'n pòsto seròu a-a vìtta secolâ e dedicòu prinçipalménte a-a preghêa o vén diretaménte da l’esperiénsa di ermìtti, quélle persónn-e che se retiâvan a vîve da sôli, de sòlito in pòsti sarvæghi ò inte cavèrne, pe poéise dedicâ a l'adoraçión de Dîo.

Da-a cavèrna a-a çèlla o pàsso o l'é cùrto. A çèlla a permétte de restâ sôli in meditaçión sénsa e distraçioìn da vìtta secolâ. L'òrìgine di Monestê, ò sæ de'n spàçio seròu dónde òrganizâ a vìtta in preghêa, a se peu çercâ into V sécolo dòppo Crìsto. Da 'na prìmma ativitæ sôlo religiôza, i Monestê són diventæ céntri pe nêuve relaçioìn sociâli intéize ascì cómme rapòrto co-i civîli. Coscì a-o prìmmo anbiénte sôlo pe-i móneghi s'é azónto spàççi pe contegnî a Gêxa e ativitæ despæge.

Dòppo i prìmmi ezénpi egiçién (l’anacoretìsmo de Sant’Antögno abâte) e quélli do VI sécolo inta Tebàide (cenobìsmo de Sàn Pacómio) ch’avéivan sôlo n'ativitæ religiôza, s'é arivòu a-i Monestê grêghi (Mónte Athos ò Metéore inta Tesàlia) ch'avéivan ascì ativitæ de uspiæ ò de schêua. Co-a difuxón do Crestianêximo in Ouröpa, s’é svilupòu ascì o fenòmeno di Monestê e n’é nasciûo in pitìn dapertùtto.

Into VI sécolo, Sàn Benéito da Nòrcia o l'à fisòu a “Régola” pe definî e stabilî i rapòrti fra l'ativitæ religiôza e quélla manoâle di Móneghi. Dòppo són vegnûe e rifórme cluniacénse (órdine religiôzo fondòu a Cluny) e çistercénsi (órdine religiôzo fondòu a Citeaux “Cistercium”). Queste rifórme àn fisòu ascì de régole pe l'edilìçia di Monestê. Inti sécoli i Monestê se són adatæ a-e vàrie condiçioìn e a-i cangiaménti de çitæ e di teritöi.

Són stæti ascì di céntri de ribelión ezegética a-e lézze da Gêxa ch'a l'à punîo severàménte quéste erexîe. O Monestê o l'é a-a goìdda de’n Superiô elétto fra i móneghi. Se se tratâva de 'n Abaçîa alôa o superiô o vegnîva ciamòu “Abòu”. Quànde se pàrla de'n Priorâto conventoâle, se parlà alôa de’n Priô cómme càppo spiritoâle.

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Monestê

V · D · M Gexa
Crestianêximo	Catoliceximo • Gexe ortodosse orientali • Protestanteximo • Luteraneximo • Calvinismo • Gexe riformæ • Anglicaneximo • Anabattismo • Metodismo • Avventismo • Pentecostalismo • Vâdêximo • Testimòni de Giöva • Vëa Gexa de Gesû • Catari
Stöia	Concilio • Scisma • Riforma protestante (Martin Lutero) • Controriforma • Crociate • Diritto canonico • Monegheximo • Patti Lateranensci
Personn-e	Dê Poæ • Gêxù • Spirito Santo • Apostoli • Vergin Màia • Santi • Poæ da Gexa
Rivelaçion	Teologia • Liturgia • Graçia • Catechismo • Fé • Dexe Comandamenti • Bibbia • Antigo Testamento • Neuvo Testamento • Libbri di Maccabei • Cantego di Canteghi • Qoèlet • Evangêio • Atti di Apòstoli • Apocalisse • Ave Màia • Poae nostro
Gerarchia	Potere temporale • Vatican • Çittæ do Vatican • Monestê • Pàppa • Cardinâle • Vescovo • Sacerdoççio • Cêxîa
Ordini religiôzi	Scolopi •
Peccao	Giastemma
Arte	Acheroppito