Duits hierevoetbalèlftal

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

't Duits hierevoetbalèlftal (kort-eweg Die Mannschaft, ' 't team') vertrejt Duitsland bij internationaol voetbalwèdstrije. 't Team huurt sinds decennia tot de wereldtop en heet, es me de prestaties vaan 't vreuger Wes-Duits èlftal mètrekend, al veer kier de wereldtitel binnegehaold. Heimèt moot 't team allein Brazilië veur ziech laote. 't Team steit per juni 2016 op de veerde plaots vaan de FIFA-Wereldraanklies, meh 't heet diverse kiere bovenaon gestande. 't Team weurt gereguleerd door de Duitse Voetbalboond (DFB).

Al in 1898 woort veur 't ierst 'nen officieuze wèdstrijd gespäöld door e Duits landeteam. De DFB woort in 1900 opgeriech en begós ziech astrein bezeg te hawwe mèt 't opzètte vaan 'n officieel èlftal. In 1908 waor me zoewied: Duitsland späölde tege Zwitserland en verloor mèt 5-3. De Zwitsers höbbe sindsdeen ummer de status vaan "ierste tegestander" vaan Duitsland gehawwe: ouch wie nao de bei Wereldoorloge 't team obbenuits mós weure opgebouwd, en nao de Duitse hereineging, waor 't ummer Zwitserland wat es ierste tege de Pruse späölde. De volgende jaore bouwde me wijer en in 1912 kós me 'n èlftal nao de Olympische Speule sjikke. Dit èlftal won mèt enorm euvermach vaan Rusland (16-0, mèt tien gole vaan Gottfried Fuchs) meh kós neet op tege Oosteriek en Hongarije. Duitsland späölde in de keizertied in de kleure vaan de Pruse vlag: zwart en wit. Die outfitkleure heet 't tot op d'n huiegen daag gehawwe.

Oonder de Weimarer Rippubliek waor 't Duits voetbal trök bij aof; boete tot veer jaor neet op niveau gevoetbald waor, wouwe diverse len neet tege Duitsland speule. Pas ind jaore twinteg kaom dao verandering in. Aon 't ierste WK vaan 1930 deeg Duitsland neet mèt (um financieel reies: Zuid-Amerika waor hun te wied), in 1934 waore ze wel debij en woorte ze oetindelek daarde. Intösse waor Hitler aon de mach gekoume en in de ierste jaore vaan 't Daarde Riek waor voetbal e geleef propagandamiddel. Ouch op de Speule vaan 1936 in Berlijn oontbraok Die Mannschaft neet. In 1938 woort de vereineging mèt Oosteriek e feit; umtot dit toen e zier sterk voetballand waor, beteikende dit 'n groete versterking veur 't Duits voetbal. De rizzeltaote op 't WK waore dat jaor evels teleurstèllend. Vaanaof 1941, wie Duitsland in de riechting vaan d'n totaolen oorlog góng, waor topvoetbal neet mie gewuns: jóng manslui waore aon 't froont nujeg.

Nao d'n Twiede Wereldoorlog woort Duitsland obbenuits oetgeslote vaan internationaol wèdstrije. De FIFA verbooj 't zien leie zelfs um tege Duitsland (en Japan) te voetballe. In 1949 woort dat verbod opgeluf. Op 't WK vaan 1950 oontbraoke ze nog; de DFB waor pas begin dat jaor weer nui opgeriech. Oongeveer tegeliek riechde me in de DDR 'n eige team op; Saarland had dat al twie jaor ieder gedoon. Bij 't WK vaan 1954 in Zwitserland moch Duitsland aontrejje. Tot de verrassing vaan edereine woorte ze wereldkampioen door in de finale mèt 3-2 vaan Hongarije te winne. 't Hongaars team waor toen op zie huugdepunt, Wes-Duitsland had in de grópsfaas al kansloes vaan ze verlore en de Hongare kaome binne de tien menute mèt 2-0 veur; de compleet oonverwachte wending weurt 't Woonder vaan Bern geneump. Door de versjrikkinge vaan d'n oorlog en de zwuregheid vaan de naovolgende jaore waor de beteikenis vaan dezen titel vaan väöl mie es sportief belaank.

De noe hoeggespanne verwachtinge kós Wes-Duitsland op 't WK vaan 1958 neet woermake. Ouch 't WK vaan 1962 woort gei groet succes. In 1966 stoonte ze in de finaal tegeneuver gasland Ingeland, boe ze nao verlenginge vaan verlore. Vernuid succes kaom nao 1970: iers de wins vaan 't EK in 't Belsj (1972), daan in 1974 de wins op 't WK in eige land, boe ze in de finaal vaan Nederland wonne. Op dit toernooj späölde Wes-Duitsland ouch 'ne poulewèdstrijd tege Oos-Duitsland, dee woort verlore en veural vaan oosteleke kant sterk door propaganda umgeve waor. Op 't WK vaan 1978 in Argentinië presteerde ze teleurstèllend; toes woort zelfs vaan de 'sjan vaan Córdoba' gesproke. De jaore dao-op waore ouch wisselvallig: ze woorte twie kier twiede op de WK's vaan 1982 en 1986 en Europees kampioen in 1984, meh 't team had ouch groete verleze te verdore. Op 't wijer succesvol WK vaan 1982 waor 't land mèt Oosteriek betrokke bij 't Non-agressiepak vaan Gigon: 'n 1-0 salonwins veur Wes-Duitsland die bei teams 't wijer avvecere garandeerde.

In de jaore tachteg waor ouch 'n nui generatie opgestande, mèt speulers wie Lothar Matthäus en Jürgen Klinsmann. Zij zouwe 't veural in de jaore negeteg goon make, zeker wie Wes-Duitsland in 1990 op 't WK in Italië veur de daarde kier wereldkampioen woort. De späölstijl vaan 't èlftal, getraind door ex-topspeuler Franz Beckenbauer, waor in die jaore fysiek: väöl tackles en e groet oethèldingsvermoge, um ouch in de lèste menute nog te kinne touwsloon es dat nujeg is. Dit waor zoewel 'n antwoord op verdedegend, soms rechoet negatief speul wie dat roond dezen tied door väöl ploge (zeker in groete toernoje) woort gespäöld, es op aonvallend speul mèt väöl technisch oontwikkelde spitse. De succesformule bleef de koumende jaore intak (noe mèt e weer vereineg èlftal; 'n kwalificatiewèdstrijd veur 't EK tösse Wes- en Oos-Duitsland waor direk de lèste wèdstrijd vaan 't DDR-èlftal gewees), en worp mèt 't hole vaan d'n Europesen titel in 1996 och nui vröchte aof. Op 't WK vaan 1998 góng 't evels fout: mèt e 3-0 verluus tege Kroatië waor de formule oetgewèrk en mós de boond nao nui speulers op zeuk.

In 2002 kaom e vernuid èlftal op wat 't op 't WK tot de twiede plaots zouw bringe. De nuie spits Miroslav Klose woort topsjötter vaan 't toernooj. 't EK vaan 2004 brach mèt oetsjakeling in de grópsfaas neet wat me vaan dit team verwach had. In 2006 organiseerde Duitsland zelf 't WK; 't woort daarde, 'n prestatie die ze veer jaor later herhaolde. Intösse waor de nuie coach Joachim Löw aongetrejje, oonder wee 't land 'ne nuien tied vaan succes ingóng. Op 't WK vaan 2014 bloonk Duitsland op eder punt oet, zeker ouch aonvallend. Dit weurt veural dudelek in de haaf finaal, wie 't Duits èlftal mèt 7-1 vaan gasland Brazilië won. 't Woort de veerden titel vaan 't land.

Zoeväöl te erger veel 't team veer jaor daonao tege: Duitsland woort, nog ummer oonder Löw, lèste in de poule en mós veur 't iers in de historie e WK nao de poulefaas verlaote. Veuraofgaond aon 't EK vaan 2021 zag Löw tot heer mèt 't EK ziene loupbaon zouw indege. De veurbereiing waor slech, mèt zelfs mèt e verlees tege Noord-Macedonië. Op 't toernooj zelf woort Duitsland in de achste finaal oetgesjakeld door de latere finalis Ingeland. Ouch oonder de nuien trainer Hansi Flick kós Duitsland nog niks groets vertuine; op 't WK vaan 2022 woort 't team obbenuits in de grópsfase oetgesjakeld nao oonder mie e verluis tege Japan.