Bauhaus

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Bauhaus is 'n richting in de keunste, oeë-oonder de architectuur, die in Duutsjlaand an 't begin van d'r 20ste ieëw oontsjtóng en die zich oontwikkelde oet d'r Jugendstil van d'r Belsj Henry van de Velde, dae doe 'n opleidingsinstituut in Weimar leidde. Op 21 maart 1919 waoërt de Bauhaus Keunshoeëgsjoeël gesjticht en nao 'ne verhuus nao Dessau en, wie de NSDAP dao in 1931 de gemèngdeverkezinge wón, nao Berlin waoërt de sjoeël in 1933 ópgehaove dör de nationaalsocialiste. Op dat momaent waor d'r oet Aoke aafkomstige Ludwig Mies van der Rohe directeur van 't instituut. Later, wie dudelek waor dat de Bauhauskeuns in Duutsjlaand polletiek oetgeranzjeerd waor en es Entartete Kunst besjtempeld waoërt emigreerde o.m. Water Gropius en Mies van der Rohe nao de VS en sjtichde dao 'n nuuj Bauhaus opleiding dat in de Verenigde Sjaote 't Nuuj Boewe introduceerde.

De oorsjpronkeleke intentie van Henry van de Velde en Walter Gropius waor öm de keuns van de industrialisatie te emancipere dör 't keunshaandwaerk of ambach wer te belaeve. Daomèt waor 'ne groondkritiek op de sjönhèèdsopvatting van de neosjtiele bedoeld. De dör de ambachte oontwikkelde ornamaente waoërte in dae tied allèng nog industriëel en óp groeëte sjaal gereproduceerd. Keuns waor doe 't kopieëre va ow sjtielelemaente in massaproductie waoëre. Mèt 'n herbrónning via 't haandwaerk woolt me experimenteel en manueel 'n nuuj vórmetaal oontwikkele die qua sjtiel baeëter paasde bie 't industrieel vervaardigingsproces.

Èng van de basisgedachtes waor dat de architectuur besjoewd moes waeëre es 'n gesamtkunstwerk dat mèt aander keunste verboonde waoërt. In d'r loop van de oontwikkeling hat dis Bauhausgroondgedachte zich evvel vöral in d'r industriele- en grafische design dörgezat en neet in de architectuur.

't „Staatliche Bauhaus“ waoërt dör d'r sjtichter Walter Gropius gezieë es 'n wèrkgemeensjap oeë-in 't oondersjèèd tösje keunstenaer en ambachtsmaan opgehaeve moes waeëre. Dör dis meneer va wèrke wolle de medewèrkers van 't Bauhaus de maatsjappeleke versjille oet d'r waeëg ruime en biedrage an 't begrip tösje versjèjje volkere. In bedoeling en resultate waor Bauhaus verboonde mèt d'r in 1907 opgerichde Duutsje Vakboond, oeë Gropius bies 1933 lid van waor.

Das Endziel aller bildnerischen Tätigkeit ist der Bau! … Architekten, Bildhauer, Maler, wir alle müssen zum Handwerk zurück! ... Der Künstler ist eine Steigerung des Handwerkers. Gropius in zie Bauhaus-Manifest.

• 't Glaaspalies, warehoes Schunck, in Haeële oet 1933 dör Frits Peutz.
• 't H-House, wónhoes in Hieër oet 2010 dör Wiel Aretz.

Op de pazjena Bauhaus van Wikimedia Commons zeen media gerelateerd aan dit óngerwerp te vènje