Гьинд

Гьинд — Кьибледин Азияда авай ири вацӀ я. ВацӀу вичин сифте кьил Китайда Гьималайрилай къачузва, гзафни-гзаф ам Индиядин кефердинни рагъакӀидай патан чилерай ва Пакистандай тӀуз авахьзава.

ВацӀун сифте кьил Тибетдин платодал ава, вацӀу сив — Арабик гьуьлуьн кефердин пата^[1], Къарачи шегьердин мукьвал ала.

Гьинддин яргъивал — 3180 км, бассейндин майдандин кьадар — 960 000 я^[2] км². (980 тыс. км² в БСЭ^[3]). Цин юкьван гьалдин харжи — 6600 м³/с я.

Названия: Шаблон:Lang-sa (IAST: Sindhu); урду سندھ (Sindh); Шаблон:Lang-sd (Sindhu); пандж.: سندھ (IAST: Sindh); Шаблон:Lang-ae; пушту اباسين (Абба-Син «отец рек»); фарс هند‎ («Hind»); тиб. སེངགེ་ཆུ («Lion River»); Шаблон:Китайский; грек.: Ινδός (Индос).

Гьинд (Синдху) — Саптасиндхавадин (ведайрин ИридвацӀун) кьилин вацӀарикай сад язва.

Индиядин вацӀун делфин (Platanista gangetica minor тахьайтӀа Platanista indi) анжах Инд вацӀа, асул гьисабдалди Синд ва Пенджаб провинцийра яшамиш жезва^[4]. Алатай вахтара абур агъавацӀарани гьалтзавай тир. ЧӀур тӀебиатдин виридуьньядин фонддин малуматриз килигна, Индиядин делфин — вири китар хьтинбурун арада виридалайни терг хьунин кичӀевилик квайбурукай сад язва. Исятда тахманин са агъзур кьван делфин ама^[5], абурукай чӀехи пай Синдда авай Суккур ва Гудду плотинайрин арада авай 130 км яргъивал авай куьруь вацӀун кьатӀда яшамиш жезва. Делфин саки михьиз буьркьуьди я, вич авай чкадай ада эхолокациядин куьмекдалди кьил акъудзава.

Гьинд вацӀа карпдинбур (шелаяр, данио, барбусар, маринкаяр ва мсб.), вьюновые (боцияр ва мсб.), багаридинбур, сомдинбур, гурамидинбур (колизаяр ва мсб.), кьилгъуьлягъдинбур (кьилгъуьлягъар ва мсб.) ва маса хзанрик акатзавай гъетер яшамиш жезва^[6].

Асул макъала: Синд��ьдин тарих

Чи эрадилай вилик тир III-лагьай агъзур йисан юкьвара Гьинд вацӀун дугуна виридалайни дегь чӀаван цивилизацийрикай сад тир арадал акъатна. Гуьгъуьнлай Гьинддин ва адан агъавацӀарин дугунрай тӀуз ЧӀехи пекдин рехъ физвай тир. Гьинд вацӀун агъанагар арабри дяведалди къачуна.