şû
Navdêr
[biguhêre]Zayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | şû | şû |
Îzafe | şûya | şûyên |
Çemandî | şûyê | şûyan |
Nîşandera çemandî | wê şûyê | wan şûyan |
Bangkirin | şûyê | şûyino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | şûyek | şûyin |
Îzafe | şûyeke | şûyine |
Çemandî | şûyekê | şûyinan |
şû mê
- mêrê jinekê
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- jina kesekî yan mêrê kesekê, hevser, hevjîn
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Ji wêjeya klasîk
[biguhêre]- Xirqeyê zerq û jengê zuhd min bi meya muxane şûst
Şûst û şûyek di meykedê ewwelê kar-i ferd e ferd
Neyşekerên şirînzeban mest-i bi cam û bade bên — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
Herwiha
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Bi maneya "mêr" di zewacê de, hevreha farisî شوهر (şûher). Wek ku tê zanîn, di kurdî de paşgira "-er" ya peyvên malbatî ji kurdî ketiye: farisî "birader, kurdî bira; "doxter", kurdî "dot-", farisî "x(w)aher", kurdî "xwi-şk"; farisî "mader", kurdî "ma-k" û hwd. Ev "-er" bi rastî ji kurdî ketiye û di farisî de maye, ne ku li farisî zêde bûye. Bi heman awayî di gelek zimanên din jî yên hindûewropî de maye, bo nimûne îngilîzî: broth-er (kurdî: bira, farisî: birader), moth-er (k: ma-k, f: mader), daught-er (f: doxter, k: dot-), fath-er (f: pider, kurdiya zazakî: pî, "bab/bav" ya kurmancî ne ji eynî rehî ye). Lê herwiha hêjayî gotinê ye ku "şû" êdî wek peyveke serbixwe nayê bikaranîn (mirov nabêje "şûyê wê") lê tenê di biwêjên wek "şû kirin" (mêr kirin, jin zewicîn) yan "şûkirî" (jina ku mêr kiriye, jina zewicî) de tê bikaranîn. Vê dawiyê wek "neolojiyekê" dîsa "şû" wek wergera "spouse" (hevser, jin yan mêr) ya îngilîzî tê bikaranîn.
Werger
[biguhêre]- Afrîkansî: eggenoot → af, man → af
- Albanî: burrë → sq
- Almanî: Gemahl → de nêr, Gemahlin, Ehemann → de nêr, Gatte → de nêr, Gespons → de nêtar, Gattin → de mê
- Çekî: manžel → cs
- Çolyanî: tetlénkoi (pirjimar tetlényal ; hétlakh ; pirjimara mê hétlayal)
- Danmarkî: ægtefælle → da, mand → da, ægtemand → da
- Esperantoyî: edzo → eo
- Farisî: ?شو → fa
- Ferî: maður → fo, ektamaður
- Fînî: puoliso → fi
- Fransî: époux → fr nêr, épouse → fr mê
- Holendî: echtgenoot → nl, man → nl, gemaal → nl
- Îdoyî: spozo → io
- Îngilîzî: spouse → en mê / nêr, husband → en, eluded → en, ?libel → en, ?libelist → en, ?uneasiness → en
- Îtalî: marito → it, sposo → it
- Îzlendî: maður → is, eiginmaður → is
- Katalanî: espòs → ca, marit → ca
- Malezî: suami → ms
- Mayayiya yukatekî: iicham, laak’
- Mecarî: férj → hu
- Norwecî: ektefelle, mann → no, ektemann → no
- Papyamentoyî: esposo, kasá
- Polonî: mąż → pl
- Portugalî: cônjuge → pt, esposo → pt, marido → pt
- Romanyayî: soţ → ro
- Sirananî: masra
- Spanî: esposo → es, marido → es
- Swahîlî: mume → sw
- Swêdî: make → sv, äkta make, man → sv
- Tagalogî: asáwa → tl
- Tirkî: eş → tr, koca → tr, erkek → tr
- Zuluyî: indoda → zu, umnyeni → zu