فریشتە

فریشتە، مەلەکئا ن ژی ملیاکەت (ەرەبی: ملاك، مالاک یبرانی: מלאך، مالˀāχ، یەونانی: Άγγελος، áنگەلۆس)، تەریمەکە دینی یە کو ل گۆری باوەریان خزمەتکاریا خوەدایان دکە. ل گۆری دینێنئی براهیمی گەلەک جاران وان وەکی ناڤبەینکارێنئە سمانی یێن د ناڤبەرا خوەدێ (ان بهوشتێ)ئوو مرۆڤاهیێ دە نیشان ددن.^[1]

د ناڤا کارێن وان دە ژ بۆ مرۆڤان پارێزڤان، رێبەرئوو خزمەتکاریا خوەدێ هەیە.^[2] دینێنئی براهیمی هیەرارشیێن فریشتەیان کو ل گۆری مەزهەبئوو دینان دگوهەرن، تێ پێناسەکرن. حنەک فریشتە خوەدی ناڤێن تایبەت ن (وەکی جبراییلئوو میخاییل).

فریشتە، کو د زمانێن رۆژاڤایی دە تێ بکارانین ژ پەیڤا یەونانی áنگەلۆس تێ گرتنئوو áنگەلۆس د یەونانیا کەڤن دە تێ واتەیا سەفیر. ل گۆری پانتەۆنا یەونانی یا فریشتەئا نگەلا، پەیامنێرێ خوەداوەندانانئە ئوو کەچا خوەدایێ پەیامنێر حەرمێسئە .

پسپۆر دبێژن کو پەیڤێن وەکی ملیاکەت، مەلیک، ملک، ملکئوو مەملووک ژ ناڤێ مۆلەک (مۆلەکه، مۆلۆکه) هاتنەئا فراندن. مۆلەک خوەدایێ گەلێئە مۆنئێ کو جیرانێئی سراێلیان بوو.

د باوەریا زەردەشتیێ دە کەسایەتێن جودا یێن ب خویابوونا فریشتەیان هەنە. حەر کەس خوەدی فریشتەیەک پارێزڤان، ب ناڤێ فراڤاشی یە.ئە وئا لی مرۆڤانئوو زندیێن دن دکنئوو د هەمان دەمێ دەئە وئە نەرژیا خوەدێ نیشان ددن.

ئامەسها سپەنتاس گەلەک جاران وەک فریشتەیا هاتنە هەسباندن، لێ بەلێ ژ وان رە تو رەفەرانسێن راستەراست تونە، کو وان پەیامانئا نینە. ئاهوورا مەزدا ("پەروەردەکارێ باقل"، خوەدێ);ئە و د دەستپێکێ دە بئا وایەکی ڤەقەتی خویا بوونئوو پاشێ بوونە کەسێن شەخسی کو بئا لیێن جودا یێنئا فراندنا خوەدێ رە تێکلدار بوون.

ئەڤ بەش هێ ڤالا یە. تو دکاری لێ زێدە بکی. (هەزیران 2024)

باوەریا ب فریشتەیان بەشەک ژ باوەریا دینی یائی سلامی یە،ئا نگۆئە و یەک ژ پرەنسیبێن باوەریێ یە. ل گۆری ڤێ یەکێ، کەسێ کو د دینێئی سلامێ دە ب هەبوونا فریشتەیان باوەر ناکەئوو نێرینا فریشتەیێئی سلامێ باوەر ناکە. مژار د 2/285ئوو 2/177 دە د قورانێ دە دەرباس دبە.

دئی سلامێ دە، فریشتە وەکی هەبوونێن کو ناخون، ڤەناخون، مێرانیئوو ژنیتیا وان نینئە ، خەو ناکن، گونەهان ناکن، نەدیتی نە، ژ رۆناهیئا نئا گر^[3] هاتنە چێکرن. وەزیفەیا وانئە ڤئە کو لئا فریدێن ب ناڤێ خوەدێ تەماشە بکن، د وان جووربەجوور دە هێزئوو کارێن هونەری یێن خوەدێ ببینن، ژ هەمی کێماسیان پەسنێ خوەدێ بدنئوو ژ خوەدێ رە پەرەستیشت بکن.

فریشتە، بئی برانی מלאך مال'اکه "پەیامنێر"، ب وەرگەرا تاناچئوو د کەڤنەشۆپیەکە درێژ دە وەک هەبوونێن خوەزایی یێن لئە زمانان ل با خوەدێ دسەکنن، لێ ژ خوەدێ جودا نەئوو ژ وان رە دبن خزمەتکار. جارنانئە و داخوازا خوەدێ ژ کەسێن هلبژارتی رە تینن.^[4] د کەڤنەشۆپیا جهوویان دە ژی ژ مرۆڤان کێمتر ن، ژ بەر کوئی رادەیا وان ب خوە نینەئوو تەنێ دکارن داخوازێن خوەدایی پێک بینن.

د خرستیانیێ دە ملیاکەت هەر دەم خوەدی گرینگیەک مەزن ن. د دۆکترینا ملیاکەتێ پسەودۆ-دۆنیسوسئا رەۆپاگتا دە، رێزا هیەرارشیکئا ملیاکەتان رۆلەک سەرەکە دلەیزە. تهۆماسئا قوناس ب بەرفرەهی ل سەر دۆکترینا مەلەکان د بەرهەما خوە سومما تهەۆلۆگاە دە دیار کریە. ل گۆری تهۆماس، فریشتە هەبوونێن نەمادی نە، ژ فۆرمێن پاقژ پێک تێنئوو ت خویابوونەکە یا وان تنە. د ئینجیلێ دە، د ناڤ فریشتەیان دە بەهسا جەلەبێن جوودا دکە.^[5]