Цайдам қазаншұңқыры

Цайдам Қазаншұңқыры, Цайдам (моңғ. — сор) — Орталық Азиядағы, Қытай жеріндегі тектоникалық ойыс. Ұзындығы 700 км, ені 100 — 300 км, биікт. 2700 — 3000 м. Солт-нде Алтынтағ, солт.-шығысында Наньшань, оңт. мен оңт.-батысында Куньлунь жоталарымен шектеледі. Жан-жағынан қоршаған тау жоталары қазаншұңқырдан екі есе биік (5000 — 7000 м). Цайдам Қазаншұңқырының түбі тегіс, мезозой мен кайнозойдың құм, саз шөгінділерінен тұрады; сор жерлер мен тұйық көлдер (ең ірісі Кукунор көлі) кездеседі. Таулардың етегінде бір-бірімен тұтасып кеткен ысырынды конустардан тұратын еңіс жазықтар тұтас өңірді құрайды.

Климаты тым континентті. Қысы қарсыз, суық. Қаңтар айының орташа температурасы –11 — 15°С, шілдеде 15 — 18°С. Жылдық жауын-шашын мөлш. 25 — 50 мм, шығысында 100 мм-ден асады. Беткі ағыс мардымсыз. Шығысында ғана кеуіп бара жатқан бірен-саран тұзды көлдер кездеседі.

Өсімдігі тым жұтаң, жеке дара сораңдар, сексеуіл, жыңғыл өседі. Грунт суы жер бетіне таяу жатқан тау етегінде астық тұқымдас өсімдік өседі. Мұнай мен ас тұзының кен орындары ашылған.^[1]

1. ↑ "Қазақ Энциклопедиясы", 9 том