Утіс

Утіс
Амандық күйі
Жойылу қаупіндегілер (IUCN) [1]
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Хордалылар Табы: Бауырымен жорғалаушылар Сабы: Қабыршақтылар Тұқымдасы: Утістілер Түрі: Утіс
Екі-есімді атауы
Heloderma suspectum Cope, 1869
Subspecies
H. s. suspectum – H. s. cinctum –

Утіс немесе Гиламонстр (лат. Heloderma suspectum) – Бауырымен жорғалаушылар класының қабыршақтылар отрядыңын утістілер тұқымдасына жататын биологиялық түр. Америка Құрама Штатының оңтүстік-батысы мен Мексиканың солтүстігінде тіршілік етеді.

"Гиламонстр" (ағылш. Gila monster) - утістің ағылшынша атауы, Аризонадағы Гила өзеніне байланысы пайда болған^[2]. Солтүстік Америкада екі улы кесіртке тіршілік етеді. Утіс соның бірі. Екіншісі - "мексикалық моншақты кесіртке" деп аталады.

Утіс сырт көзге түсе бермейді, сондықтан оның өмірін бақылау өте қиын. Утістің терісі - моншақ тәрізді қара, қызғылт, қызыл, оттың тіліне ұқсайтын сары сүйелшелермен қапталғандықтан, шұбар болып көрінеді. Құйрығының ашық және қара түсті жолақтар кезектесе орналасқан. Қабыршақ құрайтын бұл мүйізді моншақтар ғылымда "остеодерм" (остеодерм - омырқалы жануарлар терісінің сүйекке айналуы) деп аталады.

Ұзындығы - 60 см, оның шамамен 15-17 сантиметрі құйрығынан тұрады, салмағы - 1-2 келі. Утістер 20 жылдай өмір сүреді. Түсіп қалған тістері үнемі қайтадан өсіп шығады. Иіс сезу қабілеті өте дамыған.^[3]

1. ↑ 2007 IUCN Red List – Search. Iucnredlist.org. Тексерілді, 19 қыркүйек 2008.
2. ↑ Fry, Bryan G.; et al. (ақпан 2006). "Early evolution of the venom system in lizards and snakes.". Nature 439 (7076): 584–588. doi:10.1038/nature04328. ISSN 0028-0836. PMID 16292255. http://scholar.google.com/scholar?hl=en&q=%22Early%20evolution%20of%20the%20venom%20system%20in%20lizards%20and%20snakes%22%20Letters%20Nature%2010.1038&oe=UTF-8&um=1&ie=UTF-8&sa=N&tab=ws. Retrieved 2008-05-14. 
3. ↑ "1100 қызық деректер жануарлар"