Татарстан әкімшілік-аумақтық бөлінісі
Әкімшілік-аумақтық құрылым
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Татарстан Республикасы Конституциясының 65-бабының 2-бөлігіне және «Татарстан Республикасының әкімшілік-аумақтық құрылымы туралы» заңға сәйкес РФ субъектісіне келесі әкімшілік-аумақтық бірліктер кіреді:
- 43 аудан
- 14 республикалық маңызы бар қалалар
- республикалық маңызы бар қаланың аумағы Қазан қалалық аудандардан тұрады.
Татарстанның әкімшілік-аумақтық бірліктері мен елді мекендерінің толық тізбесінде Татарстан Республикасындағы әкімшілік-аумақтық бірліктер мен елді мекендердің тізілімі бар.
Республикалық маңызы бар қалалар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Азнақай
- Әлмет
- Баулы
- Бүгілме
- Буа
- Алабұға
- Зәй
- Жасыл Өзен
- Қазан — Татарстан Республикасының астанасы
- Лениногорск
- Яр Чаллы
- Төменгі Кама
- Нұрлат
- Чистай
Республикалық маңызы бар қалалар Қазан және Яр Чаллы муниципалды аудандар құрамына кірмейтін қалалық округ мәртебесі бар муниципалитет құрлымдарын құрайды. Татарстанның қалған республикалық маңызы бар қалалары қалалық елді мекен мәртебесі бойынша тиісті муниципалды аудандардың құрамына кіреді.
Аудандар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қаладағы аудандар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қазан - Татарстандағы республикалық маңызы бар қала, ол әкімшілік-аумақтық бірліктерге бөлінеді - аудандар:
- Авиатөзелеш ауданы
- Киров ауданы
- Вахитов ауданы
- Мәскеу ауданы
- Жаңа Савин ауданы
- Еділ бойы ауданы
- Совет ауданы
2010 жылдың соңынан бастап келесі аудандардың әкімшіліктері біріктірілді:
- Жаңа Савин және Авиатөзелеш
- Еділ бойы және Вахитов
- Мәскеу және Киров
Сондай-ақ Яр Чаллыда аумақтық бөлініс бар, оның 3 ауданы әкімшілік-аумақтық бірліктер де, муниципалитеттер де емес.
Республиканың әкімшілік-аумақтық бөліну тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Кеңестік уақыт
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Муниципалдық құрылым
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Татарстан Республикасының заманауи муниципалдық құрылымы «Ресей Федерациясындағы жергілікті өзін-өзі басқаруды ұйымдастырудың жалпы қағидалары туралы» 2003 жылғы 6 қазандағы № 131-ФЗ Федералдық заңына сәйкес құрылды.
Республиканың муниципалдық құрылымы шеңберінде Татарстанның әкімшілік-аумақтық бірліктері шегінде муниципалитеттер құрылды:
- 2 қалалық аймақ
- 43 муниципалды аудан,
- 39 қалалық қоныс
- 872 ауылдық қоныс
жыл | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 |
қалалық аймақтар | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
муниципалды аудандар | 43 | 43 | 43 | 43 | 43 | 43 | 43 | 43 | 43 | 43 | 43 |
қалалық қоныстар | 38 | 38 | 38 | 38 | 38 | 38 | 38 | 38 | 39 | 39 | 39 |
ауылдық қоныстар | 916 | 916 | 916 | 906 | 891 | 891 | 872 | 872 | 872 | 872 | 872 |
барлығы | 999 | 999 | 999 | 989 | 974 | 974 | 955 | 955 | 956 | 956 | 956 |
Муниципалды аудандар және қалалық аймақтар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]№ | Қазақша атауы | Татарша атауы | Туы | Елтаңбасы | Әкімшілік орталық | Ауданы, км² | Тұрғындары | Тығыздығы, адам/км² |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Муниципалды аудандар (аудандар) | ||||||||
1 | Әгерже ауданы | тат. Әгерҗе районы | Әгерже қ. | 1 796,62 | 35 081 | 19.5 | ||
2 | Азнақай ауданы | тат. Азнакай районы | Азнақай қ. | 2 168,65 | ↘61 069 | 28.2 | ||
3 | Ақсубай ауданы | тат. Аксубай районы | Ақсубай кенті | 1 439,16 | ↘28 421 | 19.7 | ||
4 | Ақтаныш ауданы | тат. Актаныш районы | Ақтаныш ауылы | 2 034,00 | ↘29 836 | 14.7 | ||
5 | Алексеевск ауданы | тат. Алексеевск районы | Алексеевское кенті | 2 074,41 | ↘25 198 | 12.1 | ||
6 | Әлки ауданы | тат. Әлки районы | Базарлы Матак ауылы | 1 726,76 | ↘18 863 | 10.9 | ||
7 | Әлмет ауданы | тат. Әлмәт районы | Әлмет қ. | 2 542,93 | ↗208 046 | 81.8 | ||
8 | Апас ауданы | тат. Апас районы | Апас кенті | 1 047,52 | ↘19 649 | 18.8
| ||
9 | Арша ауданы | тат. Арча районы | Арша қ. | 1 843,65 | ↘51 832 | 28.1
| ||
10 | Әтне ауданы | тат. Әтнә районы | Ұлы Әтне ауылы | 681,36 | ↘13 002 | 19.1 | ||
11 | Баулы ауданы | тат. Баулы районы | Баулы қ. | 1 222,85 | ↘34 690 | 28.4 | ||
12 | Балтас ауданы | тат. Балтач районы | Балтас кенті | 1 094,50 | ↘33 294 | 30.4 | ||
13 | Бүгілме ауданы | тат. Бөгелмә районы | Бүгілме қ. | 1 433,07 | ↘104 416 | 72.9 | ||
14 | Буа ауданы | тат. Буа районы | г. Буа | 1 543,57 | ↘42 341 | 27.4 | ||
15 | Жоғарғы Ослан ауданы | тат. Югары Ослан районы | Жоғарғы Ослан ауылы | 1 302,82 | ↘16 216 | 12.4 | ||
16 | Биіктау ауданы | тат. Биектау районы | Биіктау ауылы | 1 574,25 | ↗50 526 | 32.1 | ||
17 | Шүпрәлі ауданы | тат. Чүпрәле районы | Ескі Шүпрәлі ауылы | 1 029,54 | ↘21 836 | 21.2 | ||
18 | Алабұға ауданы | тат. Алабуга районы | Алабұға қ. | 1 401,41 | ↘85 596 | 61.1 | ||
19 | Зәй ауданы | тат. Зәй районы | Зәй қ. | 1 900,78 | ↘54 377 | 28.6 | ||
20 | Жасыл Өзен ауданы | тат. Зеленодол районы, сондай-ақ Яшел Үзән районы | Жасыл Өзен қ. | 1 439,72 | ↗165 681 | 115.1 | ||
21 | Қайбыш ауданы | тат. Кайбыч районы | Ұлы Қайбыш ауылы | 995,36 | ↘13 671 | 13.7 | ||
22 | Кама Тармағы ауданы | тат. Кама Тамагы районы | Кама Тармағы кенті | 1 198,80 | ↘14 945 | 12.5 | ||
23 | Көкмара ауданы | тат. Кукмара районы | Көкмара қ. | 1 490,00 | ↘50 852 | 34.1 | ||
24 | Лаеш ауданы | тат. Лаеш районы | Лаеш қ. | 2 094,43 | ↗44 458 | 21.2 | ||
25 | Лениногорск ауданы | тат. Лениногорск районы | Лениногорск қ. | 1 843,22 | ↘81 697 | 44.3 | ||
26 | Мамадыш ауданы | тат. Мамадыш районы | Мамадыш қ. | 2 612,52 | ↘42 021 | 16.1 | ||
27 | Менделеевск ауданы | тат. Менделеевск районы | г. Менделеевск | 744,90 | ↘30 264 | 40.6 | ||
28 | Мінзәлі ауданы | тат. Минзәлә районы | Мінзәлі қ. | 1 919,75 | ↘28 001 | 14.6 | ||
29 | Мүслім ауданы | тат. Мөслим районы | Мүслім ауылы | 1 464,31 | ↘19 523 | 13.3 | ||
30 | Төменгі Кама ауданы | тат. Түбән Кама районы | Төменгі Кама қ. | 1 733,54 | ↗275 520 | 158.9 | ||
31 | Жаңа Шішме ауданы | тат. Яңа Чишмә районы | Жаңа Шішме ауылы | 1 317,52 | ↘13 045 | 9.9 | ||
32 | Нұрлат ауданы | тат. Нурлат районы | Нұрлат қ. | 2 308,95 | ↘56 068 | 24.3 | ||
33 | Пітрәш ауданы | тат. Питрәч районы | Пітрәш ауылы | 1 339,54 | ↗40 170 | 30 | ||
34 | Еркін Балық ауданы | тат. Балык Бистәсе районы | Еркін Балық кенті | 2 041,41 | ↘25 052 | 12.3 | ||
35 | Саба ауданы | тат. Саба районы | Байлар Сабасы кенті | 1 097,74 | ↘31 041 | 28.3 | ||
36 | Сарман ауданы | тат. Сарман районы | Сарман ауылы | 1 385,56 | ↘34 592 | 25 | ||
37 | Спас ауданы | тат. Спас районы | Бұлғар қ. | 2 022,14 | ↘19 001 | 9.4 | ||
38 | Тәтеш ауданы | тат. Тәтеш районы | Тәтеш қ. | 1 638,42 | ↘22 042 | 13.5 | ||
39 | Тоқай ауданы | тат. Тукай районы | Яр Чаллы қ. | 1 729,49 | ↗41 348 | 23.9 | ||
40 | Тіләші ауданы | тат. Теләче районы | Тіләші ауылы | 844,08 | ↘13 841 | 16.4 | ||
41 | Жірмешән ауданы | тат. Чирмешән районы | Жірмешән ауылы | 1 364,28 | ↘18 921 | 13.9 | ||
42 | Чистай ауданы | тат. Чистай районы | Чистай қ. | 1 818,27 | ↘76 393 | 42 | ||
43 | Ютазы ауданы | тат. Ютазы районы | Ұрыссу кенті | 760,57 | ↘20 316 | 26.7 | ||
Қалалық аймақтар (республикалық маңызы бар қалалар[1]) | ||||||||
44 | Қазан | тат. Казан | Қазан қ. | 614,16 | ↗1 251 969 | 2038.5 | ||
45 | Яр Чаллы | тат. Яр Чаллы | Яр Чаллы қ. | 160,91 | ↗533 907 | 3318 |
Муниципалды құрылымдарға айналу
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Республикалық маңызы бар 14 қаланың (Азнақай, Әлмет, Баулы, Бүгілме, Буа, Алабұға, Зәй, Жасыл Өзен, Қазан, Лениногорск, Яр Чаллы, Төменгі Кама, Нұрлат, Чистай) тек 2 қала ғана қалалық аймақ мәртебесіне ие (Қазан және Яр Чаллы), ал қалғандары тиісті (ұқсас атау��ы) муниципалды аудандардың құрамында қалалық қоныс мәртебесіне ие.