Мазмұнға өту

Жауторғай

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Жауторғай
Adult of subspecies P. m. saturatus in Japan
Adult of subspecies P. m. saturatus in Japan
Амандық күйі

Least Concern (IUCN3.1) [1]
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар
Жамағаты: Хордалылар
Табы: Құстар
Сабы: Торғайтәрізділер
Тұқымдасы: Торғайлар
Тегі: Passer
Түрі: Жауторғай
Екі-есімді атауы
Passer montanus
(Linnaeus, 1758)
Afro-Eurasian distribution       Жазғы мекендеуі       Төлдейтін жерлері       Қысқы төлдемеітін мекені
Afro-Eurasian distribution

      Жазғы мекендеуі
      Төлдейтін жерлері
      Қысқы төлдемеітін мекені

Синонимдері
  • Fringilla montana Linnaeus 1758
  • Loxia scandens Hermann 1783
  • Passer arboreus Foster 1817

Жауторғай (лат. Passer montanus) - торғайлар тұқымдасының ең кішкене денелі биологиялық түрі. Топтасып ұшатын құс.

Биологиялық сипаттамасы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Салмағы - 17-28 г, дене тұрқы 12,5 — 14 см.[2][3]. Біршама ашық реңді, аталығы мен аналығын бірінен-бірін сырттай қарап ажы- рату қиын. Өзге торғайлардан айырмашылығы - басындағы қоңыр реңнің екі жағындағы ашық ақ реңктегі дөңгелек қара түсті теңбілінің болуы. Едәуір ірі денелі үй торғайдан айтарлықтай икемді, ал дауысы әлдеқайда жоғары және сыңғырлап естіледі. Ересек торғайлар аралас жеммен қоректенеді, ал балапандары тек қана бунақденелілерді жейді.

Ұяларын ағаш қуыстарына және басқа қуыстарға орналастырады. Шымшықтарға арнап ілінген, кірер аузы едәуір үлкен, қолдан жасалған ұялау орнын пайдаланады. Бір жазда екі, тіпті үш рет балапан өргізеді. Салындыдағы 5-6 шұбар жұмыртқаларды аталығы және аналығы басады, олар балапандарын да бірлесіп қоректендіреді. Жаз соңында жауторғайлар басқа торғайларға қосылып астық егілген далаға барады да, дәнді дақылдар түсіміне айтарлықтай зиян келтіреді. Алайда бұлар-- қалада өте пайдалы құстар.

Сусыз шөлден және биік таулардан басқа жерлерде бүкіл Қазақстанға кең таралған[4]. Барлық жерде жеке жұптарымен отырықшы өмір сүреді[5].

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. BirdLife International Passer montanus. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature (2012). Тексерілді, 26 қараша 2013.
  2. Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, & Peter J. Grant, Birds of Europe, Paperback,United States,Princeton University Press,2000,363 бет, isbn=978-0-691-05054-6
  3. http://www.iucnredlist.org/
  4. http://www.birds.kz/
  5. Мектеп энциклопедиясы. Алматы: Атамұра, 2010