Біріккен Ұлттар Ұйымының Қоршаған орта жөніндегі бағдарламасы

Біріккен Ұлттар Ұйымының Айналадағы Орта Жөніндегі Бағдарламасы ЮНЕП (ағылш. United Nations Environment Programme — UNEP) — Бас Ассамблеяның мемлекеттер мен халықаралық бірлестіктердің қоршаған ортаны қорғау мен жақсартуға бағытталған шараларын тиімді жүзеге асыруын қамтамасыз ететін халықаралық ұйым ретінде көмекші органы.

Бағдарлама1972 жылы 15 желтоқсанда құрылды, штаб-пәтері Кенияның Найроби қаласында орналасқан. ЮНЕП-тің ұраны: "Қоршаған орта өркендеу жолында" ^[1]

БҰҰ-ның 1972 ж. 5 — 6 маусымда Стокгольмде өткен конференциясының кепілдемесіне сай, 1972 ж. 15 желтоқсанда құрылған. ЮНЕП-тің басты органдары — Басқару Кеңесі 3 жыл, Хатшылығы 4 жыл мерзімге сайланады. ЮНЕП-ке 70-ке жуық мемлекет мүше. Штаб-пәтері — Найробиде. Басқару Кеңесі қоршаған ортаға байланысты халықаралық ынтымақтастыққа көмектесу және осы саладағы бағдарламаның қызметі мен үйлестірілуін басқаруды жүзеге асырумен, баяндамалар мен шолулар жасаумен, дүние жүзі бойынша қоршаған ортаның жағдайын үнемі бақылауда ұстаумен, т.б. көптеген шаралармен айналысады. Қоршаған ортаны саласындағы бағдарламалардың қосымша қаржыландыруын жүзеге асыру мақсатында, 1973 ж. 1 қаңтарда ерікті ЮНЕП қоры ашылды. ЮНЕП-тің көптеген биологиялық Конвенциясына Қазақстан Республикасы 1994 ж. қыркүйектен бері мүше. 1994 ж. қазанда Парижде жасалынған шөлге қарсы күрес Конвенциясына Қазақстан Республикасы да қол қойды. Қазіргі таңда Қазақстанның ЮНЕП-пен ынтымақтастық шеңберінде: Қоршаған орта қорғау жөніндегі дүниежүзілік қордың (ФГОС) қаржыландыруымен ЮНЕП-тің “Каспий теңізінің биологиялық сан алуандығы және оның жағалауын қорғау” бағдарламасын жүзеге асыру ісі, ЮНЕП-тің Еуропалық аймақтық бюросымен бірге Арал және Каспий теңіздері жағдайлары жөніндегі халықаралық Конвенция жасау мәселелері қарастырылуда. Қазақстанда ЮНЕП-тің табиғатты қорғау жөніндегі Заңын шығару және экологиялық Заңдарын енгізу жұмыстары жүргізілуде. ^[2]

• Қоршаған орта сферасындағы халықаралық қатынастарды жақсарту және лайықты саясат ұсыну.
• Қоршаған ортаның жағдайын көрсету.

Қоршаған ортаға байланысты ақпаратты жинап, тарату.

• Қоршаған ортаның тұрақтылығы туралы аймақтық программаларды дамыту.
• Мемлекет дәрежесіндегі қоршаған ортаны өндіруге керекті қуат пен технологиялық қолдаумен жабдықтау.
• Халықаралық қоршаған орта заңдарын дамытуға көмектесу.

Қоршаған ортаға байланысты тұжырымдама мен құралдарды қолдануға және дамытуға керекті тәжірибелі ақылдармен жеткізіп отыру. ^[3]

ЮНЕП-тің құрылымы келесі алты бағыттардан тұрады:

1. Ерте ескерту және бағалау
2. Экологиялық саясаттың имплементациясы
3. Технология, өндіріс және экономика
4. Аймақтық ынтымақтастық
5. Қоршаған орта заңы мен Конвенция
6. Коммуникация мен Әлеуметтік ақпарат

^[4]

Қазіргі кезде ЮНЕП-тің атқарушы директоры Ахим Штайнер. 2006 жылы төрт жылға директор болып белгіленді, осылайша Ахим Штайнер ЮНЕП тарихындағы бесінші директор. ^[5]

ЮНЕП-ті басқаратын кеңес 58 мемлекеттен құрылып, үш-төрт жыл мерзімінде ауысып отырады.

• 16 орын Африка мемлекеттері үшін
• 13 орын Азия мемлекеттері үшін
• 6 орын Шығыс Еуропа мемлекеттері үшін
• 10 орын Латын Америкасы мен Кариб мемлекеттері үшін
• 13 орын Батыс Еуропа және басқа мемлекеттер үшін

^[6]

ЮНЕП жұмысшылары 100-ге жуық мемлекеттерден келеді. Олардың үштен-бірі (шамамен 1000 жұмысшы) Найробиде өмір сүреді және жұмыс жасайды. ЮНЕП-тің кеңселері:

• Африка: Найроби, Кения
• Азия және Тынық мұхиты: Бангкок, Тайланд
• Еуропа: Женева, Швейцария
• Латын Америкасы мен Кариб бассейні: Мехико, Мексика
• Солтүстік Америка: Вашингтон Колумбия аймағы, АҚШ
• Батыс Азия: Манама, Бахрейн

^[7]

http://www.unep.org/PDF/UNEPOrganizationProfile.pdf Мұрағатталған 11 шілденің 2012 жылы.

1. ↑ 2GOVERNANCE.
2. ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том
3. ↑ [www.unep.org/PDF/UNEPOrganizationProfile.pdf UNEP’S RESPONSIBILITIES INCLUDE:].
4. ↑ UNEP // eng-wiki (GFDL лицензиясы қайнаркөз өңдемелерінің тарихы). Қазақшаға аударылған күні: 6 тамыз 2013 жыл
5. ↑ [http://www.unep.org/about/executivedirector/Biography.aspx UNEP Executive Director and Under-Secretary-General of the United Nations].
6. ↑ [www.unep.org/PDF/UNEPOrganizationProfile.pdf 2GOVERNANCE].
7. ↑ [www.unep.org/PDF/UNEPOrganizationProfile.pdf UNEP AROUND THE WORLD].