Алматы метросы бетінің кодын көру

Бұл бетті өңдеуге рұқсатыңыз жоқ. Келесі себеппен:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 13:48, 2024 ж. шілденің 2
Expiry of block: 13:48, 2025 ж. шілденің 2

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Бұл беттің кодын көріп, көшіре аласыз.

{{Қоғамдық көлік|сурет=Almaty metro logo v2.svg|атауы=Алматы метрополитені|сурет_ені=120|көлік_түрі=[[метро]]|қызмет аймағы=Алматы қаласы|жұмысын_бастады=1.12.2011|бағыт_саны=1|сайт=metroalmaty.kz|электр=825 В|орта_жылдамдық=40 км/сағ|жоғары_жылдамдық=60 км/сағ|жүйе_ұзындығы=13,4 км|жылына_мінетіндер=16,3 млн адам(2019)|иесі=Алматы әкімдігі}}

'''Алматы метрополитені''' — [[Алматы]] қаласындағы метрополитен жүйесі. Қазақстандағы бірінші және жалғыз, Орта Азиядағы екінші (Ташкенттен кейінгі) болып ашылған метрополитен. 2024 жылғы жағдай бойынша 1 желісі, 11 [[Метро бекеті|бекеті]] бар. 

== Тарихы ==
Алғашқы бөлігі [[2011]] ж. 1 желтоқсанда ашылды.  
Заманауи технологияларды енгізу бойынша жоспарды жүзеге асыру үшін Алматы метрополитенін салу барысында «Herrenknecht AG» неміс компаниясының «Herrenknecht S-320» жоғары өндірісті тоннел қазушы кешені сатып алынған. Алматы метрополитені Қазақстан үшін стратегиялық маңызды нысан болып табылады. Жоба бойынша, метроның алғашқы кезегі Фурманов пен Райымбек даңғылының қиылысы мен Абай және Гагарин көшелерінің қиылысын жалғайды. Бұл жұмыстар ресейлік «Лайтон» ААҚ қоғамының еншісінде. Туннельдерде рельс салу, бейнетеле бақылау жұмыстары да ресейліктердің еншісінде
Алматы метрополитені [[Қазақстан]]дағы алғашқы, [[Орталық Азия]]да екінші ([[Ташкент]] метрополитенінен кейін) және [[ТМД|ТМД-дағы]] 17-ші метрополитен болып саналады.
Алғашқы кезеңде вагондарды жөндеу мен техникалық тұрғыдан қызмет көрсету жұмыстары депода жүргізілді.
«2012 жылы Алматы метросындағы жолаушылар ағымы тәулігіне орташа есеппен 30-40 мың адам болып, кейінірек 2015-2020 жылдары бұл көрсеткіш 300 000 адамға дейін жетеді» деген болжам болды. Бұл мәліметтерді сол кездегі«Алматыметроқұрылыс» АҚ директоры Мұрат Үкшебаев мырза да растады. 

Аймақтың сейсмикалық белсенділігі жоғары болғандықтан, құрылыс жұмыстары күрделі инженерлік-геологиялық жағдайда жүргізілді. Топырақтың ерекше физикалық-механикалық қасиеттері қазу жұмыстары барысында түрлі қиындықтар туғызды. Дегенмен, құрылыс аймағында жер асты суларының болмауын, жағымды фактор деп қарастыруға болады.<ref>[https://faktiler.kz/almaty-metropoliteni-turaly-m-limet/ Алматы метрополитені туралы мәлімет]</ref>

Алматы метрополитені 2011 жылдың желтоқсан айында, Тәуелсіздіктің 20 жылдығы қарсаңында пайдалануға берілді. Алматы метросының жолаушылар тасымалдау мүмкіндігіне сараптама жасаған зерттеу институты тәулігіне 300 мың жолаушы тасымалдай алады деп болжаған еді.

[[Сурет:Поезд Алматинского метро.jpg|нобай|250px|Метро пойызы]]
== Жүйесі ==
Метроның жұмыс уақыты күн сайын, 6:20 мен 00:00 (UTC+6). 2012 жылдың 4 қаңтарына дейін метро 6:00-ден 00:00-ге дейін жұмыс істеді (UTC+6).

Метрополитеннің  жоба бойынша барлық үш бағытының ұзындығы 45 км болады.

Ұзындығы 13,4 км. құрайтын алғашқы бағыт 11 бекеттен тұрады (оның ішінде алтауы терең, қалғандары жерге таяу орналасқан). Бағыт [[Райымбек атындағы даңғыл (Алматы)|Райымбек даңғылынан]] оңтүстікке қарай [[Фурманов көшесі (Алматы)|Назарбаев даңғылының]] (бұрынғы Фурманов көшесі) астымен [[Абай даңғылы (Алматы)|Абай даңғылының]]  бойымен, одан әрі батысқа қарай [[Алтынсарин даңғылы (Алматы)|Алтынсарин даңғылына]] және [[Момышұлы атындағы көше (Алматы)|Момышұлы көшесіне]] дейін тартылған. Жүру интервалы 10 минуттан (таңертеңгі және кешкі қысылтаяң уақыттарда) 19 минутқа (соңғы рейстерде)дейін. Пойыздардың орташа жылдамдығы 40 км/сағ. Жылжымалы құрам - бұл оңтүстік кореялық заманауи [[Hyundai Rotem]] пойыздары, салондардағы ауаның желдетілуі, жақсы шу оқшаулауы, толық автоматты жүргізу режимі және басқа да мүмкіндіктері бар.<ref>[https://time.kz/news/archive/2007/12/22/2321 Дорогое удовольствие."Время" қоғамдық-саяси газеті, 22 желтоқсан, 2007 ж. мақала.]</ref> 

Қазіргі таңда 2024 жылы  бірінші линияның батыс бағытындағы Қалқаман-3 ықшамауданына дейінгі құрылысы жүргізілуде. Алматы қаласының батыс бағытындағы құрылысы аяқталғаннан кейін қаланың Алматы-1 бекетіне дейінгі құрылысын бастау жоспарлануда.

Қазіргі уақытта бірінші желі «Шұғыла» шағын ауданы арқылы Алатау даңғылы бойымен батыс бағытта («Барлық» базарына дейін) ұзартылуда. Батыс бағыттағы құрылыс аяқталғаннан кейін солтүстік бағыттағы желіні Алматы 1 стансасына дейін ұзартуды бастау жоспарлануда.Болашақта Жібек жолы және Сайран станцияларында тасымалдау түйіндері бар екінші желіні салу, оңтүстік-батысқа қарай Орбита 1-4 шағын аудандарына және солтүстік-шығысқа қарай Думан ықшамауданына апарады.<ref>[http://www.almaty-metro.narod.ru/mnogo.html Жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары департаменті директорының орынбасары Айтқазы Әуелбекұлы АРЫҚБАЕВпен сұхбат.] </ref>

== Бекеттері мен желілері ==
Алматы метросының бірінші желісінде 2024 жылғы жағдай бойынша 11 [[Метро бекеті|бекет]] бар. 

[[Райымбек батыр (метро бекеті)|"Райымбек батыр"]]  бастапқы бекеті Фурманов көшесі мен Райымбек даңғылының қиылысында орналасқан. Соңғы бекет - "Бауыржан Момышұлы" бекеті  Абай даңғылымен Момышұлы көшелерінің қиылысында орналасқан.

=== Бекеттері  ===

* [[Жібек жолы (метро бекеті)|«Жібек жолы»]] (Гоголь — Панфилов көшелері); 

* [[Алмалы (метро бекеті)|«Алмалы»]] (Қарасай-батыр — Панфилов), 
* [[Абай (метро бекеті)|«Абай»]] (Фурманов — Абай); 
* [[Байқоңыр (метро бекеті)|«Байқоңыр»]] (Абай — Байтұрсынұлы), 
* [[Мұхтар Әуезов атындағы театры (метро бекеті)|«Әуезов атындағы драма театры»]] (Абай — Мұқанов), 
* [[Алатау (метро бекеті)|«Алатау»]] (Абай — Гагарин), 
* [[Сайран (метро бекеті)|«Сайран»]] (Абай — Тілендиев), 
* [[Мәскеу (метро бекеті, Алматы)|«Мәскеу»]] (Абай — Алтынсарин), 
* [[Сарыарқа (метро бекеті)|«Сарыарқа»]], 
* «[[Бауыржан Момышұлы (метро бекеті)|Бауыржан Момышұлы»]].

=== Құрылыс суреттері ===
<center>
<gallery perrow="8" mode="slideshow" heights="170">
Сурет:St-Raimbeka-str-1.jpg|Фурманов пен Мәметова көшелерінің қиылысындағы Жібек жолы мен Райымбек-Батыр стансаларының арасындағы желдеткіш құбыр (қазан 2008 ж.)
Сурет:St-Raimbeka-str-2.jpg|Фурманов көшесі мен Райымбек-Батыр станциясының жанындағы Райымбек даңғылы астындағы өткелдердің құрылысы (қазан 2008 ж.)
Сурет:St-Zhibek-Zoly-str-1.jpg|Жібек жолы стансасының үстіндегі инженерлік ғимараттың ғимараты (Гоголь көшесінен көрініс) (қазан 2008 ж.)
Сурет:St-Zhibek-Zoly-str-2.jpg|Жібек жолы стансасының үстіндегі инженерлік ғимараттың ғимараты (Панфилов көшесінің алдыңғы көрінісі) (қазан 2008 ж.)
Сурет:St-Zhibek-Zoly-str-3.jpg
Сурет:St-Zhibek-Zoly-str-4.jpg
Сурет:St-Zhibek-Zoly-str-5.jpg|Жібек жолы стансасының үстінде салынып жатқан вестибюль (Гоголь көшесінің артқы көрінісі) (қараша 2008 ж.)
Сурет:St-Zhibek-Zoly-str-6.jpg|Жібек жолы стансасының кіреберісі (Гоголь көшесінен көрініс) (қараша 2008 ж.)
Сурет:St-Almaly-str-1.jpg|Алмалы стансасына кіреберістің құрылысы (Панфилов көшесінен көрініс) (қазан 2008 ж.)
Сурет:St-Almaly-str-2.jpg|Салынып жатқан Алмалы стансасының кіреберісіндегі ақпараттық стенд (Панфилов көшесінен көрініс) (қазан 2008 ж.)
Сурет:E8584-Almaty-Metro-construction-of-Abay-station.jpg|"Байқоңыр" станциясының құрылысы (2007 ж. қыркүйек)
</gallery>
</center>

== Тағы қараңыз ==
* [[Халықаралық «Метро» қауымдастығы]]
* [[Алматы метрополитен бекеттері]]
* [https://massaget.kz/layfstayl/alemtanu/Qazaqstanym/13258/ Алматы күні: Метроға саяхат жасайық!] <nowiki>https://massaget.kz/</nowiki> сайты, қыркүйек, 2013 ж.
* [https://faktiler.kz/almaty-metropoliteni-turaly-m-limet/ Алматы метрополитені туралы мәлімет]  FAKTILER.KZ сайты
* [https://www.azattyq.org/a/kazakhstan_almaty_metro_subway_open/24408569.html Алматы метросының алғашқы тармағы ашылды] <nowiki>https://www.azattyq.org/</nowiki> сайты <br />

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Алматы метросы}}

{{уики}}
{{Мәліметті жаңалау керек}}{{Алматы}}
[[Санат:Алматы метрополитені]]
[[Санат:Алфавит бойынша метрополитендер]]

Бұл бетте қолданылған үлгілер:

Үлгі:Ambox (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Navbox (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Wikify (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Алматы (өңдеу)
Үлгі:Алматы метросы (өңдеу)
Үлгі:Бірінші бағыт (Алматы) (өңдеу)
Үлгі:Дереккөздер (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Инфобокс (өңдеу)
Үлгі:Мәліметті жаңалау керек (өңдеу)
Үлгі:Навигациялық кесте (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Уики (өңдеу)
Үлгі:Қоғамдық көлік (өңдеу)
Module:Arguments (кодын көру) (қорғалған)
Module:Category handler (кодын көру) (қорғалған)
Module:HtmlBuilder (кодын көру) (қорғалған)
Module:InfoboxImage (өңдеу)
Module:Message box (кодын көру) (қорғалған)
Module:Message box/configuration (кодын көру) (қорғалған)
Module:Namespace detect (кодын көру) (қорғалған)
Module:Namespace detect/config (кодын көру) (қорғалған)
Module:Namespace detect/data (кодын көру) (қорғалған)
Module:Navbox (кодын көру) (қорғалған)
Module:Yesno (кодын көру) (қорғалған)

Алматы метросы бетіне қайту.

«https://kk.wikipedia.org/wiki/Алматы_метросы» бетінен алынған