Kristian IX

Kristian IX
dansha Christian 9.
Daniya patshası
Wákillik dáwiri 1863-jıl 15-noyabr — 1906-jıl 29-yanvar
Aldınǵı isker	Frederik VII
Keyingi isker	Frederik VIII
Jeke maǵlıwmatları
Tuwılǵan sáne	1818-jıl 8-aprel
Tuwılǵan jeri	Gottorp qorǵanı, Shlezvig
Qaytıs bolǵan sáne	1906-jıl 29-yanvar
Qaytıs bolǵan jeri	Amalienborg, Kopengagen, Daniya
Dinastiyası	Glyuksburglar
Ómirlik joldası	Luiza Gessen-Kasselsk
Balaları	Frederik, Aleksandra, Georg, Dagmara, Tira, Valdemar
Anası	Luiza Karolina
Ákesi	Fridrix Vilgelm Shlesvig-Golshteyn-Zonderburg-Glyuksburg
Tálim ornı	Bonn universitetı

Kristian IX (dansha Christian 9.; 1818-jıl 8-aprel, Gottorp qorǵanı, Shlezvig — 1906-jıl 29-yanvar, Amalienberg, Kopengagen, Daniya) — 1863-jıldan 1906 jılǵa shekem Daniya patshası, Glyuksburglar dinastiyasınan. Inglis patshası Georg V hám Rossiya imperatorı Nikolay II nıń atası.

Shahzada Kristian 1818-jıl 8-aprelde Shlezvig knyazlıǵındaǵı Shlezvig qalası qasındaǵı Gottorp qorǵanında tuwılǵan. Ol Shlezvig-Golshteyn-Zonderburg-Bek gersogı Fridrix Vilgelm hám Gessen-Kassel xanzadası Luiza Karolinanıń tórtinshi balası edi. 1825-jılda Daniya patshaı Frederik VI onıń ákesın Shlezvig-Golshteyn-Zonderburg-Glyuksburg gersogı etip tayınladi. 1831-jılda ákesi erte qaytıs bolǵanınan keyin, shahzada Kristian oficerlik tálimi alıw ushın Kopengagenǵa kóship ótti.

1848-jılda patsha Kristian VIII opat etdi. Taxtǵa onıń birden-bir balası Frederik VII otırdi. Jańa patsha eki ret turmıs qurǵan, biraq áwladları bolmaǵan. Mámlekette taxt miyrasxorlıǵı daǵdarısı júzege keldi^[1]. Frederik Daniya patshası hám Shlezvig-Golshteyn gersogı edi. Ekinshisinde áyellerge taxtǵa otırıw huqıqın bermeytuǵın Salik nızamı bar edi. Daniyada bunday nızam joq edi. Sol jılı Prussiya Shlezvig-Golshteynnıń nemis tilinde sóylesiwshi xalqı járdeminde Daniya-Prussiya urısın baslap, onıń aymaǵına bastırıp kirdi. Konflittıń nátiyjesi Prussiyanıń jeńiliwi edi. 1852-jılda, áskeriy háreketler tawsılǵannan keyin, ullı mámleketler Londonda konferenciya shaqırdılar, ol jaǵdayda tiykarǵı tema Frederik VII opatınan keyin gersoglik mártebesın tastıyıqlaw hám Daniya taxtıǵa miyrasxorlıq tártibi boyinsha edi. Konferensiyada Rossiya, Franciya, Ullı Britaniya, Prussiya, Avstriya hám Shveciya Shlezvig-Golshteyn-Zonderburg-Glyuksburg shahzadasi Kristian Daniya hám basqa barlıq jerlerınıń patsha Frederiktıń óliminen keyin onıń jańa patshası bolıwına qarar qılındı. Kristian 13 jasından Daniyada jasaǵan, Daniya armiyasında xızmet etken hám patshalar Frederik VI hám Kristian VII nıń isenimli wákili esaplanǵan, bul shubhasız onıń paydasına oynaǵan. Qarar 1852-jıl 8-mayda qol qoyilǵan hújjette bekkemlengen. Kristian nátiyjede taxtǵa basqa dawagerlerdi, sonday-aq onıń zayıbı, úkesi hám olardıń anasıń artta qaldırdı^[2].

1. ↑ Scocozza 1997, s. 182. sfn error: no target: CITEREFScocozza1997 (help)
2. ↑ Battiscombe 1969, s. 8. sfn error: no target: CITEREFBattiscombe1969 (help)