ციან სანჩიანგი
| ციან სანჩიანგი | |
|---|---|
 | |
| დაბ. თარიღი | 16 ოქტომბერი, 1913 |
| დაბ. ადგილი | შაოსინი |
| გარდ. თარიღი | 28 ივნისი, 1992[1] (78 წლის) |
| გარდ. ადგილი | პეკინი |
| მოქალაქეობა |
 ჩინეთი |
| საქმიანობა | ფიზიკოსი და ბირთვული ფიზიკოსი |
| მუშაობის ადგილი | ცინგხუას უნივერსიტეტი |
| ალმა-მატერი | ცინგხუას უნივერსიტეტი და პარიზის უნივერსიტეტი |
| მეუღლე | ჰე ზეჰუი |
| მამა | Qian Xuantong |
| ჯილდოები | Academician of the Chinese Academy of Sciences |
ციან სანჩიანგი ( ჩინ. გამარტ. 钱三强, ფინინი: Qián Sānqiáng (დ. 16 ოქტომბერი, 1913 — გ. 28 ივნისი, 1992) — ჩინელი მეცნიერი, ბირთვული ფიზიკოსი, ჩინეთის „ატომური ბომბის მამა“. [2] ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი (1955). ჩინეთის კომუნისტური პარტიის წევრი 1954 წლიდან.[3]
ბიოგრაფია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ციან სანჩიანგი დაიბადა შაოქსინგში ( ჟეჯიანის პროვინცია). ცნობილი ჩინელი მეცნიერის ციან ქსუანტონგის მეორე ვაჟი. ეთნიკურად ჰანი.
1929 წელს ჩააბარა პეკინის უნივერსიტეტის საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის მოსამზადებელ კურსზე, 1932 წელს ჩაირიცხა ცინგჰუას უნივერსიტეტის ფიზიკის ფაკულტეტზე, რომელიც დაამთავრა 1936 წელს.
უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ მუშაობდა პეკინის უნივერსიტეტის კვლევით ცე��ტრში, მალევე გახდა ასპირანტი და 1937 წელს გაემგზავრა საფრანგეთში. სწავლობდა სორბონასა და "კოლეჟ დე ფრანსში" , სადაც მიიღო დოქტორის ხარისხი 1940 წელს [4] და კვლევებს აწარმოებდა მარი კიურის ქალიშვილისა და სიძის მეთვალყურეობის ქვეშ. 1944 წელს გახდა საფრანგეთის სამეცნიერო კვლევების ეროვნული ცენტრის წევრი.
საფრანგეთის მეცნიერებათა აკადემიის ანრი დე პარვილიეს ფიზიკის პრემიის ლაურეატი (1946 წ.). დაინიშნა ბირთვული კვლევების ცენტრის სამეცნიერო დირექტორის თანამდებობაზე.
1948 წელს მეუღლესთან ერთად დაბრუნდა ჩინეთში.
ციან სანჩიანგი იყო ცინგხუას უნივერსიტეტის ფიზიკის დეპარტამენტის პროფესორი, ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის თანამედროვე ფიზიკის ინსტიტუტის (შემდგომში ატომური ენერგიის ინსტიტუტის) დირექტორი, ინჟინერიის სამინისტროს მინისტრის მოადგილე No2, დაგეგმვის განყოფილების ხელმძღვანელი. და ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი, ჩინეთის ფიზიკური საზოგადოების ხელმძღვანელი, ჩინეთის მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების ასოციაციის საპატიო თავმჯდომარე, ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის განსაკუთრებული მრჩეველი.
1979 წლიდან 1982 წლამდე ეკავა ჩჟეცზიანგის უნივერსიტეტის რექტორის თანამდებობა.
1946 წლის აპრილში ცოლად შეირთო თავისი თანაკურსელი ჰე ზეჰუი (1914-2011), ასევე მოგვიანებით ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი (1980). წყვილს სამი შვილი შეეძინა.[5]
გარდაიცვალა გულის შეტევით.
წვლილი მეცნიერებაში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]კოლეგებთან ერთად მან აღმოაჩინა ურანის ბირთვის ტრინალური და მეოთხეული დაშლის ფენომენი, ექსპერიმენტულად დაადგინა კავშირი ენერგიასა და გაფართოების კუთხეს შორის, თეორიულად დაასაბუთა და ექსპერიმენტულად დაამტკიცა ტრინალური ბირთვული დაშლის ფენომენი .
ხსოვნა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1999 წლის სექტემბერში, მისი გარდაცვალებიდან შვიდი წლის შემდეგ, ჩინეთის კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის, ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის სახელმწიფო საბჭოს და ცენტრალური სამხედრო საბჭოს გადაწყვეტილებით, ციან სანჩიანგს მიენიჭა სპეციალური ჯილდო "ორი ბომბის და ერთი თანამგზავრის დამსახურებული ჯილდო. ”
2011 წლის 25 მაისს გამოვიდა საფოსტო მარკა სერიიდან " ჩინეთის თანამედროვე მეცნიერები" ( ჩინ. გამარტ. 中国现代科学家), ტირაჟით 10,5239 მილიონი ეგზემპლარი. მასზე გამოსახულია ციან სანჩიანგის პორტრეტი და ურანის ბირთვის მეოთხეული დაშლის ფოტო . [6]
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Library of Congress Authorities — Library of Congress.
- ↑ CRI — Международное радио Китая — «Отец китайской атомной бомбы» Цянь Саньцян
- ↑ Library of Congress Authorities — Library of Congress.
- ↑ Father of China’s atom bomb: Qian Sanqiang. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-08-26. ციტირების თარიღი: 2014-01-09.
- ↑ "Qian Sanqiang - China Nuclear Forces". www.globalsecurity.org. Archived from the orig 1946 წლის აპრილში, პარიზში, იგი დაქორწინდა თავის თანაკლასელზე, ასევე ფიზიკოს ჰე ზეჰუიზე inal on 2022-10-30. Retrieved 2022-03-31.
- ↑ Изображение марки на Colnect