ჩულიმი (ობის შენაკადი)
| ჩულიმი Чулым | |
|---|---|
 ჩულიმი აჩინსკთან | |
| ქვეყანა |
 რუსეთი |
| ტერიტორიული ერთეულები | ტომსკის ოლქი, ხაკასეთი და კრასნოიარსკის მხარე |
| ქალაქები | ნაზაროვო, აჩინსკი და ასინო |
| სათავე | 54°56′56″ ჩ. გ. 89°50′02″ ა. გ. / 54.94889° ჩ. გ. 89.83389° ა. გ. |
| შესართავი |
ობი 57°43′54″ ჩ. გ. 83°49′34″ ა. გ. / 57.73167° ჩ. გ. 83.82611° ა. გ. |
| სიგრძე | 1799 კმ |
| აუზის ფართობი | 134 000 კმ² |
| წყლის ხარჯი (მინ.) | 108 მ³/წმ |
| წყლის ხარჯი (საშ.) | 785 მ³/წმ |
| წყლის ხარჯი (მაქს.) | 8220 მ³/წმ |
    — სათავე,  — შესართავი | |
 ჩულიმი ვიკისაწყობში | |
ჩულიმი (რუს. Чулым) — მდინარე ტომსკის ოლქში, ხაკასეთსა და კრასნოიარსკის მხარეში, ობის მარჯვენა შენაკადი. სიგრძე 1799 კმ, აუზის ფართობი 134 ათ. კმ². წარმოიქმნება მდინარეების თეთრი და შავი იუსის შეერთებით, რომლებსაც სათავე აქვთ კუზნეცკის ალათაუში. სათავიდან ქალაქ აჩინსკამდე მთის მდინარეა, ჩულიმ ენისეის ქვაბულში იტოტება, ქვემოთში განიერ (10 კმ-მდე) ჭალას წარმოქმნის, სადაც უამრავი ტბა და ნარიონალია. უმთავრესად საზრდოობს თოვლის წყლით. წყალდიდობა იცის მაის-ივლისში. წყლის საშუალო ხარჯი 785 მ³/წმ, მაქსიმალური (შესართავიდან 131 კმ-ზე) — 8220 მ³/წმ, მინიმალური — 108 მ³/წმ. იყინება ნოემბრის დასაწყისში, ყინულძვრაა აპრილ-მაისში. გამოიყენება ხე-ტყის დასაცურებლად. სანაოსნოა შესართავიდან 1773 კმ. ჩულინის ნაპირზეა ქალაქები: ნაზაროვო, აჩინსკი და ასინო
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]შვედ მკვლევარს იოჰან პეტერ ფაკალს აღნიშნული ჰყავს XVIII საუკუნეში ჩულიმის ნაპირებზე მცხოვრები ნადირობა-შემგროვებლობის მიმდევარი ტომები.[1]
ლიტერატურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11, თბ., 1987. — გვ. 170.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ K. David Harrison (2007) When Languages Die: The Extinction of the World's Languages and the Erosion of Human Knowledge, p. 70-72, published by Oxford University Press US, ISBN 0-19-518192-1, 304 pages [1]