გუმბათი (წალკის მუნიციპალიტეტი)

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ გუმბათი (მრავალმნიშვნელოვანი).

სოფელი
გუმბათი
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	ქვემო ქართლის მხარექვემო ქართლის მხარე
მუნიციპალიტეტი	წალკის მუნიციპალიტეტი
თემი	გუმბათი
კოორდინატები	41°39′28″ ჩ. გ. 43°55′22″ ა. გ. / 41.65778° ჩ. გ. 43.92278° ა. გ. / 41.65778; 43.92278
მოსახლეობა	479[1] კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 96 % სომხები 2 % ბერძნები 2 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995
საქართველო ქვემო ქართლის მხარე წალკის მუნიციპალიტეტი

გუმბათი — სოფელი აღმოსავლეთ საქართველოში, ქვემო ქართლის მხარის წალკის მუნიციპალიტეტში, ადმინისტრაციული ერთეულის ცენტრი (სოფელი გუმბათი).^[2] წალკიდან დაშორებულია 22 კილომეტრით.

გუმბათი მდებარეობს ისტორიულ თრიალეთში. სოფელში XX საუკუნის ბოლომდე ცხოვრობდნენ ბერძნები, რომელთა წინაპრები 1830-იან წლებში მოვიდნენ არზრუმის მხრიდან (თურქეთი).

სახელწოდების გამო ვარაუდობენ, რომ სოფელში იდგა გუმბათიანი ეკლესია. გუმბათი, როგორც ჩანს, ჯერ კიდევ გადაკეთებამდე ჩამოინგრა. 1846 წელს ბერძნებმა გადააკეთეს თავის ეკლესიად. კედლები და შიგა განლაგება არ შეუცვლიათ, მხოლოდ აღმოსავლეთიდან მიაშენეს ნახევარწრიული საკურთხეველი. ძველი ეკლესია შემოსილია გათლილი ქვით. შიგნით სამნავად იყოფა ორი, გეგმით რვაკუთხა ბოძის საშუალებით. გუმბათი ადრე ამ ბოძებსა და საკურთხევლის კედლებს ეყრდნობოდა. გვერდის ნავები ძალიან ვიწროა. იატაკი ქვისაა. შესასვლელი სამხრეთიდან აქვს. საკურთხეველში 3 ნიშანია. დასავლეთ სარკმლის მარცხნივ, მაღლა, ბარელიეფია — დანიელი ლომთა ხაროში. აღმოსავლეთ სარკმლის მარჯვნივ გამოსახულია ფრინველები. დასავლეთ კედელზე ასომთავრული წარწერებია, რომლებშიც მკლავანი, ქობული და იოანე მოიხსენებიან. ეკლესიას სამხრეთიდან მიშენებული ჰქონდა სამრეკლო, რომლის პირველი სართული კარიბჭეს წარმოადგენდა. 1846 წლის გადაკეთების დროს იგი დაუშლიათ და მის ნაცვლად აუგიათ თაღებით გახსნილი სამსართულიანი სამრეკლო.

ხევის მარჯვენა სანაპიროზე, მთაზე შემორჩენილია ციხის ნანგრევები. ციხე ნაგებია მშრალი წყობით და გამაგრებულია ნახევარწრიული ბურჯებით. იგი მიეკუთვნება ციკლოპურ ნაგებობათა ტიპს.

აღწერის წელი	მოსახლეობა	კაცი	ქალი
2002	471[3]
2014[1]	479	255	224

• ბერძენიშვილი დ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თბ., 2012.
• Такайшвили Е. С., Археологические экскурсии, разыскания и заметки, в. 4, Тфл., 1913;
• Цинцадзе В., К изучению архитектуры городов-крепостей древней Грузии, კრ.: ძველი ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლთა ანალიზის და დაცვის საკითხები, თბ., 1988;

ხ • გ • რ წალკის მუნიციპალიტეტის დასახლებული პუნქტები ქალაქი წალკა დაბები ბედიანი თრიალეთი სოფლები ავრანლო აიაზმა არწივანი არჯევან-სარვანი აქენდა აშკალა ახალშენი ბარეთი ბერთა ბეშთაშენი ბურნაშეთი განთიადი გედაქლარი გუმბათი დარაქოი დაშბაში თაზახარაბა თეჯისი იმერა კაბური კავთა კოხტა კუშჩი ლივადი ნარდევანი ოზნი რეხა საბეჭისი სამადლო სამება სანთა საყდრიონი ტარსონი ტბეთი ყიზილქილისა ჩივთქილისა ჩოლმანი ჩრდილისუბანი წინწყარო ხანდო ხარება ხაჩკოი ხრამჰესი