Grótta

64°10′00″N 22°01′00″V / 64.166667°N 22.016667°V / 64.166667; -22.016667

Grótta er örfirisey yst á Seltjarnarnesi. Viti var reistur í Gróttu árið 1897 en núverandi viti er frá árinu 1947. Áður fyrr var bær í Gróttu og er fyrst getið um hann í heimildum 1547. Árið 1703 var hann hjáleiga frá Nesi. Bærinn fór síðar í eyði en byggðist aftur á 19. öld. Nágrenni Gróttu er vinsælt útivistarsvæði. Grótta er friðland vegna fuglalífs (friðlýst 1974) og er umferð fólks bönnuð þar frá 1. maí til 1. júlí ár hvert.

Fyrsti vitinn í Gróttu var reistur af dönsku vitastofnuninni árið 1897. Núverandi viti er sívalur 23 metra hár hvítur steinsteyptur turn, reistur árið 1947. Vitavörður var búsettur í vitavarðarhúsinu í Gróttu frá 1897 til 1970. Ljóseinkenni Gróttuvita er Fl(3) WRG 20s (3 þrískipt blikkljós á 20 sekúndna fresti).

Miklar breytingar hafa orðið við Gróttu frá því að land byggðist, bæði vegna landsigs og landbrots, og geta því þau einkenni sem voru tilefni nafnsins verið horfin. Af elstu kortum má sjá að Grótta var upphaflega landföst, þ.e. nyrsti hluti Seltjarnarness. Áður var malarkambur úr Gróttu yfir í Suðurnes á Seltjarnarnesi, þar sem golfvöllurinn er nú. Þar fyrir innan var Seltjörn, sem gaf nesinu nafn. Malarkamburinn er nú horfinn og tjörnin orðin sjávarvík, en e.t.v. hefur Bakkatjörn áður verið innsti hluti Seltjarnar.

Orðið grótta merkir jarðfall eða hola, en það gæti einnig hafa þýtt hellir, sbr „grotta“ í sænsku. Grótta (eða grótti, kk) getur einnig verið kvörn til að mala korn, sbr. kvæðið Gróttasöng, og er nafnið þá dregið af holunni sem er á efri kvarnarsteininum, sem kornið var látið í.

• „Saga Gróttu“; af Seltjarnarnesi.is Geymt 23 október 2009 í Wayback Machine
• Vitar á Íslandi Geymt 10 mars 2007 í Wayback Machine