Alumeto
Alumeto esas mikra ligna o kartona stango, destinita por krear flamo, kun extremajo induturo kemiala produkto inflamebla per friciono.
De la 6ma yarcento en Chinia uzesis pino-batoneti impregnita kun sulfo por produktar fairo per friciono.
La moderna alumeto inventesis en 1805 da K.Chancel, helpinto dil profesoro L.J. Thénard en Paris. L'inflamebla mixo kontenas kalio-klorata, sulfo, sukro e kauchuko. Ul inflamas su kande l'extremajo esas sunkita en mikra amianto-flakono plenigas di sulfala acido. Ta alumento, tante kustoza kam danjeroza, ne havis granda suceso.
Fricion-alumeto
[redaktar | redaktar fonto]
L'unesma alumeto inflamebla per friciono inventesis dal kemiisto John Walker en 1827. Il durigis senfrukta labori da Robert Boyle en 1680 pri uzo di fosfo e sulfo. Walker deskovris mixo di antimonio III sulfala, kalio-klorata, gumo, amilo, qua povas inflamebla per friciono sur rugoza surfaco. Walker nominita l'alumenti congreves, ma la procedo esis patentita da Samuel Jones ed l'alumenti lucifers. To havas multa problemi - la flamo esis nestabila kun mal odoro, e la komencala reakto esis tre violenta.
En 1831 Charles Sauria adjuntis blanka fosfo por febligar l'odoro. La nova alumenti devis mantenesir en hermetika buxo, tamen li divenis populara. Desfortune, ol qua laboris por konstruktar la nova alumeti esis mandibulo-maladeso ed altra osto-morbi. Pos kampanio per exkluzar ta fazono l'industrio facas presorgi.
En 1836 János Irinyi remplasis kalio-klorata kun oxida plombo ed obtenis alumo qua inflamas tranquile e dolce.
Sekures-alumeto inventesis en 1844 da Gustaf Erik Pasch. Ol bezonas specala skrapilo kompozita de pulvera vitro e reda fosfo. La kaloro kreita per la skrapo transformas la reda fosfo en blanka fosfo, qua inflamas.
