Scientia e technologia del dynastia Song

Le dynastia Song (chinese: 宋朝; 960-1279 EC) inventava alicun avantiamentos technologic in le historia chinese, multes del quales proveniva de talentose statistas recrutate per le governamento per examines imperial.

Le ingeniositate del ingenieria mechanic avantiate habeva un longe tradition in China. Le ingeniero Song Su admitteva que ille e su contemporaneos se appoiava super le successos del antiquos como Zhang Heng (78-139), astronomo, inventor e maestro del ingranage mechanic. Le application del typographia con typos movibile avantiava le jam extensive uso del typographia de blocos de ligno pro educar e distraher studentes confucian e le massas. Le application de nove armas que usava pulvere permitteva al dynastia Song repeller su militante inimicos – le Liao, le Xia Occidental e le Jin – con armas como cannones, usque a su collapsamento per le fortias mongol de Kublai Khan al fin del seculo 13.

Avantiamentos notabile in ingenieria civil, nautica e metallurgia esseva facite in China del dynastia Song, como etiam le introduction del molino de vento in China durante le seculo 13. Iste avantiamentos, conjunctemente con le introduction del moneta de papiro imprimite, adjutava a revolutionar e sustener le economia del dynastia Song.

Genios polymathic, a saper personas competente in un grande varietate de themas—como Shen Kuo (1031-1095) e Su Song (1020-1101)—incarnava le spirito del scientia e technologia empiric del epocha Song. Shen es famose pro su discoperimento del concepto del nord ver e del declination magnetic verso le polo nord, per calcular un mensura plus accurate del meridiano astronomic e fixar le position calculite del stella polar que habeva cambiate durante del seculos.^[2] Isto permitteva a navigatores navigar le mar plus accuratemente con le bussola de agulia magnetic, le qual esseva anque primemente describite per Shen.^[2] Shen deveniva famose pro su description scripte de Bi Sheng, le inventor del typographia de typos movibile. Shen anque esseva interessate in le geologia, como ille formulava un theoria de geomorphologia e cambios climatic post observar phenomenos natural estranie.^[3][4] Usante cognoscentia contemporanee de eclipses solar e lunar, ille theorisava que le sol e le luna esseva spheric in forma, non plan, amplificante le rationamento de theoristas astronomic chinese precedente.^[5] In collaboration con su collega Wei Pu in le Officio de Astronomia, Shen usava hypotheses cosmologic pro describer le variationes del motion planetari, includente retrogradation.^[6][7] Un del plus grande complimentos de Shen, con le adjuta de Wei Pu, esseva corrigir le error lunar per diligentemente registrar e traciar le orbita lunar tres vices per nocte durante un periodo de cinque annos.^[8] Infortunatemente Shen habeva multe rivales politic al corte qui essava determinate a sabotar su travalio. Le corte acceptava completemente lor correctiones del errores lunar e solar, ma adoptava solmente partialmente le traciamento corrigite de Shen e Wei del orbitas planetari e lor varie velocitates.^[8]

Su Song, un del rivales politic de Shen Kuo al corte, scribeva un famose tractato pharmaceutic in 1070 cognoscite como Bencao Tujing, que includeva subjectos relative al botanica, zoologia, metallurgia e mineralogia.^[9][10] Iste tractato includeva multe applicationes medicinal, includente le uso de ephedrina como un medicamento.^[11] Ille esseva etiam le autor de un grande atlas celestial con cinque differente mappas de stellas,^[11] e su extensive travalio scripte e illustrative in cartografia adjutava a resolver un disputa de frontieras inter le dynastia Song e su vicino Khitan del dynastia Liao.^[12] Totevia, Su esseva le plus famose pro su torre de horologio astronomic hydraulic, coronate con un sphera armillar mechanicalmente actuate, que esseva erigite in le capital Kaifeng in le anno 1088.^[13] Le torre de horologio de Su empleave le mechanismo de escappamento duo seculos ante su application in horologios europee.^[14][15] Le torre de horologio de Su etiam presentava le transmission per catena de potentia non terminate le plus antique cognoscite in le mundo, como describite in su tractato horologic de 1092.^[16] Le casos de iste duo homines monstrava le enthusiasmo del dynastia Song de designar officialmente multe expertos in diverse scientias qui poteva ultimatemente beneficiar le administration, le militia, le economia, e le populo.

Homines intellectual de litteras como le versatile Shen Kuo se occupava de subjectos tanto diverse como mathematica, geographia, geologia, economia, ingenieria, medicina, criticismo artistic, archeologia, strategia militar, e diplomatia, inter alteres.^[17][18] Durante un mission de corte pro inspectar un region de frontiera, Shen Kuo creava un mappa in alte relievo de ligno e pulvere de serra impregnate con colla pro monstrer le montes, vias, fluvios, e passos a altere officiales.^[17] Ille computava le numero total de situationes possibile in un tabuliero de joco, un altere vice ille calculava le campania militar le plus longe possibile con le limites del portatores human qui portarea alimento e pro se e pro altere soldatos.^[17] Shen Kuo es etiam notate pro meliorar le designos del clepsydra de influxo pro un interpolation de ordine superior plus efficiente, le sphera armillar, le gnomone, e le tubo de observation astronomic; ille augmentava su latitute pro meliorar le observation del stella polar e altere corpores celestial.^[19] Shen Kuo anque experimentava con le camera obscur, solmente pauc decennios post le prime a facer lo, Ibn al-Haytham (965-1039).^[20]

Il habeva multe altere figuras importante in le epocha Song excepte Shen Kuo e Su Song, multes del quales contribueva grandemente al innovationes technologic del tempore. Ben que le dispositivo de milia-marcation mechanicamente dirigite del hodometer trahe per un carruage habeva essite cognoscite in China depost le antique dynastia Han, le Song Shi (compilate in 1345) provide un multo major description e visio plus in profundo del dispositivo que le previe fontes chinese. Le Song Shi diceva:

Le hodometro. [Le carro que mesura le milias] es pingite rubie, con picturas de flores e aves sur le quatro lateres, e construite in duo etages, belle adornate con sculpturas. Al fin de cata li, le figura de ligno de un homine in le basso etage colpia un tambur; al fin de cata decem li, le figura de ligno in le alte etage colpia un campana. Le punta del carro es decorate con le capita de un phoenix, e le carro es trahe per quatro cavallos. Le scorta habeva anteriormente 18 homines, ma in le quarto anno del periodo de regno de Yongxi (987) le imperator Taizong lo augmentava a 30. In le quinto anno del periodo de regno de Tian-Sheng (1027) le grande chancellero Lu Daolong presentava le specificas pro le construction de hodometros como sequi: [...]^[21]

Lo que sequi es un longe dissertation facite per le principal camerero Lu Daolong super le mesuration del distantias e le dimensiones de rotas e engrenages.^[21] Tamen, le paragrapho final provide un description de como le apparato in ultime functiona:

Quando le rota horizontal central faceva 1 revolution, le carro habera vadite 1 li e le figura de ligno in le basso etage colpia le tambur. Quando le rota horizontal super faceva 1 revolution, le carro habera vadite 10 li e le figura in le alte etage colpia le campana. Le numero de rotas usate, grande e parve, es 8 pollices (200 mm) in total, con un total de 285 dentes. Donc, le movimento es transmitte como per le ligamines de un catena, le "dentes de can" mutuemente imbrocate un al altere, de modo que per debite revolution, omne reveni al su puncto de initio original.^[22]

Durante le periodo Song (e un vice durante le periodo Tang anteriore), le apparatos hodometric esseva combinate con le apparato del carro directionate al sud, que probabilemente esseva inventate prime per le ingeniero mechanico chinese Ma Jun (200-265). Le carro directionate al sud esseva un vehiculo con rotas que poteva, in certe casos, haber incorporate complexe transmissiones differential. (Iste es usate nunc in quasi omne automobilos moderne pro applicar quantitates equal de torsion a rotas que rota a velocitates differente durante le curvas.) Le transmissiones differential poteva haber essite usate pro mantener un indicator mechanicamente operabile que apuntava in un direction fixe, verso le sud, compensante pro qualcunque curva que faceva le carro. Altere arrangementos de transmissiones poteva haber essite usate pro le mesme scopo. Le apparato usate estimation de positiones mechanic, alique morto, al contrario del magnetismo de un compasso, pro navigar e trovar directiones. Yan Su (燕肃; c. 961–1040), le Director Divisional in le Ministerio de Traballos, recriava un apparecchio del carro directionate al sud in 1027, e su specificationes pro crear le apparecchio esseva fornite in le Song Shi.^[23] Isto es de pauco surprisa, ja que Yan esseva un polymatha simile a Shen Kuo e Su Song, meliorante le disegno del horologio clepsydra, scribente super harmonicas mathematic, theorias super mareas, etc.^[23] Le texto de Song Shi recorda que esseva le ingeniero Wu Deren qui combinava le apparecchio del carro directionate al sud e le appaatos hodometric in le anno 1107:

In le prime anno del periodo de regno de Da-Guan (1107), le Chamberlain Wu Deren forniva specificationes del carro directionate al sud e le carro con le tamburo de registro de li (hodometro). Le duo vehiculos esseva facite, e esseva usate le prime vice ille anno in le grande ceremonia del sacrificio ancestral.^[24]

Le texto continuava describente in detalio le intricate designo mechanic pro le duo apparatos combinate in uno. (Vide le articulo super le carro que puncta al sud).

Altri dispositivos impressionante de ingenieria mechanical se trovava durante le dynastia Song, excepte horologios, sphaeras armillarii impulsate per hydraulica, hodometros e vehiculos de busso mechanic. Aunque referentias literari de repositories mechanic rotative e casos de libres de temples buddhista datan de al minus 823 durante le dynastia Tang,^[25] illos deveniva prominente durante le dynastia Song.^[25] Le invention del casu rotative de libros se considera haber occurrite anteriormente, e es attribuite al layman Fu Xi in 544.^[26] Repositories rotative de libros deveniva popular in monasterios buddhista durante le dynastia Song sub le regno del Imperator Taizu, qui mandava a imprimir in massa le scripturas buddhista Tripiṭaka.^[26] De plus, le plus vetule repository rotative de libres trovate usque hodie dat a le periodo Song (seculo 12), trovate in le Monasterio Longxing de Zhengding, provincia de Hebei.^[25][27] Tamen, durante le periodo Song habeva nove repositories rotative prominentemente cognoscite, e un de illos esseva depictite in un illustration del libro Yingzao Fashi ("Tractatus sur le Methodos Architectural") de Li Jie de 1103.^[25][28] Le repository rotative de 1119 in le Templo Kaifu prope Changsha habeva quinque rottas que girava simultaneemente,^[29] e le repository rotative del Templo Nanchan de Suzhou habeva un systema de freno de alcun typo (sinologistes ancora es incert de como isto functionava, in le epocha le plus vetule de banda de freno curvate cognoscite appare in le tempore de Leonardo da Vinci in Europa).^[29] Un viator musulman plus tarde, Shah Rukh (filio del guerriero Turco-Mongol Timur), veniva a China del dynastia Ming in 1420 durante le regno del Imperator Yongle, e descripeva un repository rotative in Ganzhou del provincia Gansu que ille appellava un "kiosque".

In un altro templo il ha un kiosco octogonale, con de alto a basse dece-quince historias. Cata historia contine cameres decorate con lacca in le maniera Cathaia, con ante-cameres e verandahs... Illo es facite integralmente de ligno polito, e iste de nove aurate que pare esser de auro solide. Il ha un volta infra illo. Un axo de ferro fixate al centro del kiosco lo travesa de basse a alte, e le parte inferior de iste opera in un placa de ferro, durante que le parte superior porta forte supportos in le techo del edificio que contine iste pavilion. Sic un persona in le volta pote con un minime effortio facer que iste grande kiosco revolve. Omne le carpentarios, forgiarios, e pictores del mundo apprendera un poco de lor mestieres veniente hic!^[30]

In le campo de production textil, Joseph Needham (1900–1995) scribeva que le chineses inventava le rotatoria-perforatrice verso le seculo 12,^[31] e scribeva que le transmission de cinghia mechanical esseva cognoscite de post le seculo 11.^[32] Le libro Can Shu (Libro de Sericultura) de Qin Guan de 1090 descripeva un machine de bobinage de seta con un 'proto-volant' oscillante, durante que le apparecchio del bobine principal ubi le seta es ligate es avolvite e impulsate per le movimento del pedale.^[31] In iste apparato, le bracio inclinante del volant esseva activite simultaneemente per un transmission de cinghia subsidiary.^[31] Iste machine esseva depictite in un illustration del libro Geng Zhi Tu de 1237,^[33] e ancora un illustration plus elaborate esseva fornite in un libro del seculo 17.^[31] Le libro de Qin Guan de 1090 affirmava que:

Le polley (con le patin excentrico) esseva provide de un canal pro le reception del transmission de cinghia, un banda sin fin que responde al movemento del machine per avoltar continuamente le polley.^[32]

Un corda sin fin poteva haber essite usate in le apparato de aqua-rotatorias de Du Shi que impellava le folleto del altoforno in le 1seculo 1 (vide le section Potentia de vento infra).^[32]

Le technologia de imprimation per tipos mobil es inventate per Bi Sheng (毕升; 990–1051) in le seculo 11. Le travalio de Bi Sheng es describe per Shen Kuo in su Mengxi Bitan.^[34] Le imprimation per tipos mobil, conjunctemente con le imprimation per blocos de ligno, augmentava le alfabetisation con le production in massa de material impressite. Isto significa que parvees poteva incitar lor filios a apprender a leger e scriber e per consequente esser capace a participar al examination imperial e devenir parte del crescente bureaucratia sapiencial. Le imprimation per tipos mobil se developpava ulteriormente in Corea del periodo Joseon, ubi le caracteres de terra cocte de Bi Sheng esser substituite per caracteres de metal in 1234.^[35] Le tipos mobil de Bi Sheng esset postea meliorate per Wang Zhen (1290–1333), qui inventava tipos mobil de ligno circa 1298, e per Hua Sui (1439–1513), qui inventava tipos mobil de bronzo in China in 1490; nonobstante, le coreanos habeva tipos mobil de metal ante Hua Sui, e anque Wang Zhen habeva experimentate con tipos mobil de stanno.^[36] Ben que le imprimation per tipos mobil e per blocos de ligno esseria le methodos de imprimation dominante durante seculos, le pressa de imprimation europee (qui usava le pressa a screw hellenistic) esset finalmente adoptate per le paises asiatic oriental.

Pro le imprimation, le production in massa de papiro pro scriber esseva ja ben establite in China. Le processo de fabricar papiro habeva essite perfectionate e standardisate per Cai Lun, eunuco de cour del dynastia Han (50–121), in 105, e habeva essite in uso general pro scriber desde le seculo 3.^[37] Le dynastia Song esseva le prime governamento in historia a emitter moneta impressite super papiro — le billet de banque (vide Jiaozi e Huizi).^[38] Le papiro pro uso de toiletta habeva essite in uso general in China desde le seculo 6,^[39] e sacos de papiro pro preservar le aroma de the esseva usate desde le seculo 7.^[39] Durante le dynastia Song, industrias independente e subventionate per le governamento esseva desenvolvite pro satisfacer le necessitates de un population que habeva superate le 100 milliones. Pro exemplo, pro le imprimation de moneta impressite solmente, le cour de Song establiva plusere mentas e fabricas dirigi per le governamento in le citates de Huizhou, Chengdu, Hangzhou e Anqi.^[40] Le dimension del forza de travalio implicate in iste fabricas de moneta impressite esseva bastante grande, como illo esseva registrate in 1175 que le fabrica a Hangzhou imploiava plus que un millesimo de travaliatores per die.^[40]

Le avantiamentos in technologia militar adjuvava le dynastia Song in su defensa contra vicinos hostil al nord. Le flammiferator habeva su origines in Grecia durante le era Byzantine, implicant le fuoco greco (un fluido petrolifere multo inflammabile e chimicamente complexe) in un dispositivo con un tubo sifon per le seculo 7.^[43] Le prime mention de Fuoco Greco in China habeva loco in 917, scripte per Wu Renchen in su Chronica del Primavera e del Autumno de le Decem Regnos.^[44] In 919, le bomba proyector sifon esseva usate pro diffunder le 'feroce oleo de fuoco' que non poteva esser extinguite con aqua, como registrate per Lin Yu in su Wuyue Beishi, signalmente le prime referentia credibile in China del flammiferator con le soluta chimic del Fuoco Greco (vide etiam Pen Huo Qi).^[45] Lin Yu mentionava etiam que le 'feroce oleo de fuoco' derivava finalmente ab uno de le contactos maritime de China in le 'mar del sud', Arabia (Dashiguo).^[46] In le Battalia del Flumine Langshan Jiang in 919, le flota naval del Re Wenmu del regno de Wuyue batteva un exercito de Huainan del stato de Wu; le successo del Re Wenmu esseva facilitate per le uso del 'oleo de fuoco' ('huo you') pro incendiar lor flota, significante le prime uso chinese de pulvera in un battalia.^[47] Le chineses applicava le uso de un doppio-pistono fiorello pro extraher le petrolo ex un cylindro solitari (con un curso ascendente e descendente), accendite in le fin per un flammifero lente de pulvera de pistollo pro lanciar un continuu flusso de flamma.^[46] Iste dispositivo esseva describite e illustrate in le manuscripto militar Wujing Zongyao de 1044.^[46] Durante le suppression del stato Tang del Sud per 976, le prime fortias naval de Song les confrontava sur le Flumine Yangtze in 975. Le fortias de Tang del Sud essayava a usar flammiferatores contra le flota de Song, ma accidentalmente esseva consumite per lor proprie fuoco quando ventos violente spirava in lor direction.^[48]

Aunque le effectos destructive del polvere de piro esseva descrivite in le precedent Tang dynastia per un alchimista taoista, le formulas scribite plus vetule cognoscite pro le polvere de piro veni del texto Wujing Zongyao de 1044, que describit bombas explosive jactate per catapultas.^[49] Le prime developmentos del tubo de piro e del cannone que jecta projectiles trovate in le tardive dynastia Song in China. Le prime pictura artistic del 'lanca de piro' chinese (un combination de un flammithrower temporal e pistola) veni ex un pictura mural budhiste de Dunhuang, circa 950.^[50] Iste 'lancas de piro' esseva largemente usate del initio del seculo 12, con canes de bambu excavate como tubos pro jectare particulas de arena (pro cecar e suffocar), pelletos de plombo, peciettas de metal e ceramica, e finmente grande sagittas e artilleria a rochetas propulsate per polvere de piro.^[51] Progressivemente, le bambu perishabile esseva substituite per tubos de ferro fuso, e etiam cambiava le terminologia pro iste nove arma, de 'lanca de piro' ('huo qiang') a 'tubo de piro' ('huo tong').^[52] Iste antecessor del arma de foco esseva complementate per le antecessor del cannone, que le chineses appellava desde le seculo 13 'magazin erupter de multiple pilas' ('bai zu lian zhu pao'), un tubo de bronze o ferro fuso que esseva pleniate con circa 100 pilas de plombo.^[53] In 1132, al lege de De'an, le fortias chinese Song usava lancas de piro contra le rival dynastia Jin dirigit per le Jurchen.^[54]

In antecesso notabile depiction de un arma de foco es un sculptura ex una caverna in Sichuan, que data de 1128, que presenta un figura qui porta un bombard in forma de vaso, lanciante flammaes e un pilum.^[55] Tamen, le plus vetule scoperta archeologic de un canna de metal pistollo es le Heilongjiang pistola-manual ex le excavationes de Heilongjiang in China, que data de 1288.^[56] Le Chineses anque discoperiva le potentia explosive de plenar canonesco shells de pulvere de pyrotechnia. Scripte ulteriormente per Jiao Yu in su Huolongjing (medie seculo 14), iste manuscripto registrava un cannone de fundite ferro note como le 'eruptor de nubes volante del trueno' (fei yun pi-li pao) del periodo del Song. Le manuscripto declarava que:

Le shells es facite de ferro fundite, del grandor de un catino e in forma de un balla. Iste shells contine un hemi-libra de pulvere de pyrotechnia 'magica'. Illos es lanciate contra le campo inimic per un eruptor; e quando illos attinge le campo, on audiva un sonar simile a un trueno, e flashs de lumiere appare. Si se lancia decem de iste shells con successo in le campo inimic, le loco toto incendiara...^[57]

Un diagramma de inco super papiro de un trebuchet. Un bracio longe con un capite spheric reposa super un grande plataforma quadratic. Le plataforma quadratic es supportate per quatro plaino dissecate quadratos, que connecte al un substruction aperte. Corda pendula inter le extremo del palo que non ha le capite e le interno del substruction, le plus distantemente possibile ab le initio del corda. Le assemblage se move sur quatro rotes attachate al latere del substruction.

Como jam dictate, le cambio de terminologia pro iste nove armas durante le periodo del Song esseva gradual. Le prime canones del periodo Song esseva initialmente nominate del mesme maniera que le trebuchet catapult chines. Un scholastic del posterior dynastia Ming cognoscite como Mao Yuanyi explicarea iste uso de terminologia e le vera origines del cannone in su texto del Wubei Zhi, scripte in 1628:

Le gente del Song usava le trebuchet catapult de tornalia, le trebuchet catapult de singulo palo e le trebuchet catapult del tigre agachate. Illas tote esseva nominate 'turbos de foco' proque illos esseva usate pro projectar armas de foco como le (foco-)balla, (foco-)falco e (foco-)lance. Illas esseva le antecessores del cannone.^[58]

Le Huolongjing del seculo 14 esseva igualmente un del prime textos chinese que describeva cuidatosamente le uso de minas terrestres explosive, que habeva essite usate per le chineses del fin del periodo Song contra le Mongolos in 1277 e usate per le dynastia Yuan postea.^[59] Le innovation del mina terrestre detonate esseva attribuite a un tal Luo Qianxia in le campania de defensa contra le invasion Mongol per Kublai Khan.^[59] Textos chinese ulterior ha revelate que le mina terrestre chinese usava o un corda rasgante o un dispositivo de trappola del movimento con un perno que liberava pesos cadente que faceva rotar un rota de acero que produciva scintillas que inflammava le traino de fusi pro le minas terrestres.^[60]

In plus, le Song usava le prime rochettas propulsate per polvere de pyrotechnia in le guerra durante le fin del seculo 13,^[61] le prime forma de isto essendo le archaic flecha de foco. Quando le capital del Nord le Song, Kaifeng, cadet in le manos del Jurchen in 1126, Xia Shaozeng scribeva que 20 000 flechas de foco esseva transferite al Jurchens in lor conquesta.^[62] Un texto chinese etiam plus arcaic, le Wujing Zongyao ("Collection de le Technicas Militari Le Plus Importante"), scribeva in 1044 per le eruditos Song Zeng Kongliang e Yang Weide, describeva le uso de tres arcuballistas de tres arcas que poteva tirar sagetas que contineva polvere de pyrotechnia vicin al capite de le sageta.^[62] Tornante ancora plus al passato, le Wu Li Xiao Shi (1630, secunde edition 1664) de Fang Yizhi afirmava que flechas de foco esseva presentate al Imperator Taizu de Song (r. 960–976) in 960.^[63]

In le China antique, le barra de sectionamento, le éclusa, e le éclusa flash habeva essite cognoscite desde al minus le seculo 1 aEC. (proque fontes de illo tempore allude que illos non esseva nove innovationes), durante le dynastia Han antique (202 aEC - 220 EC)^[64] Durante le dynastia Song, le éclusa de compartimentos esseva inventate in 984 per le Commissario Adjuncto del Transporto pro Huainan, le ingeniero Qiao Weiyue.^[65] Durante su epocha, le chineses habeva preoccupation con un problema de traffic de barges in le section de Shanyang Yundao del Grand Canal, proque le naves se rompeva frequentemente durante le passagio super le paires de scivoli e esseva rubate del grano de taxas per banditos local. Le texto historic del Song Shi (compilate in 1345) affirmava que in 984:

Qiao Weiyue anque construeva cinque paires de scivoli (lit. stuppas) inter Anbei e Huaishi (o, le quais in le fronte del Huai waterfront). Cata un habeva dece lane pro que le barges poteva ascendere e discendere. Lor cargas de grano de taxas imperial esseva pesante, e durante lor passagio, illos sovente encounterava problemes e esserompeva o perdeva lor carga, o habeva peculation per le conspiration del laboratores in liga con banditos local abscondite in proximitate. Qiao Weiyue ordina al prime le construction de duo portas al tertie scivolo juxta le Fluvio del West (proxime a Huaiyin). Le distantia inter le duo portas esseva plen plus que 50 passos (250 ft) e tote le area esseva cuberte con un grande tecto similar a un cabana. Le portas esseva 'pendent portas'; (quando illos esseva claude) le aqua se accumulava como un marea usque que le nivello requerite esseva attingite, e quando le tempore veniva, on permitteva que il flue. Il anque construeva un ponte horizontal pro proteger lor fundationes. Post que isto esseva facite (pro omne le paires de scivoli), le corruption previe esseva completamente eliminat, e le passagio del navios continuava sin alcun impedimento.^[66]

Iste practica deveniva ample, e esseva mesmo describite per le scientista polymatha chinese Shen Kuo in su Essays del Piscina de Somnio (1088)^[67]. Shen Kuo scribeva que le introduction de claves de canale de recisca a Zhenzhou (presumibilmente Kuozhou a lo longo del Yangtze) durante le periodo de reigno de Tian Sheng (1023–1031) liberava le uso de quinque centos laboratores de travalio in le canal cata anno, equivalente a un economia de usque a 1 250 000 chordas de moneta annualmente^[68]. Ille scribeva que le vetule methodo de traher barchas super limitava le grandor del cargo a 300 tan de ris per vascello (approximativemente 21 longe tonelatas/21 000 kg), ma post le introduction del claves de canale de recisca, barchas que portava 400 tan (approximativemente 28 longe tonelatas/28 000 kg) poteva esser usate^[68]. Shen scribeva que al tempore de su scriptura (circa 1080) barchas gubernamental poteva portar cargos ponderal usque a 700 tan (49,5 longe tonelatas/50 300 kg), durante que barchas private poteva detener usque a 800 saccos, cata sacco ponderante 2 tan (i.e. 113 longe tonelatas/115 000 kg)^[68]. Shen Kuo notava etiam que le uso correcte de clausuras de regulas in canales de irrigation esseva le melior maniera de attinger successo in le methodo de fertilisation de sedimentes^[69]. Tamen, besonios agricultural e de transportation poteva entrar in conflicto. Isto es le melior representate in le Dongpo Zhilin del official governamental e famose poeta Su Shi (1037–1101), qui scribeva circa duo decennios ante Shen Kuo in 1060:

Alcun annos retro, le governamento construeva clausuras de regulas pro le methodo de fertilisation de sedimentes, ma multe personas non esseva de accordo con le plano. Nonobstante omne opposition, le plano esseva realisate, ma habeva pauco successo. Quando le torrentes in Fan Shan esseva abundant, le clausuras esseva celate, e isto causava damno (per inundation) de campos, tombs, e casas. Quando le torrentes subsidiava in le tardive automno le clausuras esseva aperite, e ergo le campos esseva irrigate con aqua portante sedimentes, ma le deposito non esseva tam spisse como que le paysanos appella 'sedimentes de torta steamed' (pro lo qual illes non esseva satisfacte). Finalmente le governamento se lassava del affaire e lo abandonava. In iste connexion io memora le lectura del Jiayipan de Bai Juyi (le poeta) in le qual ille diceva que il habeva un viceposition como Commissario de Traffic.

Ben que le doca seca esseva cognoscite in le Egypto ptolemaic depost le fin del seculo 3 aEC. (per un fenicio; non usate de nove usque a Henric VII de Anglaterra in 1495), le scientista e statista Shen Kuo scribeva de su uso in China pro reparation de barche durante le seculo 11. In su Essays del Suenio del Tanque (1088), Shen Kuo scribeva:

Al comenciamento del dynastia (c. 965) le duo provincias de Zhe (nunc Zhejiang e le sud de Jiangsu) presentava (al throno) duo naves dragon plus de (60,00 m/200 ft) in longitude.^[70] Le superstructuras includeva multe pontes con cabinas palatine e salones, que contineva tronos e divanes preste pro inspectiones imperial. Post multe annos, lor carcassas putrideva e necessitava reparationes, ma le labor esseva impossibile dum illes se trovava in le aqua. Ergo, in le periodo de reigno de Xi-Ning (1068 a 1077), un official de palatio, Huang Huaixin, suggereva un plan. Un grande basin esseva excavate al fin nord del laco Jinming capace de contener le naves dragon, e sur illo essetan leviatas trabes transversalmente super un fundamento de columnas. Tunc (un ruptura esseva facite) de tal maniera que le basin rapidemente se rempliva con aqua, post que le naves esseva tractate super le trabes. (Le ruptura nunc essendo claudite), le aqua esseva extrahite per rotas, de tal maniera que le naves reposava completamente in le aere. Quando le reparationes esseva complete, le aqua esseva de novo permittite a fluere, de tal maniera que le naves esserava flottante ancora (e poteva abandonar le doca). Finalmente, le trabes e columnas esseva removite, e le tot basin esseva coperte con un grande tecto de maniera que formava un hangar in que le naves poteva esser protegite del elementos e evitar le danno causate per exposition inordinate.^[71]

Le chineses del dynastia Song esseva marineros habile qui navigava usque a portos distantiate como Egypto Fatimida. Illes esseva ben equipate pro lor viages externe, in grandes naves maritime dirigite per timones a poppa e guidate per le compasso directional. Anque ante que Shen Kuo e Zhu Yu habeva descrite le compasso magnetic del marinero, le tractato militar anterior del Wujing Zongyao in 1044 habeva descrite anque un compasso de thermoremanentia. Ille esseva un simple aegyreo o ferreo acula qui esseva calefactate, refrigerate e placite in un bacino de aqua, producente un effecto de magnetisation debile, ben que su uso esseva descrite solmente pro le navigation in terra e non in mari.

Habeva multe descriptiones in le litteratura chinese de ille tempore sur le operationes e aspectos de portos maritim, le navigation del commercio maritim, le commercio transmarin, e le navios de vela mesme. In 1117, le auctore Zhu Yu scribeva non solmente del compasso magnetic pro navigation, ma etiam de un fune de cento pedes con un uncino que essera jactate super le ponte del navio, usate pro colliger samples de luto in le fundo del mar proque le equipage pote determinar lor location per le odore e le aspecto del luto.^[73] De plus, Zhu Yu scribeva de compartimentos impermeabile in le scafas de navios pro prevenir submersion si lor esseva danificate, le vela carricabile, saggie taute de mat, e le practica del navigar contra le vento.^[74] Confirmante le scription de Zhu Yu sur le scafas con compartimentos impermeabile durante le dynastia Song, in 1973 un navio commercial de Song de 78 pedes (24 m) de longitude e 29 pedes (8.8 m) de latitudine circa 1277 esseva dragate del aqua presso le costa meridional de China, que conteneva 12 compartimentos impermeabile in su scafa.^[75] Le cultura maritim durante le periodo Song esseva meliorate per iste nove technologias, juntamente con le permission de plus grande traffico de fluvios e canales. Circa se habeva un display animose de navios de transporto de taxe de grano dirigite per le governamento, vasos de tributo e barcos, vasos de navigation private, multe piscatores active in piccolo barcos de piscation, juntamente con le ricos qui gaudieva le comfortos de lor luxuose yachtes private.^[76]

Excepte Zhu Yu, il habeva altere autores chinese prominente de interesses maritim, in 1178, le official de customs de Guangzhou, Zhou Qufei, qui scribeva in Lingwai Daida sur le mercato de schiavos african in Africa usque Madagascar,^[77] affirmava isto sur le navios chines, lor dimensiones, lor durabilitate in le mar e le vidas de illes a bordo:

Le navios que naviga le mar meridional e sud de illo es como casas. Quando lor velas es sparsite, illos es como grande nubes in le celo. Lor sterne es de diverse decenas de pedes de longitude. Un sol navio porta diverse centenares de homines, e in le provisiones il ha le suprastoque de un anno de grano. Porcos es nutrite e vino es fermentate a bordo. Il non ha reporto de mortos o vivos, nec de retorno al terra firma post que le gente se ha incarregiate super le mar cerulean. A le prime luce del die, quando le gong sona a bordo del navio, le animales pote biber lor plenitud e tanto le equipage como le passageros oblida tote le periculos. Pro illes a bordo, omne es celate e perdite in le spatio, montes, puntos de referentia, e le paises del estranieros. Le patrono del navio pote dicer 'Pro arrivar a tal e tal pais con un vento favorabile in tal numero de dies, nos debera vider tal e tal monte, (tunc) le navio debe sterne in tal e tal direction'. Ma subito le vento pote calmar e non esser sufficientemente forte pro permitter le vider del monte al die indicate; in tal caso, le direction debe esser cambiate. E le navio (al altere latere) pote esser portate multo ultra (le punto de referentia) e pote perder su direction. Un uragano pote surgir, le navio pote esser portate de ci e de illac, illo pote incontrar secas o esser impellite super roccas celate, tunc illo pote esser distructe usque le propri tecto (del cammarotes de ponte). Un grande navio con un cargo pesante non ha alcun timor del alt mar, ma es plus ben in le aqua basse que illo debe infortunar se.^[78]

Le viagiator musulman marocchin berbere Ibn Battuta (1304-1377) scribeva con major detalio sur le navios de navigation chinese que Zhou Qufei. Il notava que in e circum le mar de China, solmente le distincte jonchos chinese esseva usate pro navigar le aquas.^[79] Il observava que le plus grande typo de navios chinese habeva un total de dece-duo mastes de navegar, durante que le plus parve habeva tres.^[79] Sur le navios chinese e lor equipages, Ibn Battuta affirmava:

Le velas de iste navios es facite de laminas de bambu, tessite in forma de stamine. Le marineros nunquam las abaissa (durante le navigation, ma simplemente) cambia lor direction secundo si le vento es de un latere o un altro. Quando le navios ancora, le velas es deposite in le vento. Cada un de iste navios es governate per 1000 homines, 600 marineros e 400 soldatos, inter illes arqueros e ballesteros munite de scutas, e homines qui jacta (vasos de) nafta. Cata grande vasello es sequite per tres altere, un "nisfi", un "thoulthi" e un "roubi" (nota a de basse: un pinaza, un bote micre con un timon, e un bote a remos). Iste navios nunquam es facite excepte in le citate de Zayton (Quanzhou) in China, o a Sin-Kilan, que es le mesme que Sin al-Sin (Guangzhou).^[79]

Ibn Battuta postea continuava describente le medias de lor construction, e depictos accurate de compartimentos separate in le carenas del navios:

Assi es le maniera in le qual illos es facite; duo muros (parallele) de assatis pannos de ligno assatis spiss se eleva, e transversalmente inter illos es placiato assatis spisse plancas (le separatores de carena) assicurate longitudinalmente e transversalmente per medias de grandissime clavos, cata tres ulnas in longitude. Quando iste muros ha assi essite construite, le ponte inferior es installate, e le navio es lanciate ante que le partes superior ha essite complete. Le pannos de ligno, e iste partes del carena, proxime al aqua serve al equipage pro lavar se e facer lor necessitates natural. Anque le remos es trovate super le latere de iste pannos de ligno; illos es tanto grande como mastes, e es operat per 10 o 15 homines (cata un), qui rema stante.^[79]

Ben que Ibn Battuta ha mentionate le dimensiones del equipage de navigo, ille describit le dimensiones del vassal plus in detalio, assi como le habitationes luxuose del mercatores abordo:

Le vassalles ha quatro pontes, super que il ha cabinas e salones pro mercatores. Plure de iste 'mysria' contine armarios e altere commoditates; illos ha portas que pote esser claustrate, e claves pro lor occupantes. (Le mercatores) porta lor sposas e concubinas con illos. Illo occurri saepe que un homine pote esser in su cabina sin que alteres a bordo se rende conto, e illes non lo vide usque que le vassal ha arrivate in un porto. Le marineros ha anque lor infantes in tal cabinas; e (in alcun partes del navio) illes planta herbas de horto, legumes, e gingibre in tonellos de ligno. Le Comandante de tal vassal es un grande Emir; quando ille sbarca, le arcieros e le Ethiopos (i.e. schiavos nigre, ma in China iste homines armate forsan ha essite malayos) marcia ante illo, portante javelines e spadas, con tambures que sona e trompetas que sono. Quando ille arriva al hospitio ubi ille sta, illes erige lor lancias a cata latere del porto, e monta guardia durante su visita.^[80]

Durante le dynastia Song se prestava multe attention al construction de vehiculos aquatic efficace cognoscite como navios a roda de palettas. Le ultime esseva cognoscite in China forsan desde le seculo 5,^[81] e certemente durante le dynastia Tang in 784 con le designo efficace de nave de guerra a roda de palettas de Li Gao.^[81] In 1134, le Commissario de Transporto Adjuncto de Zhejiang, Wu Ge, habeva navios de guerra a roda de palettas construite con un total de nove rodas e alteres con tredecim rodas.^[82] Tamen, il habeva navios a roda de palettas in le periodo Song que esseva tal grande que 12 rodas appareva in cata latere del nave.^[83] In 1135, le famose general Yue Fei (1103-1142) faceva un emboscada a un fortia de rebells sub Yang Yao, inviscerando lor vehiculos aquatic a roda de palettas per plenar un laco con vegetales aquatique e blosios putrid, permittente illes a abordar lor navios e ganiar un victoria strategic.^[82] In 1161, le bombardeos de polvere de canon e le vehiculos aquatic a roda de palettas esseva usate effectivemente per le Chineses Song durante le Battalia de Tangdao e le Battalia de Caishi juxta le Rio Yangtze contra le dynastia Jurchen Jin durante le guerres Jin-Song. Le invasion de Jurchen, conducite per Wanyan Liang (le Prince de Hailing), falliva in conquistar le Song del Sud.^[82]

In 1183, le commandante naval de Nanking, Chen Tang, recipeva un recompensa pro construer nonanta vehiculos aquatic a roda de palettas e altere navios de guerra.^[82] In 1176, le Imperator Xiaozong de Song (r. 1162-1189) dava un ordine imperial al official de Nanking Guo Gang (qui voleva converter navios a roda de palettas danificate in junk ships e galeres) non limitar le numero de vehiculos aquatic a roda de palettas in le arsenales del marina, posto que ille habeva un grande stima pro le vehiculos de assalto rapide que ganiava le victoria chinese a Caishi.^[84] Tamen, le vehiculos aquatic a roda de palettas trovava altere usos ultra assaltos efficace in guerra. Le Commissario de Transporto Mercatorial pro Quanzhou, le musulman Pu Shougeng (qui serviva de 1250 a 1275) observava que le Chineses usava etiam navios a roda de palettas como remolcadors pro tractar.^[85]

Le arte del metallurgia durante le dynastia Song se basava super le effortios de dynastias chinese anterior, durante que nove methodos esseva incorporate. Le Chineses del ancian dynastia Han (202 a.C. – 220 d.C.) trovava como crear acero per medio del fussionar le carbon intermedio inter ferro laborate e ferro fundite per le seculo 1 aEC.^[86][87][88] Tamen, il habeva duo nove innovationes chinese del dynastia Song pro crear acero durante le seculo 11. Isto esseva le methodo "berganese" que produceva acero inferior e inhomogene, durante que le altere esseva un precursor del Bessemer process moderne que utilisava un decarbonisation partial per medio de repetite forgeation sub un blasto frigide.^[89]

Le production de ferro per capita aumentava se sextuplo inter 806 e 1078, e per 1078, le China del Song produceva 127.000.000 kg (125.000 tonas longe; 127.000 t) de peso de ferro per annum.^[90][91] Le historico Donald B. Wagner nota que iste estimation se basava super le numero total de recettas de taxas governamental super le ferro ab le vari prefecturas productor de ferro in le imperio.^[92] In le processo de fusione per medio del uso de immenses soufflos movite per hydraulica (i.e. grandes roettas aquatic), masive quantitates de carbon lignose esseva usate in le processo de production, conducente a un vasta deforestisation in le nord de China.^[90][93] Tamen, al fin del seculo 11, le Chineses discoperiva que le uso de coca bituminose poteva substituer le rollo de carbon, e assi multe acres de terra forestate e ligno prime in le nord de China esseva sparate per le industria de ferro e acero con iste cambio de recursos al coal.^[90][93] Iste immense augmento de production in le industria de ferro e acero in China resultava de le necessitates de expansion militar del dynastia Song, le demandas commercial privates pro productos metallos como utensiles de cocinar trovate in le mercato e un varietate ample de instrumentos agricultural, e per nove canales que ligan le centros major de production de ferro e acero al mercato vibrant del citate capital.^[94] Le multe usos pro productos de ferro manufacturate in le periodo Song includeva ferro pro armas,^[91] instrumentos,^[91] monetas,^[91] elementos architectural,^[91] campanas musical,^[91] statues artistic,^[91] e componentes pro machinarias como le malleus trip hydraulica, que se cognosceva desde le seculo 1 aEC durante le dynastia Han antique,^[95] e se usava extensive durante le Song.^[96]

Propter le enorme quantitate de production, le historico economic Robert Hartwell notava que le production de ferro e carbon in China durante le subsequente seculo 13 esseva equal o plus grande que le production de ferro e carbon in Angleterre durante le prime fase del Revolution Industrial al fin del seculo 18.^[97] Tamen, le chineses del periodo del Song non utilisava le potentia energetic del carbon in modos que generava poter mechanic, como lo faceva le Revolution Industrial que nasceva in Occidente posteriormente.^[76] Il habeva certe prefecturas administrative durante le era del Song ubi le industria del ferro chinese esseva concentrate principalmente. Per exemplo, le poeta e statista Su Shi scribeva un memoriale al throno in 1078 que specificava 36 fusorias de ferro, cata un imploiante un fortia de varie centenares de personas, in le prefectura industrial de Liguo (sub su administration durante que il administrava Xuzhou).^[98]

Le effecto del poter del vento esset apprisciate in China multo ante le introduction del molino de vento durante le periodo Song. Es incerte quando le ancianos Chineses usava lor prime follas inflatorie como machinas de vento pro furnos e fornos. Illos existeva forsan ja durante le dynastia Shang (1600-1050 a.C.), a causa del technologia intricate de fusione de bronzo del periodo. Illos certemente esseva usate desde le apparition del furno de blasto in China a partir del seculo 6 aEC, ja que instrumentos de ferro fundite e armas era extensivemente usate a partir del seculo 5 aEC.^[99] In 31, le prefecto governmental e ingeniero de dynastia Han, Du Shi (m. 38), utilisava rotas de aqua horizontal e un systema de engranages mechanic complexe pro operar le grandes follas inflatorie que calefaccionava le furno de blasto durante le fusion de ferro fundite.^[100] Le follas inflatorie continuava a esser usate pro metallurgia, ma altere fontes de poter de vento esseva discoperite e utilisationate. Le artisano de dynastia Han, Ding Huan (fl. 180) non solmente inventava le suspension cardan, ma etiam le ventilator rotary,^[101] que poteva esser usate como un simple climatisator.^[102] Ille utilisava sept rotas, cata un de 3 m de diametro, e alimentate manualmente, ma durante le dynastia Tang (618-907) le palatios habeva ventilatores rotative alimentate per aqua pro climatisar, e durante le dynastia Song, dice Needham, "le effectos refrigerante del tirage artificial pareva haber essite apprisciate ancora plus amplemente."^[103] Habeva etiam un intricate machina chinese de ventilator rotative de cribration depictite in le tractato de agricultura Nong Shu de Wang Zhen de 1313 (ben que le depicto le plus vetule de un machina de cribration esseva de un modelo de tumulo de dynastia Han datate del seculo 2 aEC. al seculo 2).^[104][105] Post iste innovationes, le molino de vento esseva finalmente introducite in China durante le prime parte del seculo 13 per le dynastia Jin in le nord de China, durante le fin del periodo Song.

Le scholari persian Ali ibn Sahl Rabban al-Tabari scribeva circa 850 que le precedente califa Umar ibn al-Khattab esseva assassinate in 644 per le technico Abu Lu'lu'a, qui affirmava haber construite molinos movite per le potentia del vento.^[106] Plus fiabile que iste reporto eran le molinos de vento del fratribus Banu Musa (850 a 870), durante que il ha etiam varie autores que confirma le molinos de vento de Sistan (Iran), de que Abu Ishaq al-Istakhri e Abu al-Qasim ibn Hauqal scribeva.^[107] Le norde chinese sub le dominio del dynastia Jurchen Jin cognosceva le molinos de vento del mundo islamic in le initio del seculo 13. Isto es evidente in un relato del Shu Zhai Lao Xue Cong Tan (Collection de Discurso del Homine Erudit del Studio Shu), scribeva per Sheng Ruozi.^[108] Illo diceva:

In le collection del obras private del 'Scholar Retirate Placid' (Zhan Ran Ju Shi), il ha dece poemas super Hechong Fu. Un de illos describi le scenatio de iste loco [...] e dice que 'le triticate triticum es molite per le vento accelerante e le oriza es pestate frescamente per pestellos pendente. Le occidentales (i.e. turcos) ibi usa molinos de vento (feng mo) exactemente como le gente del sud (i.e. le Dynastia Song Meridional) usa molinos de aqua (shui mo). E quando illos pestava, illos habeva le pestellos pendente verticalmente'.^[108]

Hic Sheng Ruozi cita un selection scripte super molinos de vento del 'Placid Retired Scholar', qui vermente es Yelü Chucai (1190–1244), un eminentia statesman del Jin e Yuan (post que le Jin cedeva in 1234 al mongoles).^[108] Le passo se refere al viage de Yelü a Turkestan (le moderne Xinjiang) in 1219, e Hechong Fu es vermente Samarcanda (in le moderne Uzbekistan).^[108] Postea, le Chineses applicava le rigging del velas 'fore-and-aft' de le navios tipic del junco chinese a le molinos de vento horizontal.^[109] Estes molinos de vento esseva usate pro operar le pompa de catena a placas quadrator usate in le irrigation chinese ab le antique dynastia Han.^[110] Molinos de vento de iste natura esseva ancora in uso durante le tempores moderne in Tianjin e al longe del Rio Yangtze.^[110] Le prime european qui videra molinos de vento chinese esseva Jan Nieuhoff, qui le observava in Jiangsu durante le viage del Canal Grand in 1656, como parte del ambassada olandese a Beijing.^[110] Le prime molinos de vento europee de que on ha scripte esseva illos de Dean Herbert de East Anglia in 1191, qui competeva con le molinos del Abbatia de Bury St Edmunds.^[111]

Post le molin a vento, in China on trovava applicationes del potentia del vento in altri dispositivos e anque vehiculos. Existeva le 'carrossa navigante', que appariva al minus durante le dynastia Ming in le seculo 16 (ben que poterea haber essite cognoscite previemente). Viagiantes europee a China al fin del seculo 16 esseva surprendite a discoperir grandes carretillas de un sol rota con passageros e carga non solmente trahite per mulas o cavallos, ma anque montate con mastes e velas simile a un nave pro adjuta los a avantiar per le vento.^[112]

Durante le prime medietate del dynastia Song (960-1279), le studio de archeologia se desenvolpeva ex le interesse antiquarian del intelligentsia educate e lor desiro de reviver le uso de vasa ancian in rituallos e ceremonias de stato.^[113] Illo e le credita que vasa ancian esseva productos de "sapios" e non gente commun esseva criticate per Shen Kuo, qui discuteva de metallurgia, optica, astronomia, geometria e mesuras de musica ancian in addition al archeologia.^[113] Su contemporaneo Ouyang Xiu (1007-1072) compilava un catalogo analytic de gravuras ancian in petra e bronze.^[114] In accordo con le credos del plus tardive Leopold von Ranke (1795-1886), unes membros del intelligentsia Song, como Zhao Mingcheng (1081-1129), valutava le evidentia archeologic super obras historic scripte post le facto, trovante que le registros scripte esseva non-fiabiles quando illos non correspondeva con le scopertas archeologic.^[115] Hong Mai (1123-1202) usava vasa ancian del epoca Han dynasty pro refutar le descriptiones fals e erronee de vasa Han trovate in le catalogo archeologic Bogutu compilato durante le secunde medietate del regno de Huizong (1100-1125).^[115]

Shen Kuo anque faceva hypotheses con relation a geologia e climatologia in su Essays del Estanque de Suenios de 1088. Shen credeva que le terra esseva remodelate con le tempore a causa del perpetuo erosion, elevation, e deposito de limo, e citava su observation de stratas horizontal de fossiles incorporate in un latere de rocca in Taihang como evidentia que le area habeva essite un costa ancian que habeva cambiato centenares de milias al est durante un enorme periodo de tempore. Shen anque scribeva que, como bambus petrificate se trovava subterra in un zona climaticamente arid al nord, ubi illes nunquam habeva essite cognoscite pro crescer, climas naturalmente cambiava geographicamente con le tempore.

Referentias

• Bowman, John S. (2000). Columbia Chronologies of Asian History and Culture. New York: Columbia University Press.
• Ebrey, Walthall, Palais, (2006). East Asia: A Cultural, Social, and Political History. Boston: Houghton Mifflin Company.
• Ebrey, Patricia Buckley (1999). The Cambridge Illustrated History of China. Cambridge: Cambridge University Press. (ISBN 0-521-43519-6) (hardback); (ISBN 0-521-66991-X) (paperback).
• Embree, Ainslie Thomas (1997). Asia in Western and World History: A Guide for Teaching. Armonk: ME Sharpe, Inc.
• Gernet, Jacques (1982). A History of Chinese Civilization. Cambridge: Cambridge University Press.
• Hartwell, Robert (1966). Markets, Technology and the Structure of Enterprise in the Development of the Eleventh Century Chinese Iron and Steel Industry. Journal of Economic History 26.
• Levathes (1994). When China Ruled the Seas. New York: Simon & Schuster. (ISBN 0-671-70158-4).
• Morton, Scott and Charlton Lewis (2005). China: Its History and Culture: Fourth Edition. New York: McGraw-Hill, Inc.
• Needham, Joseph (1986). Science and Civilisation in China: Volume 3; Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth. Cambridge: Cambridge University Press.
• Needham, Joseph (1986). Science and Civilisation in China: Volume 4, Physics and Physical Technology, Part 1, Physics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Needham, Joseph (1986). Science and Civilisation in China: Volume 4, Physics and Physical Technology, Part 2, Mechanical Engineering. Cambridge: Cambridge University Press.
• Needham, Joseph (1986). Science and Civilisation in China: Volume 4, Physics and Physical Technology, Part 3, Civil Engineering and Nautics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Needham, Joseph (1986). Science and Civilisation in China: Volume 5, Chemistry and Chemical Technology, Part 1, Paper and Printing. Cambridge: Cambridge University Press.
• Needham, Joseph (1986). Science and Civilisation in China: Volume 5, Chemistry and Chemical Technology, Part 7, Military Technology, the Gunpowder Epic. Cambridge: Cambridge University Press.
• Partington, James Riddick (1960). A History of Greek Fire and Gunpowder. Cambridge: W. Heffer & Sons Ltd.
• Sivin, Nathan (1995). Science in Ancient China. Brookfield, Vermont: VARIORUM, Ashgate Publishing.
• Unschuld, Paul U. (2003). Nature, Knowledge, Imagery in an Ancient Chinese Medical Text. Berkeley: University of California Press.
• Wagner, Donald B. "The Administration of the Iron Industry in Eleventh-Century China", Journal of the Economic and Social History of the Orient (Volume 44 2001): 175-197.
• Wright, David Curtis (2001) The History of China. Westport: Greenwood Press.
• Wu, Jing-nuan (2005). An Illustrated Chinese Materia Medica. New York: Oxford University Press.

Iste pagina contine material traducite ab Wikipedia in anglese. Le articulo original se trova in le version 1146672935 de en:Science and technology of the Song dynasty, e es usate secundo le mandatos del licentia de Wikipedia.