Die
| Die |
|---|
| instantia de: unitate de tempore[*], SI-accepted non-SI unit[*], UCUM derived unit[*] |
| subclasse de: intervallo[*] |
| parte de: septimana |
|
|
|
| Commons: Day |
Le termino die[1] defini varie differente unitates de tempore. Le parola se refere o al periodo de claritate quando le Sol es super le horizonte local, o al die complete comprehendente un periodo de obscuritate e un periodo de claritate. Differente definitiones de die es basate super le movimento apparente del sol a transverso del celo (die solar). Le ration pro iste movimento apparente es le rotation del Terra circa su axe, assi como le revolution del Terra in un orbita circa le Sol.
Secundo le costume antique, un nove die se initia o al levar o al poner del Sol in le horizonte local. Le momento exacte e le intervallo inter duo levares del Sol o duo poneres del Sol depende del position geographic (longitude e latitude), e le momento intra le anno.
Un die plus constante pote esser definite per le passage del Sol a transverso del meridiano local, lo que occurre al mediedie local (culmination superior) o al medienocte local (culmination inferior). Le momento exacte depende del longitude geographic, e in un grado minor del momento intra le anno. Le longor de un tal die es quasi constante. Isto es le tempore indicate per le quadrantes solar.
Un melioration ulterior defini un Sol medie ficticie que se move con velocitate constante super le equator; le velocitate es le mesme que le velocitate medie del Sol real, mais isto remove le variation que occurre durante le anno a mesura que le Terra percurre su orbita circa le Sol.
Die civil
[modificar | modificar fonte]Pro propositos civil, desde le medietate del seculo XIX, quando se comenciava a usar ferrovias con horarios regular, un hora de horologio commun ha essite definite pro un integre region basate super le hora solar local medie de alcun meridiano central. Pro tote le mundo, circa 30 fusos horari similar ha essite definite. Le principal es le hora del meridiano de Greenwich, tamben denominate "hora mundial" o UTC (Coordinated Universal Time).
Le convention commun actual es que le die civil se comencia a medienocte, lo que es proxime al momento del culmination inferior del Sol medie al meridiano central del fuso horari. Un die es communmente dividite in 24 horas de 60 minutas de 60 secundas cata uno.
Considerante le annos bissextil, un die de horologio civil ha un duration de 86.400 o 86.401 secundas del SI (o theoricamente 86.399 si necessari, lo que nunquam occurreva).
In Astronomia le die sideral tamben es usate; illo es circa 3 minutas e 56 secundas plus curte que le die solar, e proxime al effective periodo de rotation del Terra.
Conversiones
[modificar | modificar fonte]Un die solar ha 24 horas o 1440 minutas o 86400 secundas. Le die sideral ha 23 horas, 56 minutas e 4 secundas.
Vide etiam
[modificar | modificar fonte]- septimana; le nomines del dies del septimana in interlingua
- mense
- anno