Մեծ պայտաքիթ
| Մեծ պայտաքիթ | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||
| Rhinolophus ferrumequinum Schreber, 1774 |
||||||||||||||
| Հատուկ պահպանություն | ||||||||||||||
| Արեալ | ||||||||||||||
 | ||||||||||||||
|
|
Մեծ պայտաքիթ (լատիներեն` Rhinolophus ferrumequinum), չղջիկների ենթակարգի պայտաքիթ չղջիկների ընտանիքի կաթնասուն կենդանի։
Տարածվածություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բնակվում է Հարավային Պալեոարկտիկայում, Մեծ Բրիտանիայից մինչև Ճապոնիա, Իրանում, Պակիստանում, Հյուսիսային Հնդկաստանում, Հյուսիսարևելյան Աֆրիկայում։ Հայաստանում հանդիպում է բոլոր մարզերում։ Արցախում տարածված է կիսանապատային ցածրադիր գոտուց մինչև բարձր լեռնային գոտիները, սակայն առավել խիտ է հարավային շրջաններում. առավել մեծաքանակ են Հադրութի շրջանի Ազոխի քարանձավում։
Կենսակերպը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գերադասում է բնակվել կարստային ծագում ունեցող քարանձավներում։ Եթե այդպիսինները տարածքում բացակայում են, մեծ պայտաքիթները ապրում են փչակներում, թունելներում, եկեղեցիներում, մարդկային այլ շինություններում, սակայն պարտադիր ջրամբարների մոտ։ Վարում են մթնշաղագիշերային կյանք։
Ապրում է առանձնյակներով ու խմբերով (20-500 առանձնյակ), հսկա գաղութներով (35-40 հազար)` պայտաքիթ և հարթաքիթ այլ չղջիկների հետ համատեղ։
Արտաքին տեսքը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մեջքային կողմում մորթու գունավորումը մուգ շագանակագույնից մինչև ծխագորշ է։ Մորթին, մեջքից դեպի փորը գնալով, գունաթափվում է, և փորային հատվածում, մի փոքր բացառությամբ, կաթնասպիտակագույն է։ Պայտի չափերը կարող են տատանվել՝ 7,3-9,7 մմ։ Որպես արտաքին բնութագրող ցուցանիշ չորրորդ մետակարպալ ոսկրը 1,5 մմ-ով կարճ է հինգերորդից և մոտ 4 մմ-ով երկար է երրորդ մետակարպալ ոսկրից։ Մարմնի երկարությունը 53,9-67,3 մմ է, պոչինը՝ 31,7-42,3 մմ, նախաբազուկի երկարությունը՝ 53,7-60,6 մմ, քաշը՝ 15,9-24,7 գ։ Կենդանի զանգվածը՝ 34 գ։
Բազմացումը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Զուգավորումը կատարվում է աշնանը, բեղմնավորումը` գարնանը։ Որպես օրենք` գաղութում ծինը սկսվում է մայիսի վերջերին և ավարտվում է հունիսի կեսերին։ Սերնդում ունենում են մեկ, երբեմն երկու ձագ�� Ձագերին կերակրելու շրջանում էգերն առանձնանում են արուներից։
Թվաքանակը սահմանափակող գործոններից են բնակատեղերի յուրացումը, կարստային քարանձավներում չկանոնակարգված պեղումները, էքսկուրսիաները, քարանձավների կարստերի ջարդումը, անտառահատումները, պեստիցիդների օգտագործումը։
Սնունդը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սնվում է միջին և մեծ գիշերային բզեզներով, թիթեռներով։ Երբեմն մեկ գիշերվա ընթացքում որսում է 500-700 մոծակ և մլակ։
Թշնամիները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թշնամիներից են գիշերային գիշատիչ թռչունները, թափառող կատուները, կզաքիսները, օձերը։
Հիվանդությունները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հիվանդություններից են էկտո և էնդոմակաբույծներով վարակվածությունը։
Նշանակությունը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հանդիսանում է գյուղատնտեսության և անտառատնտեսության վնասատու միջատների սպառող, որոշակի վնաս է հասցնում՝ ոչնչացնելով օգտակար միջատներին[1][2][3][4]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Ղարաբաղի կենդանիների Կարմիր գիրք, Ե., Էդիթ Պրինտ, 2012, էջ 193։
- ↑ Յավրույան Է. Գ., Հայրապետյան Վ. Տ., Ղարաբաղի վայրի կաթնասունները, մաս I, Ստեփանակերտ, «Դիզակ պլյուս», 2003։
- ↑ Հայաստանի բնաշխարհ. հանրագիտարան, Ե., 2006, էջ 457։
- ↑ Mitchell-Jones A. J. M., Amori G., Bogdanowicz W., Krystufek B., et all. The atlas of European mammals, Academic Perss, London, San-Diego, 1999.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մեծ պայտաքիթ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մեծ պայտաքիթ» հոդվածին։ |
| ||||||
