Սիրիական թատրոն

Սիրիական թատրոն, սիրիական մշակույթի տարատեսակ, պատմությունը ստեղծվել է 1871 թվականին սիրիական և արաբական թատրոնի ռահվիրա Ահմադ Աբու Խալիլ ալ-Կաբանիի կողմից, որը համարվում է Դամասկոսում գործող արաբական առաջին թատրոնի հիմնադիրը։ Քաբբանին ստեղծագործել է իր վաղ շրջանում և ներկայացրել է բազմաթիվ թատերական և լիրիկական ներկայացումներ, այդ թվում՝ «Անշնորհակալ», «Հարուն ալ-Ռաշիդ», «Աիդա», «Շահ Մահմուդ» և այլն, և նրան վերագրել են Սիրիայում, իսկ դրանից հետո արաբական աշխարհում թատերական շարժման հիմնումը^[1]։

Հռոմեական թատրոններ, Սիրիայի լավագույն պահպանված հուշարձաններից մեկը

Բոսրայի ամֆիթատրոն

Պալմիրայի ամֆիթատրոն

Թատրոնը Սիրիայում դարավոր պատմություն և սերում է դեռ հռոմեական ժամանակներից։ Հայտնի են Բոսրայի և Պալմիրայի ամֆիթատրոնները։ Մասնակի պահպանված թատրոններ կան նաև Շահբա, Աֆամեա, Ջաբլե, ալ-Սուեյդա քաղաքներում։

Սիրիական թատրոնի հիմնադրվեց Աբու Խալիլ ալ-Կաբանիի կողմից։ Վերջինս նպատակ ունենալով տարածել իր արվեստը՝ հանդիպեց բազմաթիվ դժվարությունների և խոչընդոտների։ Որպես այդպիսիք էին Դամասկոսում հանդիսատեսի ներգրավումը՝ հետևելու իր ներկայացումներին և բեմադրություններին։ Հետագայում նա մեծ հաջողություն ունեցավ Դամասկոսում, երբ մարդիկ հավաքվում էին նրա ներկայացումներին և սրճարաններում ներկայացվող երաժշտական ​​ներկայացումներին և պատմվածքներից՝ դառնալով արվեստի հետևորդն ու երկրպագողը։ Հեքիաթասացը, «Սամահ» պարը և Դամասկոսի սրճարաններում տարածված ներկայացումները հաճախակի էին, և քաղաքաբնակները հետևում էին Դամասկոսում Իբն ալ-Սաֆարջալանիի երաժշտության հանդիպումներին և կատարումներին: Ալ-Կաբանին գործուն մասնակցություն է ունեցել թատերական խմբերի գործունեություն, որոնք ներկայացնում էին Բաբ Թումայի դպրոցը։

Աբու Խալիլ ալ-Կաբանին ներկայացրեց իր առաջին թատերական ներկայացումը 1871 թվականին, ներկայացրեց «Շեյխ Վադա», «Միսբահ» և «Հոգիների ուժը» ներկայացումները։ Դրանք սիրիական և արաբական առաջին պիեսներն էր։ 1879-1880 թվականներին նա ստեղծեց իր թատերախումբը և ներկայացրեց մոտ 40 թատերական գործեր, որոնք դրեցին Արաբական թատրոնի առաջին հիմքերը, հատկապես երաժշտական ​​թատրոնի համար մեկնել է Եգիպտոս՝ իր հետ բերելով բարգավաճման դարաշրջանը: Արաբական թատրոնի սկզբում Աբու Խալիլ ալ-Կաբանիի հետ կային մոտ 50 սիրիացի կին և տղամարդ արտիստներ, այդ թվում՝ Ջորջ Միրզան, Թաուֆիքկ Շամսը, Մուսա Աբու ալ-Հայբան, Ռագեբ Սեմսիմիան, Խալիլ Մարշակը, Մուհամմադ Թաուֆիքը, Ռիմ Սամատը, Իսկանդար Ֆարահը և մյուսները ճանապարհորդեցին դեպի Եգիպտոս և Ամերիկա և վերադարձան Դամասկոս՝ շարունակելով իր թատերական ներկայացումները։ Նա մահացավ 1903 թվականին և թաղվեց Դամասկոսի Բաբ ալ-Սաղիր գերեզմանատանը^[2]։

Նախքան ալ-Կաբանիին Սիրիայում բեմադրվում էին թատերական ներկայացումներ, բայց ոչ թատրոնի հայտնի ձևով, որը հայտնվեց Աբու Խալիլի ձեռքով։ 19-րդ դարի կեսերին բեմականացվում էին ժողովրդական Կարակուզի, Ավազի, Ստվերի ներկայացումները, ալ-սամահ պարը, հեքիաթասացի բեմելները և այլն, որոնք բոլորը ներկայացվել են Դամասկոսի ակումբներում և սրճարաններում և որոշ հասարակական վայրերում:

Նաև սիրիական թատրոնի ամենակարևոր ռահվիրաներից է Իսքանդար Ֆարահը, ով աշխատել է Աբու Խալիլ ալ-Կաբանիի հետ և դրանից հետո ստեղծել է իր թատերախումբը 1851 թվականին և մահացել է 1916 թվականին: Նա ներկայացրեց արաբական թատրոնի կարևոր պիեսներ։

Աբու Խալիլ ալ-Կաբանի թատերախմբից և սիրիական թատրոնի առաջին ռահվիրաներից հետո, քսաներորդ դարի սկզբին, հայտնվեցին և սկսեցին մեծանալ սիրիական բազմաթիվ թատերախմբեր, ինչպիսիք են ալ-Իթթիհադ ակումբի թատերախումբը և Ջորջ Դախուլ թատերախումբը, որոնք ներկայացնում էին իրենց բեմադրությունները Սինջակի Կուաթլի թատրոնում և Աբդուլ Լատիֆ Ֆաթհի թատերախումբը^[3]։ Դրանց կազմում ընդգրկված էին մեծ թվով արտիստներ, և մենք կհիշատակենք նաև նկարիչ Ջամիլ Ալ-Օղուզլին, Անվար Մուռաբիտ և Նադիա թատերախումբը, որը պատկանում էր. Նադիա ալ-Արիսի կողմից, 20-րդ դարի երեսունականների ամենամեծ արաբական թատերախմբերից էին Դամասկոսի Քարիլոն թատրոնում 120 տղամարդ և կին արտիստներ էին ելույթ ունենում:

Սիրիական թատերախմբերը ներկայացրել են բազմաթիվ միջազգային պիեսներ և բազմաթիվ կատակերգական, դրամատիկական, քնարական, քաղաքական, սոցիալական, դրամատիկական և պատմական թատերական ներկայացումներ սիրիացի և արաբ հեղինակների կողմից, ինչպես նաև միջազգային վեպերից թարգմանված պիեսներ:

Ներկայումս թատրոններ գործում են Սիրիայի բոլոր խոշոր քաղաքներում՝ Դամասկոսում, Հալեպում, Հոմսում, Համայում, Լաթակիայում և այլուր։

• Սիրիահայ թատրոն