Պետր Պիտհարտ
| Պետր Պիտհարտ | |
.jpg)
| |
| Կուսակցություն՝ | KDU-ČSL?, Չեխոսլովակիայի կոմունիստական կուսակցություն[1], Քաղաքացիական ֆորում և Քաղաքացիական շարժում |
|---|---|
| Կրթություն՝ | Պրահայի Կարլի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ |
| Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ, քաղաքագետ, մանկավարժ, թարգմանիչ, իրավաբան և հրապարակախոս |
| Ծննդյան օր | հունվարի 2, 1941[2][3][4][…] (84 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Կլադնո, Չեխոսլովակիա[2][4][5][…] |
| Քաղաքացիություն |  Չեխիա
|
| Ամուսին | Drahomíra Pithartová? |
| Զավակներ | David Pithart?[6] |
| Պարգևներ | |
Պետր Պիտհարտ (չեխ․՝ Petr Pithart; հունվարի 2, 1941[2][3][4][…], Կլադնո, Չեխոսլովակիա[2][4][5][…]), չեխ քաղաքական գործիչ, գրող և իրավաբան, համարվում է Չեխական քաղաքականության և սահմանադրականության «հիմնադիր հայրերից» մեկը: Եղել է Չեխիայի կառավարության ղեկավարը Թավշյա հեղափոխությունից հետո և մինչև Թավշյա ամուսնալուծությունը։ Եղել է նաև Չեխիայի Սենատի առաջին նախագահը։
Մինչև 1968 թվականը եղել է Չեխոսլովակիայի կոմունիստական կուսակցության անդամ[12]: Նորմալիզացման ժամանակ նա ստորագրել է Խարտիա-77-ը և ստեղծագործություններ գրել սամիզդատի համար: 1998 թվականից հանդիսանում է KDU-ČSL-ի անդամ:
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կյանքը Թավշյա հեղափոխությունից առաջ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծնվել է 1941 թվականի հունվարի 2-ին, կոմունիստ Վիլեմ Պիտհարտի ընտանիքում: Նրա հայրը բռնաճնշումների է ենթարկվել գերմանացիների կողմից օկուպացիայի ժամանակ, պատերազմից հետո դարձել է արդյունաբերության փոխնախարար, ավելի ուշ եղել է Չեխոսլովակիայի դեսպանը Հարավսլավիայում և Ֆրանսիայում: 70-ական թվականներին հետապնդվել է Չեխոսլովակիայի իշխանությունների կողմից՝ նախագահ դը Գոլից Չեխոսլովակիայի օկուպացիայի դեմ բողոքելու համար։
1959 թվականին անդամակցել է Չեխոսլովակիայի Կոմունիստական կուսակցությանը: 1963 թվականին ամուսնացել է գրող Դրագոմիրա Գրոմադկովայի հետ: 1968 թվականի հոկտեմբերին, ներքին գործերի նախարարության զորքերի կողմից Պրահայի գարունը ճնշելուց հետո, նա դուրս է եկել կուսակցությունից:
Եղել է Խարտիայի ստորագրողներից մեկը-77: Գրել է գրքեր, որոնք լույս են տեսել սամիզդատում: Միլան Օտագալի և Պետր Պրժիգոդայի հետ միասին «PODIVEN» կեղծանունով նա գրել է «չեխերը նոր ժամանակների պատմության մեջ» գիրքը, որում հեղինակները կասկածի տակ են դրել Չեխիայի պատմության առասպելները, օրինակ՝ Չեխիայի ազգային վերածնունդը, ժամանակակից Չեխական ազգի առաջացումը կամ Չեխոսլովակիայից գերմանացիների հետպատերազմյան վտարումը: Այնուամենայնիվ, որոշ պատմաբաններ, օրինակ՝ պատմաբան Վերա Օլիվովան, քննադատաբար են գնահատում գիրքը՝ համարելով այն պատմության հայացք Ունիվերսալիստական կաթոլիկության ոսպնյակի միջոցով՝ կասկածի տակ դնելով Չեխոսլովակիայի պետության և նրա ներկայացուցիչներ Մասարիկի և Բենեշի ստեղծումը[13]:
Կառավարության նախագահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թավշյա հեղափոխության ժամանակ անդամագրվել է քաղաքացիական ֆորումին և դարձել նրա համակարգող խորհրդի անդամ: 1990 թվականի հունվարի վերջին ընտրվել է Չեխոսլովակիայի Դաշնային ժողովի Ազգերի պալատում[14]: Եղել է Դաշնային ժողովի անդամ մինչև 1990 թվականի հունիսի ընտրությունները[15]:
1990 թվականի փետրվարին դարձել է Չեխոսլովակիայի Սոցիալիստական Հանրապետության (ավելի ուշ՝ Չեխոսլովակիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն) կազմում Չեխիայի Սոցիալիստական Հանրապետության (ավելի ուշ՝ Չեխոսլովակիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն) կառավարության նախագահ: 1990-1992 թվականներին՝ որպես վարչապետ, մասնակցել է մի շարք հանդիպումների Սլովակիայի Հանրապետության կառավարության ներկայացուցիչների հետ, որոնց ժամանակ պետք է պայմանավորվածություն ձեռք բերվեր ազգային հանրապետությունների և դաշնային իշխանությունների միջև լիազորությունների տարանջատման վերաբերյալ: Այս հանդիպումները սկսվել են 1990 թվականի մարտ և ապրիլ ամիսներին, երբ հանդիպում է ունեցել Սլովակիայի վարչապետ Միլան Չիչի հետ։ Չեխիայի և Սլովակիայի կառավարությունների առաջին պաշտոնական հանդիպումը տեղի է ունեցել 1990 թվականի օգոստոսի սկզբին Տրենցյան Տեպլիցեում։ Նրան հաջորդել են ուրիշ հանդիպումներ։ Չեխ պատմաբան Յան Ռիխլիկի կարծիքով՝ բանակցությունները հաջողությամբ չեն պսակվել, քանի որ երկու հանրապետությունները իրար մոտեցան տարբեր պոստուլատներով՝ չեխերը ձգտում էին միայն իրավասությունների բաժանման տեխնիկական ճշգրտման, սլովակները ելնում էին երկու ազգային պետությունների գոյության նախադրյալից՝ ստեղծելով նոր կամավոր միավորում։ Ավելի ուշ այս հայեցակարգը ձեռք է բերել երկու հանրապետությունների կողմից ֆեդերացիայի պայմանագիր կնքելու պահանջ։ 1990 թվականի դեկտեմբերին Սլովակիայի վարչապետ Վլադիմիր Մեչյարը անսպասելիորեն այցելել է Պիտհարտ և ակնարկել, որ եթե չեխական կողմը չընդունի Սլովակիայի առաջարկները, կարող է տեղի ունենալ սլովակյան օրենքների գերակայության հռչակումը դաշնային օրենքների նկատմամբ և Չեխոսլովակիայի փլուզման սկիզբը։ Դա տեղի չի ունեցել, բայց Մեչիարի իրավահաջորդը՝ Յան Չարնոգուրսկին, նույնպես ճնշում է գործադրել Չեխոսլովակիայի պետության բոլորովին այլ հայեցակարգի օգտին։
Պիտհարտը Չեխոսլովակիայի պահպանման նրանց կողմնակիցներից մեկն էր, բայց դեմ չէր չեխ-սլովակյան ավելի ազատ դաշինքին։ Նա պատասխանել է Չեխիայի և Սլովակիայի կառավարությունների միջև բարդ բանակցություններին հեռուստատեսային ելույթով 1991 թվականի նոյեմբերի 10-ին, որում նա օգտագործել է «Կիսակառույց տուն» տերմինը Չեխոսլովակիայի կազմակերպության վերաբերյալ։ Յան Չարնոգուրսկին մի քանի օր անց պատասխանել է նաև հրապարակային ելույթով և դրական արձագանքել է Պիտհարտի առաջարկին։ Այնուամենայնիվ, կիսակառույց տան գաղափարը մերժվեց Չեխական Աջակողմյան ուժերի կողմից, որոնք այդ ժամանակ արդեն դեմ էին քաղաքացիական շարժմանը (չեխ․՝ Občanské hnutí), քաղաքացիական ֆորումի իրավահաջորդներից մեկը, որի անդամ էր Պիտհարտը։ Այսպիսով, Պիտհարտը քննադատության է ենթարկվել իր հայտարարության համար։ Նա պատասխանել է Չեխիայի և Սլովակիայի կառավարությունների միջև բարդ բանակցություններին հեռուստատեսային ելույթով 1991 թվականի նոյեմբերի 10-ին, որում նա օգտագործել է «Կիսակառույց տուն» տերմինը Չեխոսլովակիայի կազմակերպության վերաբերյալ։ 1992 թվականի փետրվարին Պիտհարտը մասնակցել է Չեխիայի, Սլովակիայի և դաշնային իշխանությունների բանակցություններին Միլովիում՝ Ժդյար նադ Սազավայի մոտակայքում, որտեղ իրականում ընդունվել է Չեխական և սլովակյան կողմերի միջև պայմանագրի նախագիծը։ Սլովակիայում, սակայն, այն մերժվել է HZDS-ի և Սլովակիայի Ազգային կուսակցության կողմից։ Մարտին պետական իրավական կառուցվածքի շուրջ բանակցությունները հետաձգվել էին մինչև ընտրությունների ավարտը։
1991 թվականին, քաղաքացիական ֆորումի փլուզումից հետո, Պիտհարտը հիմնադրել է և փոխնախագահեց քաղաքացիական շարժումը, որը, սակայն, պարտություն է կրել 1992 թվականի ընտրություններում և նույնիսկ օրենսդիր մարմիններում ներկայացուցչություն չստացավ։ 1992 թվականին վարչապետի պաշտոնը թողնելուց հետո ժամանակավորապես հեռացել է քաղաքականությունից։
Սենատոր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1996 թվականին վերադարձել է քաղաքականություն և ընտրվել սենատոր 44-րդ ընտրատարածքից (Հրուդիմ)։ Այնուհետև ընտրվել է Չեխիայի Սենատի առաջին նախագահ։ 1998 թվականի ընտրություններից հետո II. գումարման նախագահ չի ընտրվել և դարձել է նախագահի շարքային տեղակալներից միայն մեկը։ 2000 թվականի ընտրություններում վերընտրվել է սենատոր և կրկին ընտրվել Սենատի նախագահ։ 2004 թվականի ընտրություններից հետո V գումարման ժամանակ չի ընտրվել Սենատի նախագահ և ընտրվել է Սենատի նախագահի առաջին տեղակալ։ Նա այդ գործառույթը զբաղեցրել է մինչև 2008 թվականը, ընտրություններից հետո դարձել է նախագահի շարքային տեղակալ և այդ գործառույթը զբաղեցրել է մինչև իր մանդատի ավարտը՝ 2012 թվականը։ 2012 թվականի ընտրություններին չի մասնակցել:
Չեխական հեռուստատեսության վավերագրական ֆիլմը «Էկս պրեմիերաներ» շարքից (չեխ․՝ Expremiéři), Պիտհարտը 2013 թվականին ասել է «Այս երկու գործառույթները Սենատի (...) իրականում ինձ շատ ավելին էին բավարարում, քան վարչապետի դերը։ (…) Եթե ես կարողանայի ևս մեկ անգամ որոշում կայացնել, չէի համարձակվի լինել վարչապե»[16]։
Թեկնածություն նախագահական ընտրություններում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Եղել է Քառակուսակցական կոալիցիայի թեկնածու (չեխ․՝ Čtyřkoalice), որի անդամներն էին KDU-ČSL-ը և Unie Svobody-ն, 2003 թվականի հունվարի 15-ին կայացած նախագահական ընտրություններում։ Քվեարկության երեք փուլերի արդյունքում Պիտհարտը ստացել է սենատորների և խորհրդարանի պատգամավորների 55-89 (281-ից) ձայները և չի ընտրվել նախագահ։
2016 թվականից շահարկումներ են տարվել 2018 թվականի նախագահական ընտրություններին Պյոտր Պիտհարտի հնարավոր մասնակցության վերաբերյալ։ Սկզբում նա դա չի բացառել, սակայն ավելի ուշ հայտարարել է, որ ընտրարշավի համար արդեն բավարար ֆիզիկական ուժ չունի։
Հասարակական գործունեություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1994 թվականից Պետր Պիտհարտը Կառլի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետի դոցենտ է, մինչև 2011 թվականը եղել է քաղաքագիտության և սոցիոլոգիայի ամբիոնի վարիչը[17][18]։ 1992-1994 թվականներին աշխատել է Կենտրոնական Եվրոպական համալսարանում։
Երկար ժամանակ եղել է «Բեռնարդ Բոլցանոյի ընկերության» նախագահը, որը 1990-ական թվականներից զբաղվում է չեխ-գերմանական հարաբերությունների աջակցությամբ[19]։
Պարգևներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Պետական
- Սպիտակ առյուծի շքանշանի Մեծ Խաչ (2023)[20]
- Արտասահմանյան
- Պատվո լեգեոնի շքանշանի սպա (2004 թվական, Ֆրանսիա)
- Պատվո նշանի մեծ աստղ «Ավստրիայի Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» (2004 թվական, Ավստրիա)
- Լեհաստանի Հանրապետությանը արժանիքների շքանշանի աստղով կոմանդոր (2004 թվական, Լեհաստան)
- Մեծ վաստակի խաչ աստղով և ուսի ժապավենով «Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» շքանշան (2008, Գերմանիա)
- Կրկնակի սպիտակ խաչի 1-ին կարգի շքանշան (2018, Սլովակիա)
- Հասարակական
- Ֆրանտիշկ Կրիգելի «Քաղաքացիական խիզախության համար» Խարտիա -77 մրցանակ(1991)
- ԼՀՄ Պատվո մեդալ «Մասարիկի Ժողովրդավարական շարժման» կողմից (1997)
- Չեխ-գերմանական ըմբռնման գեղարվեստական մրցանակ (2010)
- Internationaler Adalbert-Preis մրցանակ, գերմանական շահույթ չհետապնդող հիմնադրամ, որը կրում է Պրահայի Ադալբերտ անունը (2013)
- Չեխիայի Սենատի նախագահի արծաթե մեդալ (2016)[21]
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Deník N (չեխերեն) — Praha: N media a.s., 2018. — ISSN 2571-1717
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ 3,0 3,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Evidence zájmových osob StB
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ Respekt (չեխերեն) — Respekt Media, 2018. — ISSN 0862-6545; 1801-1446
- ↑ Slovenský prezident rozdal státní vyznamenání. Ocenil Martu Kubišovou i Petra Pitharta — Czech Radio, 2018.
- ↑ https://www.ceskenoviny.cz/zpravy/do-pravnicke-sine-slavy-vstoupil-pravnik-a-politik-pithart/1716128
- ↑ Seznam vydaných osvědčení účastníků odboje a odporu proti komunismu — Ministry of Defence.
- ↑ https://www.brno.cz/obcan/vyznamne-osoby-a-vyroci/ceny-mesta-brna/
- ↑ https://www.novinky.cz/clanek/domaci-prehledne-seznam-vyznamenanych-28-rijna-40448640
- ↑ «Normalizace rozdělila národ a ten se s tím dosud nevyrovnal. Pithartova polemika s revizionisty». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-03-21-ին. Վերցված է 2023-02-19-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «PODIVEN: Manipulace s dějinami první republiky». Արխիվացված է օրիգինալից 2023-02-19-ին. Վերցված է 2023-02-19-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «FS ČSSR 1986-1990, tisk 252». Արխիվացված է օրիգինալից 2023-02-19-ին. Վերցված է 2023-02-19-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Источник». Արխիվացված է օրիգինալից 2023-02-19-ին. Վերցված է 2023-02-19-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Expremiéři - iVysílání | Česká televize». Արխիվացված է օրիգինալից 2023-02-19-ին. Վերցված է 2023-02-19-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Detail člověka URL | Právnická fakulta UK». Արխիվացված է օրիգինալից 2023-02-19-ին. Վերցված է 2023-02-19-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ doc. JUDr. Petr Pithart - životopis - Naši Politici
- ↑ Slovo předsedy | Společnost Bernarda Bolzana
- ↑ «Prezident republiky udělil státní vyznamenání - Pražský hrad». Արխիվացված օրիգինալից 2023-10-28-ին. Վերցված է 2023-10-28-ին.
- ↑ «Stříbrné medaile předsedy Senátu». Արխիվացված օրիգինալից 2022-09-19-ին. Վերցված է 2023-12-28-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պետր Պիտհարտ» հոդվածին։ |
| ||||||||||||
