Միջանձնային հաղորդակցություն
Միջանձնային հաղորդակցություն, իրադարձությունների հաջորդականություն, որը բաղկացած է վերբալ և ոչ վերբալ ազդանշանների ստեղծումից և փոխանակումից, առնվազն երկու մարդկանց միջև, որոնք տեղակայված են սոցիալական համատեքստում, միտումնավոր միմյանց հետ փոխկապակցված փոխհարաբերություններում, որոնցում յուրաքանչյուրն էականորեն ազդում է մյուսի վարքի վրա, մյուս կողմից, հետևաբար, հարաբերությունների դինամիկան սահմանվում է միջանձնային հաղորդակցության մեջ ներգրավված մարդկանց կողմից[1]։ Պարտադիր չէ, որ այս փոխազդեցությունը տեղի ունենա զրուցակիցների ժամանակի և տարածության բաժանման մեջ։ 1960-ական թվականներից այն եղել է ուսումնասիրության առարկա միայն Միացյալ Նահանգներում, այնուհետև իր տարածումն է գտել ողջ աշխարհում։ Բաղկացած է մի շարք երևույթներից, որոնք ապահովում են տեղեկատվության փոխանակումը երկու կամ ավելի մարդկանց միջև ինչպես բանավոր, այնպես էլ ժեստերի լեզվով[1]։
Նկարագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հաղորդակցության բաղադրիչներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հաղորդակցության գործընթացի հիմնական գործոններն են.
- Հասցեագրող՝ հաղորդագրություն ուղարկողն ու փոխանցողը։
- Հասցեատեր՝ նա, ում հասցեագրված է հաղորդագրությունը։
- Հաղորդագրություն՝ տեղեկատվություն կամ իրական բովանդակություն, որը փոխանցվում է։
Այս փոխանակումը տեղի է ունենում երկու հնարավոր մեխանիզմների միջոցով՝ կոդավորում և ապակոդավորում։ Կոդավորում ասելով մենք հասկանում ենք այն գործընթացը, որը կատարում է ուղարկողը` կոդավորելով (թարգմանելով) իր մտքերը լեզվի և դրանք փոխանցելով ստացողին, որը հաղորդագրությունը հասկանալու համար պետք է վերծանի այն և ապա իրականացնի ապակոդավորում։ Այս գործընթացը տեղի է ունենում բոլորովին անգիտակցաբար նրանց համար, ովքեր խոսում են նույն լեզվով և, հետևաբար, ունեն նույն լեզվական ծածկագիրը, այն ավելի բարդ է դառնում, երբ հանդիպում են տարբեր լեզուներով խոսող երկու զրուցակիցներ[2]։
- Ալիքը՝ երկխոսության մեջ ներգրավված զգայարանները։
- Աղմուկը՝ բոլոր ազդակները, որոնք խանգարում են հաղորդագրությունների արտահայտմանը և/կամ ըմբռնմանը։
Միջանձնային հաղորդակցության մոդելներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փոլ Վացլավեկը և նրա գործընկերները (1967) ներկայացրել են մարդկային հաղորդակցության ուսումնասիրության սկզբունքորեն կարևոր տարբերություն. մարդկանց միջև հաղորդակցման յուրաքանչյուր գործընթաց ունի երկու տարբեր հարթություն՝ մի կողմից՝ բովանդակություն, այսինքն, բառերը ասում են, մյուս կողմից՝ հարաբերություններ, ինչն էլ բանավոր և ավելի հաճախ ոչ բանավոր խոսողները առաջարկում են իրենց միջև հարաբերությունների որակը։ Վերջին ժամանակներում (1981թ.) Համբուրգի համալսարանի հոգեբանը առաջարկել է միջանձնային հաղորդակցության մոդել, որը տարբերակում է չորս տարբեր չափո��մներ՝ այսպես կոչված «հաղորդակցության քառակուսի»։
- Բովանդակություն` ինչի մասին է խոսքը։ (քառակուսու կապույտ հատված, վերև)։
- Հարաբերություններ` ինչպես է նա սահմանում հարաբերությունները քեզ հետ, ի՞նչն է քեզ ստիպում հասկանալ, որ նա մտածում է քո մասին՝ խոսողի մասին (դեղին հատված, ներքև)։
- Ինքնաբացահայտում` ամեն անգամ, երբ ինչ-որ մեկն արտահայտվում է գիտակցաբար, թե ոչ, նա բացահայտում է իրենից ինչ-որ բան (կանաչ հատված, ձախ կողմ)։
- Դիմում-խնդրանք` ինչ արդյունքների է ուզում հասնել խոսողը։ Այն, ինչ խոսողը բացահայտ կամ անուղղակի խնդրում է մյուս կողմին անել, ասել, մտածել, զգալ (կարմիր հատված, աջ կողմ)[3]։
Այս չորս չափումները կարելի է հիշել ինչպես հաղորդագրություններ ձևակերպելիս, այնպես էլ ուրիշների ուղերձները լսելիս և մեկնաբանելիս։ Այս երկրորդ դեպքում «Համբուրգի դպրոցը» խոսում է «չորս ականջների» մասին (համապատասխանում է «հաղորդակցության քառակուսու չորս կողմերին»), որոնց վրա կարելի է կարգավորել։ Օրինակ, որպեսզի կարողանամ «նեղանալ», վիրավորվել x հաղորդակցությունը լսելիս, ես պետք է դրան իմաստ տամ՝ հարմարեցնելով «դեղին» ականջին, որը հակված է ուրիշների հաղորդակցության մեջ տեսնել, թե ինչպես են նրանք մեզ քննում, այսինքն՝ նշանը, թե որքան են նրանք մեզ հարգում։ Այս մոդելը պատկերացում է կազմում այն մասին, թե ինչպես մենք միշտ ազատ ենք ցանկացած հաղորդակցության այս կամ այն իմաստը վերագրելու հարցում՝ այդպիսով ընդգծելով ունկնդրի ուժը փոխազդեցության որակը որոշելու հարցում։ Մի փոքր պրակտիկայի դեպքում հնարավոր է, օրինակ, դեղինի փոխարեն կարգավորել կանաչ ականջը և հարցնել ինքներս մեզ՝ մեր ներսում, ի դեմս մեզ նյարդայնացնող թվացող հաղորդագրության (և դա կանի միայն այն դեպքում, եթե մենք հարմարեցված ենք դեղին ականջին)։ «Ինչպե՞ս է զգում խոսողը, երբ զգում է ինձ հետ այսպես խոսելու կարիք»։
Միջանձնային հաղորդակցությունը, որը ներառում է մի քանի մարդ, հիմնված է հարաբերությունների վրա, որոնցում զրուցակիցները ազդում են միմյանց վրա, ինչպես արատավոր շրջանակում։ Միջանձնային հաղորդակցությունն իր հերթին բաժանված է երեք մասի.
- Վերբալ հաղորդակցություն, որը տեղի է ունենում լեզվի օգտագործման միջոցով, ինչպես գրավոր, այնպես էլ բանավոր, և որը կախված է ճշգրիտ շարահյուսական և քերականական կանոններից։
- Ոչ վերբալ հաղորդակցություն[4][5], որը, փոխարենը, տեղի է ունենում առանց բառերի օգտագործման, այլ բազմազան ուղիներով, ինչպիսիք են դեմքի արտահայտությունները, հայացքները, ժեստերը, կեցվածքը։
- Պարավերբալ հաղորդակցություն, որն ի վերջո վերաբերում է ձայնին, այսինքն՝ տոնով, հնչեղությամբ ու ռիթմով պայմանավորված, բայց նաև դադարներով և այլ հնչեղ արտահայտություններով, ինչպիսիք են, օրինակ, կոկորդը մաքրելը և այլն։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Berger, Charles R. (2008). «Interpersonal communication». In Wolfgang Donsbach (ed.). The International Encyclopedia of Communication. New York, New York: Wiley-Blackwell. էջեր 3671–3682. ISBN 978-1-4051-3199-5.
- ↑ Berger, Charles R. (2005 թ․ սեպտեմբերի 1). «Interpersonal communication: Theoretical perspectives, future prospects». Journal of Communication. 55 (3): 415–447. doi:10.1111/j.1460-2466.2005.tb02680.x. ISSN 1460-2466. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 22-ին.
- ↑ Berger, C. R.; Calabrese, R. J. (1975). «Some Exploration in Initial Interaction and Beyond: Toward a Developmental Theory of Communication». Human Communication Research. 1 (2): 99–112. doi:10.1111/j.1468-2958.1975.tb00258.x.
- ↑ Tardanico, Susan. «Is Social Media Sabotaging Real Communication?». Forbes (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
- ↑ Neuliep, J. (2009). Intercultural communication: A contextual approach (4th ed.). Los Angeles: Sage