Jump to content

Միջազգային իրավունքի նորմ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Միջազգային իրավունքի նորմ, միջազգային հարաբերություններում պետությունների կամ միջազգային իրավունքի այլ սուբյեկտների գործունեության և փոխհարաբերությունների ընդհանուր կանոն[1]։

Ինչպես և այլ իրավական նորմեր, միջազգային նորմերը նախատեսված են բազմակի կիրառման համար և կարող են կատարվել կամավոր կամ հարկադրանքի միջոցով[2]։ Միջազգային իրավական նորմերի առանձնահատկությունն այն է, որ դրանք սահմանվում են միջազգային իրավունքի սուբյեկտներով[3]։

Առանձնահատկություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջազգային իրավական նորմերը տարբերվում են ներպետական նորմերից։ Հիմնական հատկանիշներն են․

  • Կարգավորման առարկա են միջպետական և այլ միջազգային հարաբերությունները։
  • Միջազգային իրավական նորմերը ստեղծվում են պետությունների դիրքորոշումների և շահերի համաձայնեցման արդյունքում («կամքի համաձայնեցման» մեթոդ)։ Նման համաձայնեցման հասնելը հաճախ կապված է որոշակի հարցերի շուրջ միմյանց զիջումներին համարժեք փոխզիջումների հետ[4]։
  • Միջազգային իրավունքի նորմերի ամրագրման ձևը ոչ թե իշխանական հանձնարարականներն են (օրենք), այլ վարքագծի կանոնների բովանդակության համաձայնեցված բնույթին համապատասխանող աղբյուրները (պայմանագիր, սովորույթ, միջազգային համաժողովների և միջազգային կազմակերպությունների ակտեր)։
  • Միջազգային իրավունքի նորմերը ստեղծվում են պետությունների կողմից (անհատապես կամ հավաքական) և դրանք հասցեագրված են նաև պետություններին։ Հատուկ նշանակություն ունի դրանց իրականացման կամավոր բնույթը[1]։
  • Միջազգային իրավական նորմերը սովորաբար չեն միավորում վարկածի, դիսպոզիցիայի և պատժամիջոցների դասական կառուցվածքը[5]։

Ձևավորում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջազգային իրավունքի նորմերը, անկախ ամրագրման ձևից (միջազգային պայմանագիր կամ սովորույթ), ձևավորվում են միջազգային իրավունքի բուն սուբյեկտների (և առաջին հերթին պետությունների) կողմից՝ շահերի և դիրքորոշումների համաձայնեցման միջոցով։ Ընդ որում, կամքի համաձայնեցման գործընթացն անցնում է երկու փուլով[6]․

  1. Սուբյեկտները համաձայնության են հասնում վարքագծի կանոնների բովանդակության վերաբերյալ։
  2. Սուբյեկտները արտահայտում են իրենց կամքը տվյալ վարքագծի կանոնների պարտադիր լինելու վրա։ Պարտադիր լինելու վերաբերյալ նման համաձայնությունը կարող է արտահայտվել պայմանագրի կնքմամբ կամ մշտական համընդհանուր պրակտիկայով՝ սուբյեկտների միատեսակ գործունեությամբ (սովորույթով)։

Տեսակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ ձևի

  • Պայմանագրային (փաստաթղթերով ամրագրված)
  • Պայմանական (փաստագրված ոչ ամրագրված)

Կարգավորման առարկայի վերաբերյալ

Գործողությունների ոլորտում

  • Ունիվերսալ՝ միջազգային իրավունքի սուբյեկտների ճնշող մեծամասնության միջև հարաբերությունները կարգավորող նորմեր[7]։
  • Տեղական նորմեր, որոնք կարգավորում են միջազգային իրավունքի սուբյեկտների միջև հարաբերությունները մեկ տարածաշրջանի շրջանակներում կամ վերաբերում են միջազգային իրավունքի սուբյեկտների սահմանափակ թվին[8]։

Իրավական ուժով

  • Իմպերատիվ (jus cogens), ունիվերսալ նորմեր են, որոնցից շեղումը ճանաչվում է համաշխարհային հանրության կողմից անթույլատրելի։
  • Դիսպոզիտիվ

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Игнатенко, Тиунов, 2010, էջ 93
  2. ↑ Лукашук, 2005, էջ 60
  3. ↑ Бекяшев, 2003, էջ 11
  4. ↑ Тиунов О.И., Каширкина А.А., Морозов А.Н. Влияние норм международного права на развитие национального законодательства // Журнал российского права. — 2010. — № 6. Архивировано из первоисточника 2 փետրվարի 2014.
  5. ↑ Глебов И. Н. Международное право. — М.: Издательство: Дрофа, 2006. — с. 37.
  6. ↑ Игнатенко, Тиунов, 2010, էջ 94
  7. ↑ Игнатенко, Тиунов, 2010, էջ 96
  8. ↑ Бекяшев, 2003, էջ 13

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Միջազգային_իրավունքի_նորմ&oldid=9994596» էջից