Մեհր Մոնիր Ջահանբանի
| Մեհր Մոնիր Ջահանբանի | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | ապրիլի 17, 1926 |
| Ծննդավայր | Թեհրան, Իրան |
| Մահացել է | օգոստոսի 7, 2018 (92 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Թեհրան, Իրան |
| Քաղաքացիություն |  Իրան |
| Կրթություն | Հարավային Ֆլորիդայի համալսարան |
| Մասնագիտություն | նորաձևության դիզայներ և textile designer |
| Ծնողներ | հայր՝ Amanullah Jahanbani? |
Մեհր Մոնիր Ջահանբանի (անգլ.՝ Mehr Monir Jahanbani, պարս.՝ مهرمنیر جهانبانی, ապրիլի 17, 1926, Թեհրան, Իրան - օգոստոսի 7, 2018, Թեհրան, Իրան), իրանցի տեքստիլի և նորաձևության դիզայներ, ինչպես նաև վիզուալ նկարիչ[1][2]:
Նա նշանակալի դեր է խաղացել իրանական ավանդական ասեղնագործության խթանման և արդիականացման գործում, հատկապես Բալուչիստան տարածաշրջանում:
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մեհր Մոնիր Ջահանբանին ծնվել է 1926 թվականի ապրիլի 16-ին Իրանի Թեհրան քաղաքում՝ ազնվական ընտանիքում[3]։ Նա գեներալ Ամանուլլահ Ջահանբանիի և նրա ռուս կնոջ՝ Հելեն Կասմինսկու դուստրն էր, որը Սանկտ Պետերբուրգի ազնվականության ներկայացուցիչ էր։ Վերջինիս հորական պապը Ֆաթհ-Ալի Շահ Քաջարի որդու՝ արքայազն Սեյֆոլլահ Միրզայի ժառանգն էր։ Հետևաբար, իր ծննդյան օրը Մեհր Մոնիրին տրվել է «Հ.Հ. Շահզադե Միհիր Մունիր Խանում» (պարս.՝ شاهزاده مهرمنیر خانم) տիտղոսը և այդ անունը գրանցվել է պաշտոնական փաստաթղթերում[3]։
Երիտասարդ տարիքից Ջահանբանին հետաքրքրված է եղել իր ռուս տատիկի մշակութային և գեղարվեստական կրած ժառանգությամբ, ինչն էլ հիմք է հանդիսացել նրա՝ ասեղնագործության արվեստի հանդեպ սիրուն։ Այս հետաքրքրությունը դարձել է նրա հետագա կյանքի որոշիչ ուղին։ 24 տարեկանում ուսումը շարունակելու նպատակով տեղափոխվել է Փարիզ, իսկ մեկ տարի անց՝ ԱՄՆ։ ԱՄՆ-ում նա Հարավային Ֆլորիդայի համալսարանում պատմություն է սովորել, որտեղ խորացրել է պատմության և մշակութային ժառանգության մասին իր գիտելիքները[4]:
Նա ամուսնացել է երկու անգամ և ունեցել երկու երեխա[5][6]։
Բալուչ արվեստ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1961 թվականին Իրան վերադառնալուց հետո Ջահանբանին ծանոթացել է բալոչի ասեղնագործության արվեստին։ Նա բազմաթիվ ճանապահորդություններ է կատարել Սիստան և Բելուջիստան, որտեղ նա ծանոթացել է տեղացիների վարքին, արվեստին, մշակույթին։
1967 թվականին նա Թեհրանում կազմակերպել է ցուցահանդես` ներկայացնելու Բելուջ ժողովրդի արվեստն ու մշակույթը: Ցուցահանդեսին ներկայացված էին բալոչի ասեղնագործության նմուշներ, Կալփորեգան խեցեղեն, Քասր-է Քանդ զամբյուղներ և բալոչի այլ ձեռագործ աշխատանքներ՝ նպատակ ունենալով բարձրացնելու էլիտաների իրազեկությունը և խրախուսելու նրանց աջակցությունը այս տարածաշրջանին: Նա նաև կարողացել է բազմաթիվ պատվերներ ապահովել Բելուջ ժողովրդի ասեղնագործների համար՝ դրանով իսկ ակտիվացնելով բելուջ կանանց շրջանում տնտեսական ցիկլը[4]։
Ժառանգություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թեհրանում Ջահանբանին կազմակերպել է ասեղնագործության նմուշների վաճառք «Նինի» անունով բուտիկում, որը պատկանում էր իր մորը:
Մեհր Մոնիր Ջահանբանին ընդլայնել է բալոչի ասեղնագործության նմուշների գունային գունապնակը հինգ գույնից մինչև մոտավորապես երեք հարյուր՝ զգալիորեն բարձրացնելով դրա գեղարվեստական գրավչությունը: Նրա նորարարական նախագծերը լայն տարածում են գ��ել, այդ թվում՝ Իրանի Շահբանուի Հ.Մ. Ֆարահ Փահլավիի կողմից, որը դրանք ներառել է իր զգեստապահարանում: Այս համագործակցությունը ոչ միայն միջազգային ճանաչում բերեց բելոչի ձեռագործ աշխատանքներին, այլ նաև տնտեսական հնարավորություններ է ընձեռել տեղացի բազմաթիվ կանանց համար՝ թույլ տալով նրանց ներկայացնելու իրենց հմտությունները[7][8][9]:
1979 թվականին Իրանի հեղափոխությունից հետո Ջահանբանին փորձել է պահպանել իր կապերը բելուջ կանանց հետ և շարունակեց պատվերներ տալ նրանց: Սակայն Իրանա-իրաքյան պատերազմի սկիզբը և տիրող մթնոլորտը ավելի ու ավելի էին դժվարացնում դա:
Մահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ջահանբանին մահացել է 2018 թվականի օգոստոսի 7-ին Իրանի Թեհրանում՝ կաթվածից[4]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «مهر منیر جهانبانی در گذشت» [Mehr Mounir Jahanbani passed away]. Avai Sarhad News (պարսկերեն). 2018.
- ↑ «Embroideries of Baluchestan». Keyvan Khosrovani (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024-09-02-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «qajar17». www.royalark.net. Վերցված է 2024-09-02-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 A Glance at the Life of Mehrmonir Jahanbani; M. Tehrani; Bukhara Magazine, Farvardin and Ordibehesht 1398 - Issue 13; Loving Embroideries
- ↑ Toloui, Mahmoud (2009). From Tsar to Shah (պարսկերեն). Elm. էջեր 315–317.
- ↑ «Sepahbod Jahanbani, and his role in Pahlavi dynasty». Historical Studies Quarterly. 18 (71): 27–57. 2021.
- ↑ «Artist Spotlight with Bibi Manavi | ArteEast». arteeast.org (ամերիկյան անգլերեն). 2021-03-23. Վերցված է 2024-09-02-ին.
- ↑ «Baloch Embroidery in the Fashion Industry». Sattin magazine (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024-09-02-ին.
- ↑ Manavi, Bibi (2023-11-05). «Stitching Baluchestan: Embroidery as Topography». The Markaz Review (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024-09-02-ին.