Կինգիսեպ

Կինգիսեպ
Բնակավայր
	Կինգիսեպ
	ռուս.՝ Ямбург; ռուս.՝ Ям
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Ռուսաստան
Համայնք	Kingisseppskoye urban settlement?
Հիմնադրված է	1384 թ.
Մակերես	29 կմ²
ԲԾՄ	25,6 մետր
Բնակչություն	▼48 807 մարդ (2024)
Ժամային գոտի	UTC+3
Հեռախոսային կոդ	81375
Փոստային դասիչ	188455–188456
Պաշտոնական կայք	kingisepp-mo.ru
	Կինգիսեպ (Ռուսաստան)
	Կինգիսեպ (Ռուսաստան)
	Կինգիսեպ Վիքիպահեստում

Կինգիսեպ (ռուս.՝ Кингисепп)^[3]^[4]^[5], Ռուսաստանի քաղաքներից (1784 թվականից) Լենինգրադի մարզի Կինգիսեպ շրջանի վարչական կենտրոնը և Կինգիսեպյան քաղաքային բնակավայր։ Հիմնադրվել է ազնվական Իվան Ֆյոդորովիչի կողմից 1384 թվականին, որպես Յամ ամրոց։

Անվանում

1703-1922 թվականներին քաղաքը կոչվում էր Յամբուրգ^[3]^[6], ապա ի պատիվ էստոնական հեղափոխական Վիկտոր Կինգիսեպի վերանվանվել է Կինգիսեպ։

Պատմություն

Նովգորոդի առաջին տարեգրության կրտսեր խմբագրի խոսքերով Յամ քաղաքը կառուցվել է 1384 թվականին^[7]^[8]։ Նովգորոդի հանրապետության իշխան Պատրիկեեմի գլխավորությամբ սահմանը ամրապնդել են գերմանական և շվեդական զավթիչներից` հարձակման ժամանակ։ Բերդաքաղաքը ուներ ամուր, քարե պատ։ Համապատասխանաբար դիմացել է 1395 և 1444-1448 թվականների Շվեդիայի բանակի և Լիվոնսյան համադաշնության պաշարումներին։ 1935 թվականին այդ նույն տարեգրությունում հիշատակվում է, որպես Յամս քաղաք, 1397 թվականին՝ Յամսկի քաղաք, 1444 թվականին՝ Յամա։ Ամրոցը Յամա անունը ստացել է տեղանքում՝ հարավային ծոցում ապրող յամ ցեղերի անվանումից։ Լիվոնյան և Հանզենյան աղբյուրներում Յամա քաղաքը մինչ 15-րդ դարի վերջը կոչվում էր Նիենսլոտ, այսինքն՝ Նոր դղյակ, Նոր քաղաք։ Հիմնադրումից հետո Իվանգորոդ քաղաքը արևմտյան քրոնիկաներում տարածում գտավ Յամայի ռուսական անվանումը^[9]։ Քաղաքը 15-րդ դարից դառնում է ոչ միայն ռազմական, այլև արհեստների և առևտրի կենտրոն։ 1583 թվականին քաղաքը զիջել են Շվեդիային, 1595 թվականին վերադարձվել է։ Սակայն 1617 թվականին նորից զիջել են։ 1681 թվականին պայթեցվել են ամրոցի պատերը և աշտարակները։

Ռուսական կայսրություն

1700-1721 թվականների Հյուսիսային պատերազմի ժաքմանակ քաղաքը առաջին անգամ գրավել են ռուսական զորքերը 1700 թվականի սեպտեմբերի 10-ին^[10]։ 1703 թվականի մայիսի սկզբին քաղաքին մոտացավ ռուսական ջոկտը՝ գեներալ-մայոր ֆոն Բերդենի գլխավորությամբ։ Պաշարումից կարճ ժամանակ հետո՝ մայիսի 14-ին շվեդական կայազորը նահանջեց։ Քաղաքը Ռուսաստանի կազմի մեջ է մտել 1721 թվականի Նիշտադտի հաշտության պայմանագրով և պահպանվել է շվեդական անվանումը՝ Յամբուրգ։ 18-րդ առաջին կեսին զարգացում ապրեց ապակու արդյունաբերությունը, իսկ 18-րդ դարի վերջում արդեն գործում էր տեքստիլ արդյունաբերություն^[11]։ 1930-ական թվականներին այստեղ է ապրել Հայրենական մեծ պատերազմի հերոս Կառլ Բիստրոմը։ 19-րդ դարի սկզբում Յամբուրգ քաղաքը Պետերբուրգի շրջանում ամենաաղքատն էր։ Մինչև հեղափոխոիթյուն բնակչության մեծ մասը եղել են զինծառայողներ։ Առաջին Համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Յամբուրգ քաղաքում էր տեղակայված 146-րդ հետևակային գնդի 37-րդ դիվիզիան։

Խորհրդային ժամանակաշրջան

1703 թվականի մայիսի սկզբին Յամբուրգին մոտեցավ ռուս գեներալ-մայոր Վարդեն Նիկոլայի ջոկատը։ 1919 թվականի մայիսի 17-ին՝ առաջին հարձակման ժամանակ առգրավվել է Պետրոգրաի հյուսիսային շենքը, սակայն օգոստոսի 5-ին հետ վերադարձվեց։ Պետրոգրադի երկրորդ հարձակման ընթացքում քաղաքը գրավել է առաջին կորպուսի հյուսիս արևմտյան բանակը։ 1922 թվականին քաղաքը վերանվանվել է Կինգիսեպ՝ Էստոնիայի կոմունիստ Վիկտոր Կինգիսեպի պատվին։ 1963 թվականի դեկտեմբերի 25-ին նոր կառուցված Ֆոսֆորի գործարանում արտադրվեց առաջին պարարտանյութը՝ ֆոսֆորային այլուրը^[12]։ Արդյունքում տվյալ գործարանը դարձավ Կինգիսեպի հիմնական ձեռնարկություններից մեկը։ 1984 թվականի հոկտեմբերի 11-ին ԽՍՀՄ-ի գերագույն խորհրդի հրամանով «Ֆաշիստական զավթիչների դեմ Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ արիության և ցուցաբերած դիմադրության համար» Կինգիսեպ քաղաքը պարգևատրվեց Հայրենական պատերազմի I աստիճանի շքանշանով։

Նոր ժամանակաշրջան

2001 թվականի դեկտեմբերի 13-ին քաղաքին միացրեցին Լեսոբիրժա և Կասկալովկա ավանները, ինչպես նաև Նոր Լուցք գյուղը^[13]։ Քաղաքը համարվում է «Նոր ժամանակների Հանզայի միություն» կազմակերպության անդամ^[14]։

Աշխարհագրություն

Քաղաքը գնվում է Լուգա գետի հարավ արևմտյան մասում՝ Սանկտ Պետերբուրգից 130կմ հեռավորության վրա^[15]^[16]։

Կլիմա

Օդի միջին ջերմաստիճան—5,4 °C
Քամու միջին արագություն—2,3մ/վ

Բնակչություն

2016 թվականի հունվարի 1-ի տվյալներով, ըստ բնակչության թվի, Ռուսաստանի Դաշնության^[17] 1112^[18] քաղաքների ցանկում գտնվում է 338-րդ տեղում։

Էկոնոմիկա

Ալեքսիս կրաքարի գործարան^[19]
Ֆինանսա-արդյունաբերական խումբ ROSSTRO-VELOX(մշտական կողապատում)^[20]
Ֆոսֆորի արդյունաբերություն(հանքային պարարտանյութեր)^[21]

Պատկերասրահ


Եկատիրինյան տաճար	Յամբուրգի Ավետարանական-Լյութենական մուտքը	Ժամանակակից բնակարանային գույք	Պարտիզանական շարժման մարտիկներին նվիրված հուշարձան	Կառլ Բիստրոմի հուշարձանը Պյոտր Կլոդտի քանդակը Ռոմանովկա զբոսայգում	Կինգիսեպի Գավառագիտական թանգարան

Զանգվածային լրատվության միջոցները

Ռադիո

67,67 — Ռուսաստանի ռադիո
87,8 — Վանյա ռադիո
88,6 — Պլազմա ռադիո
90,2 —Կինգիսեպն այսօր ռադիո^[22]
98,0 — Ցնցում ռադիո
99,3 —Եվրոպա+
100,3 —Ավտոռադիո
104,2 — Ճանապարհային ռադիո
106,2 — Պիտեր FM
107,1 — Ռեկորդ ռադիո^[22]

Հեռուստատեսություն

06 — Էն-Տե_Վե
10 — 5-րդ ալիք
21 — Առաջին ալիք
30 — Ռուսաստանի առաջին մուլտիպլեքս թվային հեռուստատեսություն
37 — Ռոսիա 1
Կինգիսեպի հեռուստատեսություն «Յամ TV»

Թերթեր

Արևելյան ափ
Ժամանակ

Եղբայր քաղաքներ

Ծանոթագրություններ

↑ http://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom2_oktmo.rar
↑ https://78.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/ЛО%20числ%20на%2001.01.2024%20по%20МО.pdf (ռուս.)
↑ ^3,0 ^3,1 Агеенко Ф. Л. Собственные имена в русском языке: Словарь ударений. — М.: Изд-во НЦ ЭНАС, 2001. — С. 145. — 376 с.
↑ Словарь географических названий СССР/ГУКГ, ЦНИИГАиК 2-е изд., перераб. и доn. М., Недра, 1983. 296 с., с. 113.
↑ еографические названия России: топонимический словарь: более 4000 единиц / Е. М. Поспелов. — М.: АСТ: Астрель, 2008. — 523, ISBN 978-5-271-20728-0, с. 228.
↑ Ямбург, город // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
↑ Новгородская первая летопись старшего и младшего изводов. М.; Л., 1950. 576 с. Опись А, № 10183
↑ Новгородская летопись. Проверено 26 сентября 2011. Архивировано 4 февраля 2012 года.
↑ Клейненберг И. Э. О названии новгородского пригорода Ямы в западных источниках XV в.
↑ Под ред. Л. Г. Бескровного и Г. А. Куманева. Северная война 1700–1721 гг. Сборник документов. Т. I (1700–1709 гг.). — Первое. — Москва: Объединенная редакция МВД РФ; Кучково поле, 2009. — С. 54. — 528 с. — ISBN ISBN 978-5-8129-0093-9 (Объединенная редакция МВД) ISBN 978-5-9950-0053-2 (Кучково поле).
↑ Аббат Жоржель. Путешествие в Петербург. — Рыцарь трона. — М.: Фонд Сергея Дубова, 2012. — 400 с. — (История России и Дома Романовых в мемуарах современников. XVII—XX вв.). — ISBN 978-5-94177-016-8
↑ Промышленная Группа «Фосфорит»
↑ Областной закон Ленинградской области От 13.12.2001 № 72-ОЗ об упразднении населённых пунктов деревни Новый Луцк, посёлков Лесобиржа и Касколовка Кингисеппского района Ленинградской области
↑ Официальный сайт администрации МО «Кингисеппское городское поселение». kingisepp-mo.ru. Проверено 21 июля 2012. Архивировано 5 августа 2012 года.
↑ Расстояние между Санкт-Петербургом и Кингисеппом
↑ Расчёт расстояний между городами РФ, расчёт маршрута по СНГ. Расстояние от Санкт-Петербурга до Кингисеппа Արխիվացված 2014-01-01 Wayback Machine.
↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года. Таблица «31. Численность населения городов и пгт по федеральным округам и субъектам Российской Федерации на 1 января 2016 года». RAR-архив
↑ с учётом городов Крыма
↑ NordKalk «Алексеевка»
↑ ПГ РОССТРО
↑ Общество с ограниченной ответственностью «Промышленная Группа „Фосфорит“»
↑ ^22,0 ^22,1 Радиостанции в Кингисеппе.
↑ Алексей СТАРКОВ. Побратим Йыхви — российский Кингисепп — за развитие российско-эстонских отношений

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կինգիսեպ» հոդվածին։

[_46056e228bbd5108-1] ttp://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom2_oktmo.rar

[_7be2471fa4c46b60-2] ttps://78.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/ЛО%20числ%20на%2001.01.2024%20по%20МО.pdf (ռուս.)

[ReferenceA-3] 3,0 ^3,1 Агеенко Ф. Л. Собственные имена в русском языке: Словарь ударений. — М.: Изд-во НЦ ЭНАС, 2001. — С. 145. — 376 с.

[4] Словарь географических названий СССР/ГУКГ, ЦНИИГАиК 2-е изд., перераб. и доn. М., Недра, 1983. 296 с., с. 113.

[5] еографические названия России: топонимический словарь: более 4000 единиц / Е. М. Поспелов. — М.: АСТ: Астрель, 2008. — 523, ISBN 978-5-271-20728-0, с. 228.

[6] Ямбург, город // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.

[7] Новгородская первая летопись старшего и младшего изводов. М.; Л., 1950. 576 с. Опись А, № 10183

[8] Новгородская летопись. Проверено 26 сентября 2011. Архивировано 4 февраля 2012 года.

[9] Клейненберг И. Э. О названии новгородского пригорода Ямы в западных источниках XV в.

[10] Под ред. Л. Г. Бескровного и Г. А. Куманева. Северная война 1700–1721 гг. Сборник документов. Т. I (1700–1709 гг.). — Первое. — Москва: Объединенная редакция МВД РФ; Кучково поле, 2009. — С. 54. — 528 с. — ISBN ISBN 978-5-8129-0093-9 (Объединенная редакция МВД) ISBN 978-5-9950-0053-2 (Кучково поле).

[11] Аббат Жоржель. Путешествие в Петербург. — Рыцарь трона. — М.: Фонд Сергея Дубова, 2012. — 400 с. — (История России и Дома Романовых в мемуарах современников. XVII—XX вв.). — ISBN 978-5-94177-016-8

[12] Промышленная Группа «Фосфорит»

[13] Областной закон Ленинградской области От 13.12.2001 № 72-ОЗ об упразднении населённых пунктов деревни Новый Луцк, посёлков Лесобиржа и Касколовка Кингисеппского района Ленинградской области

[14] Официальный сайт администрации МО «Кингисеппское городское поселение». kingisepp-mo.ru. Проверено 21 июля 2012. Архивировано 5 августа 2012 года.

[15] Расстояние между Санкт-Петербургом и Кингисеппом

[16] Расчёт расстояний между городами РФ, расчёт маршрута по СНГ. Расстояние от Санкт-Петербурга до Кингисеппа Արխիվացված 2014-01-01 Wayback Machine.

[17] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года. Таблица «31. Численность населения городов и пгт по федеральным округам и субъектам Российской Федерации на 1 января 2016 года». RAR-архив

[18] с учётом городов Крыма

[19] NordKalk «Алексеевка»

[20] ПГ РОССТРО

[21] Общество с ограниченной ответственностью «Промышленная Группа „Фосфорит“»

[Радиостанции_в_Кингисеппе-22] 22,0 ^22,1 Радиостанции в Кингисеппе.

[23] Алексей СТАРКОВ. Побратим Йыхви — российский Кингисепп — за развитие российско-эстонских отношений

[1]