Իլենի

Իլենի

Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Ինֆրաթագավորություն	Streptophyta
Վերնաբաժին	Բարձրակարգ բույսեր (Embryophytes)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophytes)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Իլենածաղկավորներ (Celastrales)
Ընտանիք	Իլենազգիներ (Celastraceae)
Ցեղ	Իլենի (Euonymus) L., 1753

Իլենի (լատին․՝ Euonymus), շիմշիր, խուրենի, իլենազգիների ընտանիքի տերևաթափ և մշտադալար թփերի կամ ցածրաճ ծառերի ցեղ։

Տարածվածություն

Տարածված է Արագածոտնի, Շիրակի, Լոռու, Տավուշի, Գեղարքունիքի, Սյունիքի և այլ մարզերի ստորին և միջին լեռների գոտիներում։ Աճում է կաղևու-բոխու անտառներում, անտառեզրերին, կիրճերում, ձորերում և այլն։ Թավշային իլենին հանդիպում է միայն Սյունիքի մարզում (Շիկահողի արգելոց), չորադիմացկուն է, լուսասեր, գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։

Կառուցվածքը

Բարձրությունը՝ 1-9 մ է։ Տերևները պարզ են, հակադիր, սղոցաեզր։ Ծաղկաբույլը պարզ կամ բարդ կիսահովանոց է, ծաղիկները՝ երկսեռ, կանաչասպիտակավուն, դեղին։ Ծաղկում է մայիս-հունիսին։ Պտուղը 4-5-բնանի տուփիկ է։ Պարունակում է գլիկոզիդներ, ալկալոիդն իլենի լայնատերև (E. latifolia)։

Բազմացումը

Բազմանում է սերմերով և կտրոններով։ Բույսն ամբողջովին թունավոր է։ Իլենիից ստանում են գուտապերչ։

Տեսակները

Հայտնի է մոտ 200, Հայաստանում՝ 4 տեսակ՝ իլենի թավշային (E.velutina), իլենի սովորական կամ եվրոպական (E. europaea), իլենի ելունդավոր (E. verrucosa) և իլենի լայնատերև (E. latifolia)։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իլենի» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իլենի» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 318)։