Աղվեսը

Աղվեսը, Հովհաննես Թումանյանի ստեղծագործություններից մեկը, որի ակունքը ժողովրդական է։ Գրության թվականն ստույգ հայտնի չէ։ Ստեղծագործության ինքնագիրը չի պահպանվել։

«Աղվեսը» բանսատեղծությունը գրելիս Հովհաննես Թումանյանն օգտվել է Կ․ Կոստանյանցի՝ 1892 թվականին Թիֆլիսում գրված «Նոր ժողովածուի» Ա պրակի տարբերակից՝ ժողովրդական երգի միջին հայերենը վեր ածելով ժամանակակից գրական-ժողովրդական լեզվի և փոխելով բազմաթիվ բառեր ու տողեր։ Թումանյանը «Ի վերայ աղուէսին» վերնագիրը դարձրել է «Աղվես»^[1]։

«Աղվեսը» բանսատեղծությունն առաջին անգամ «Միջնադարյան ժողովրդականից» ենթագրերով տպագրվել է 1906 թվականի Հասկեր ամսագրի № 12 համարի 405-406-րդ էջերում, այնուհետև՝ 1908 թվականին Բաքվում լույս տեսած Բանաստեղծություններ շարքում 97-98-րդ էջերում։ Առանձին նկարազարդ գրքույկով հրապարակվել է 1922 թվականին Կոստանդնուպոլսում լույս տեսած Բանաստեղծություններ շարքի «ժողովրդական երգեր» բաժնում 135-136-րդ էջերում առանց ենթավերնագրի, ապա՝ 1940-1959 թվականներին Երևանում գիտական հրատարակչության 6 հատորով լույս տեսած Հովհաննես Թումանյանի երկերի ժողովածուի 1-ին հատորի 219-220-րդ էջերում։

Արտատպվում է 1922 թվականին Կոստանդնուպոլսում լույս տեսած «Բանաստեղծություններ» շարքից։