Saltar ao contido

Tinis

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Modelo:Xeografía políticaTinis

Localización
Mapa
 26°20′N 31°54′L / 26.33, 31.9
Capital de
Exipto (3032 a. C.–2707 a. C.) Editar o valor en Wikidata
Creaciónc. 4000 a. C. Editar o valor en Wikidata

Tinis ou Tis (exipcio: Tjenu; copto: Ⲧⲓⲛ[1]) foi a capital das primeiras dinastías do antigo Exipto. Tinis é aínda, unha cidade perdida pero ben testemuñada por escritores antigos, incluído o historiador clásico Manetón, que a cita como o centro da Confederación Tinita, unha confederación tribal cuxo líder, Menes (ou Narmer), uniu Exipto e foi o seu primeiro faraón. Tinis comezou un forte descenso na importancia desde a III dinastía, cando a capital reubicouse a Menfis, que se cre é a primeira capital verdadeira e estable despois da unificación do antigo Exipto por Menes. A localización de Tinis na fronteira das dinastías Heracleopolitan e Tebana do Primeiro Período Intermedio e a súa proximidade con certos posibles oasis. A importancia militar asegurou que Tinis continuara sendo importante durante os reinos Antigo e Novo. Este foi un breve respiro e Tinis finalmente perdeu a posición como centro administrativo rexional durante a época romana.

Debido ao seu antigo patrimonio, Tinis seguiu sendo un importante centro relixioso, que alberga a tumba e a momia da divindade rexional. Na antiga cosmoloxía relixiosa, como se ve (por exemplo) no Libro dos mortos, Tinis xogou un papel mítico no ceo.[2]

Aínda que a localización precisa de Tinis é descoñecida, o consenso principal exiptolóxico sitúao nas proximidades da antiga Abidos e a moderna Girga.[3][4][5]

Nome e localización

[editar | editar a fonte]

O nome Tinis (Grego: Θίνις) deriva do uso que fai Manetón do adxectivo Tinito para describir ao faraón Menes.[6] Aínda que o correspondente Tinis non aparece no grego, é demandado pola lingua orixinal exipcia[3] e é o nome máis popular entre os exiptólogos.[6][7] Tamén se suxire Tis (Θίς).[8]

A localización máis aceptada de Tinis e na moderna Girga ou nunha cidade veciña, posiblemente El-Birba. Outras propostas para a localización de Tinis abandonáronse a favor de Girga. O consenso exiptolóxico do mainstream continúa localizando a Tinis en Girga,[3][4][5] ou El-Birba [7] (onde se di que se atopou un fragmento de estatua cunha inscrición mencionando a Tinis).[9]

Preto de Abidos (foto de Osireion), despois de ceder o seu rango político a Tinis, seguiu sendo un importante centro relixioso. .

Períodos predinásticos e dinásticos temperás

[editar | editar a fonte]

Aínda que nunca se localizou o sitio arqueolóxico de Tinis,[10] hai evidencias da concentración de poboación en Abidos. A rexión de Tinis data do cuarto milenio a.C.[10][11] Tinis tamén se menciona como o máis antigo lugar de enterramento real en Exipto.[12]

Nun momento inicial, a cidade de Abidos cedeu o seu rango político a Tinis, e aínda que Abidos seguiría gozando dunha importancia relixiosa suprema, a súa historia e funcións non se poden entender sen referencia a Tinis. O papel de Tinis como centro da Confederación Tinita (ou dinastía 0) e no período Primeiro período dinástico (especialmente I Dinastía e II Dinastía) [13] está tomada de Manetón,[14] e, segundo Wilkinson (2000), parece ser confirmada pola I dinastía e as tumbas reais da tardía II Dinastía en Abidos, a principal necrópole da rexión.[14]

Mentuhotep II, faraón Tebano XI Dinastía, finalmente levou a Tinis baixo a influencia de Tebas durante a súa campaña de reunificación.

Tal importancia parece ser foi de curta duración: certamente, o papel político nacional de Tinis rematou ao comezo da III Dinastía (c. 2686 a.C.),[15] cando Menfis se converteu no principal centro relixioso e político.[15] Non obstante, Tinis conservou a súa importancia rexional, durante a V Dinastía foi a probable sede do "Supervisor do Alto Exipto, un funcionario administrativo con responsabilidade no val do Nilo ao sur do Delta do Nilo,[16] e ao longo da antigüidade foi a capital homónima do nomo VIII do Alto Exipto e sede do seu nomarca.

Durante as guerras do Primeiro Período Intermedio (c. 2181–c. 2055 a.C.), Ankhtifi, nomarca de Hierakonpolis, esixiu o recoñecemento da súa soberanía do "supervisor do Alto Exipto" en Tinis,[17] e aínda que os muros da cidade, citados na autobiografía de Ankhtifi,[17] aparentemente só eran unha demostración de forza,[17] parece que comprou a neutralidade de Tinis con gran.[18]

Despois da morte de Ankhtifi, Tinis foi o 'nomo' máis setentrional que caeu baixo o dominio de Intef II, o faraón Tebano XI Dinastía (c. 2118– c. 2069 antes de Cristo).[18][19] O progreso ao norte dos exércitos de Tebanos foi detido por Kheti III, faraón Heracleopolitano da IX Dinastía, nunha batalla na propia Tinis[19] que está rexistrada no Ensinamentos do Rei Mericaré,[20] e, ao longo dos anos posteriores de Intef II, a súa guerra contra os Heracleopolitanos e os seus aliados, os nomarcas de Asiut, tivo lugar nas terras entre Tinis e Asiut.[19]

Cando Tebas comezou a gañar vantaxe, Mentuhotep II (c. 2061–C. 2010 antes de Cristo), durante a súa campaña de reunificación, levou a Tinis, que estivera en rebeldía, posiblemente por instigación hercacleopolitana [21] e certamente co apoio dun exército baixo o mando do nomarca de Asiut,[18] firmemente baixo o seu control.[21]

Durante o Segundo Período Intermedio (c. Século XVIII antes de Cristo), Tinis puido experimentar unha autonomía resucitante: Ryholt (1997) propón que a dinastía dos reis de Abidos podería ser chamada mellor "Dinastía Tinita"[22] e que, en todo caso, o seu trono estaba probablemente en Tinis, xa capital do nomo.[23]

O declive da cidade parece que se detivo brevemente durante a XVIII Dinastía (ca. 1550 - c. 1292 antes de Cristo), cando Tinis gozou dunha renovada importancia, baseada na súa conexión xeográfica con diversos oasis [24] de posible importancia militar.[25] Certamente, o cargo de alcalde de Tinis estivo ocupado por varias figuras notables do Reino Novo: Satepihu, que participou na construción dun obelisco para Hatshepsut [26] e el mesmo foi obxecto dunha representación nunha Estatua cúbica;[27] o heraldo Intef, membro indispensable da casa real e compañeiro de viaxe de Thutmose III;[26][28] e Min, titor do príncipe Amenhotep III.[26]

Non obstante, Tinis pasou a ser un asentamento de pouca importancia durante o período histórico.[29] A enganosa referencia nunha estela Asiria do século VII a.C. "Nespamedu, rei de Tinis" non é máis que un reflexo do descoñecemento asirio da sutileza da xerarquía política exipcia.[30]

Por certo, no período romano, Tinis foi substituída como capital do seu nomo por Ptolemaida, talvez desde a fundación da cidade por Tolomeo I.[8]  

Relixión

[editar | editar a fonte]
Unha imaxe do Libro dos mortos (Osiris de pel verde está sentado á dereita). Na antiga [cosmoloxía relixiosa], Tinis ten un lugar mítico no ceo.

Como cada nomo era o fogar e da tumba e da momia do seu Deus, Tinis era o templo e último lugar de descanso de Anhur, cuxos epítetos incluían "touro de Tinis",[31] venerados despois da súa morte [32] como Khenti-Amentiu, e quen, como deus- nomo, foi colocado á cabeza do enclave local.[33]

O sumo sacerdote do templo de Anhur en Tinis foi chamado primeiro profeta,[34] ou xefe de videntes,[35][36] un título que Maspero (1903) suxire é o reflexo da caída de Tinis no status de cidade.[37]

Un dos xefes videntes, Anhurmose, que faleceu no reinado de Merneptah (c. 1213–C 1203 a. C.), rompe coa tradición dos seus antecesores do Reino Novo, que foron enterrados en Abidos, e enterrrouse en Tinis.[38]

A deusa leoa Mehit tamén foi venerada en Tinis,[39][40] e a restauración do seu templo alí durante o reinado de Merneptah foi probablemente supervisada por Anhurmose.[38]

Referencias
  1. Gauthier, Henri. Dictionnaire des Noms Géographiques Contenus dans les Textes Hiéroglyphiques Vol. 6. pp. 59, 77. 
  2. Massey 1907: 637
  3. 3,0 3,1 3,2 Gardiner 1964: 430 n.1
  4. 4,0 4,1 Ryholt 1997: 163 n. 594
  5. 5,0 5,1 Strudwick 2005: 509
  6. 6,0 6,1 Verbrugghe and Wickersham 2001: 131
  7. 7,0 7,1 Bagnall 1996: 334
  8. 8,0 8,1 Tacoma 2006: 54 n. 63
  9. Wilkinson 2000: 354
  10. 10,0 10,1 Anderson 1999: 105
  11. Patch 1991
  12. Clark 2004: 115
  13. Lesley 1868: 154
  14. 14,0 14,1 Wilkinson 2000: 67
  15. 15,0 15,1 Najovits 2003: 171
  16. Bard 1999: 38
  17. 17,0 17,1 17,2 Hamblin 2006: 373
  18. 18,0 18,1 18,2 Brovarski 1999: 44
  19. 19,0 19,1 19,2 Hamblin 2006: 375
  20. Parkinson 1999: 225
  21. 21,0 21,1 Hamblin 2006: 385
  22. Ryholt 1997: 163
  23. Ryholt 1997: 165
  24. Redford 2003: 176 n. 58
  25. Bryan 2006: 104
  26. 26,0 26,1 26,2 Bryan 2006: 100
  27. Wilkinson 1992: 30
  28. Redford 2003: 176
  29. Maspero 1903: 331
  30. Leahy 1979
  31. Pinch 2002: 177
  32. Maspero 1903: 163
  33. Maspero 1903: 205
  34. Maspero 1903: 177
  35. Kitchen 2003: 108
  36. Frood 2007: 108
  37. Maspero 1903: 177 n.1
  38. 38,0 38,1 Frood 2007: 107
  39. Pinch 2002: 164
  40. Frood 2007: 267

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]