Parlamento Vasco

Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xaneiro de 2017.)

Parlamento Vasco Eusko Legebiltzarra
XI lexislatura
Escudo do País Vasco
Datos xerais
Ámbito	País Vasco
Creación	31 de marzo de 1980
Tipo	Parlamento autonómico (unicameral)
Inicio de sesións	21 de outubro de 2016
Liderado
Presidente	Bakartxo Tejeria (EAJ-PNV) desde o 20 de novembro de 2012
Vicepresidenta primeira	Eva Blanco de Angulo (EH Bildu) desde o 21 de outubro de 2016
Composición
Membros	75 deputados
Grupos representados	EAJ-PNV     EH Bildu     Elkarrekin Podemos     PSE-EE (PSOE)     PP
Salario	68 500 €/ano 94 834 €/ano, presidenta
Lei Orgánica 3/1979, de Estatuto de Autonomía do País Vasco
Eleccións
Sistema electoral	Representación proporcional por listas
Última elección	25 de setembro de 2016
Sede(s)
Hemiciclo do Parlamento Vasco
Antigo Instituto Ramiro de Maeztu Vitoria, Álava
Sitio web
www.legebiltzarra.eus
Cronoloxía
← X lexislatura → XII lexislatura

O Parlamento Vasco (en éuscaro: Eusko Legebiltzarra) exerce a potestade lexislativa, aproba os orzamentos do País Vasco e impulsa e controla a acción do Goberno Vasco. Representa, así mesmo, aos cidadáns vascos. A súa sede atópase na capital da Comunidade Autónoma Vasca, Vitoria.

Na constitución do Parlamento Vasco tralas eleccións de 2005, foi elixida presidenta a deputada Izaskun Bilbao, do Partido Nacionalista Vasco. O seu primeiro presidente foi Juan José Pujana (PNV, afiliado en EA desde 1986), ao que sucederon Jesús Eguiguren (PSE-EE), Joseba Andoni Leizaola (PNV) e Juan María Atutxa (PNV).

O Parlamento Vasco está composto por setenta e cinco deputados que representan aos cidadáns dos tres territorios históricos que forman a Comunidade Autónoma do País Vasco. Áraba, Guipúscoa e Biscaia achegan ao Parlamento o mesmo número de deputados cada unha, aínda que a súa demografía é moi diferente. Todas as sesións que se celebran no Parlamento Vasco desenvólvense en calquera dos dous idiomas oficiais da CAV, o éuscaro e o castelán. O Pleno presídeo unha escultura en madeira de carballo feita para a ocasión polo escultor de Bermeo Néstor Basterretxea e reflicte nas súas ramas os sete territorios vascos. No centro da escultura incrustouse un anaco da vella árbore foral, depositario da tradición foral vasca.

Estaba estipulado no Estatuto de 1936 a creación dun Parlamento Vasco, pero a propia dinámica da Guerra Civil, e o escaso tempo de vixencia sobre chan vasco do mesmo (9 meses), imposibilitaron a súa posta en práctica.

O Parlamento Vasco naceu logo da aprobación do Estatuto de Autonomía do País Vasco de 1979 e realizou a súa primeira sesión na histórica Casa de Xuntas de Gernika o 31 de marzo de 1980, á sombra da histórica árbore de Gernika. O Parlamento Vasco é unha cámara lexislativa que aproba leis, aproba os orzamentos da Comunidade Autónoma Vasca, elixe ao lehendakari (Presidente do Goberno Vasco) e controla e impulsa a acción do Executivo.

O Parlamento Vasco aprobou, na súa sétima lexislatura, unha lei destinada a promover a igualdade de dereitos entre homes e mulleres que incluía, como novidade, a obrigación de que todas as candidaturas electorais incluísen o polo menos un cincuenta por cento de mulleres no conxunto da lista e en cada tramo de seis candidatos. Igualmente establecíanse medidas para que os e as candidatas fosen colocados nas listas de modo que tivesen as mesmas oportunidades de ser elixidos. A consecuencia desta normativa é que o Parlamento Vasco está composto hoxe por corenta mulleres e trinta e cinco homes.

Esta institución está a desenvolver un proceso que pode resultar interesante para os politicólogos e os cidadáns interesados na participación dos cidadáns nos procesos de decisión. É o primeiro de España en dispor dunha lista de distribución de correo electrónico que permite a calquera cidadán elixir os temas que quere seguir, recibir información personalizada sobre a súa evolución, enviar aos grupos parlamentarios comentarios ou suxestións e acceder a toda a documentación orixinal desde a mensaxe que se recibe. Os expedientes dixitais aos que se accede inclúen, ademais de documentos orixinais, arquivos de vídeo dos debates.

Este proxecto denomínase zabalik (aberto). Máis información

Dende 2016

• Partido Nacionalista Vasco (EAJ-PNV): 28 escanos (37,36%)
• Euskal Herria Bildu (EHB): 18 escanos (21,13%)
• Elkarrekin Podemos (EP): 11 escanos (14,76%)
• Partido Socialista de Euskadi - Euskadiko Ezkerra (PSE-EE): 9 escanos (11,86%)
• Partido Popular (PP): 9 escanos (10,11%)

1980. I Lexislatura

Única lexislatura con 60 parlamentarios, 20 por territorio.

• Partido Nacionalista Vasco (EAJ-PNV): 25 escanos (38,10%)
• Herri Batasuna (HB): 11 escanos (16,55%)
• Partido Socialista de Euskadi (PSE): 9 escanos (14,21%)
• Euskadiko Ezkerra (EE): 6 escanos (9,82%)
• Unión de Centro Democrático (UCD): 6 escanos (8,52%)
• Alianza Popular (AP): 2 escanos (4,77%)
• Partido Comunista de España (PCE-EPK): 1 escano (4,02%)

1984. II Lexislatura

Primeira lexislatura con 75 parlamentarios, 25 por territorio.

• Partido Nacionalista Vasco (EAJ-PNV): 32 escanos (42,01%)
• Partido Socialista de Euskadi (PSE): 19 escanos (23,07%)
• Herri Batasuna (HB): 11 escanos (14,65%)
• Alianza Popular-PDP-UL (AP-PDP-UL): 7 escanos (9,36%)
• Euskadiko Ezkerra (EE): 6 escanos (7,98%)

1986. III Lexislatura

Prodúcese unha escisión no Partido Nacionalista Vasco da que nace Eusko Alkartasuna. Debido a esta división, o Partido Socialista de Euskadi gañaría as eleccións en número de escanos (grazas á súa vitoria en Guipúscoa e Áraba), pero o PNV imporíase en número de votos totais (271.208 fronte a 252.233).

• Partido Socialista de Euskadi (PSE): 19 escanos (22,05%)
• Partido Nacionalista Vasco (EAJ-PNV): 17 escanos (23,71%)
• Herri Batasuna (HB): 13 escanos (17,47%)
• Eusko Alkartasuna (EA): 13 escanos (15,84%)
• Euskadiko Ezkerra (EE): 9 escanos (10,88%)
• Alianza Popular-PL (AP-PL): 2 escanos (4,86%)
• Centro Democrático y Social: 2 escanos (3,54%)

1990. IV Lexislatura

Primeiras eleccións autonómicas trala refundación de Alianza Popular no Partido Popular. A refundación supón un cambio de estratexia política que supón a aceptación do statu quo autonómico e da pertenza de Áraba ao País Vasco, para recuperar electorado nas outras dúas provincias (en 1986 os dous únicos parlamentarios de AP foron por Áraba). Porén, isto provoca que Unidad Alavesa se escinda do PP e pase a defender a separación de Áraba da Comunidade Autónoma do País Vasco. Será un movemento que colla forza ao comezo e que acabou reintegrándose no PP en 2005, tras non acadar os seus obxectivos.

• Partido Nacionalista Vasco (EAJ-PNV): 22 escanos (28,49%)
• Partido Socialista de Euskadi (PSE): 16 escanos (19,94%)
• Herri Batasuna (HB): 13 escanos (18,33%)
• Eusko Alkartasuna (EA): 9 escanos (11,38%)
• Partido Popular (PP): 7 escanos (8,23%)
• Euskadiko Ezkerra (EE): 5 escanos (7,78%)
• Unidad Alavesa: 3 escanos (1,41%)

1994. V Lexislatura

Trala integración de Euskadiko Ezkerra no Partido Socialista de Euskadi, por fin consegue Esquerda Unida, mediante a súa marca vasca Ezker Batua, regresar ao Parlamento Vasco (dende 1980, como Partido Comunista de España-Euskadiko Partidu Komunista non o conseguía). O Partido Popular supera por primeira vez ao PSE-EE en escanos, grazas ao seu auxe en Guipúscoa, onde aproveita o maior equilibrio entre PNV e EA para colocarse como primeira forza. Unidad Alavesa acada os mellores resultados da súa historia con 5 parlamentarios. Curiosamente, preséntase tamén por Biscaia e Guipúscoa, onde non acada representación, pero si 1.489 e 839 votos, respectivamente.

• Partido Nacionalista Vasco (EAJ-PNV): 22 escanos (29,84%)
• Partido Socialista de Euskadi - Euskadiko Ezkerra (PSE-EE): 12 escanos (17,13%)
• Herri Batasuna (HB): 11 escanos (16,26%)
• Partido Popular (PP): 11 escanos (14,41%)
• Eusko Alkartasuna (EA): 8 escanos (10,31%)
• Ezker Batua (EB): 6 escanos (9,15%)
• Unidad Alavesa: 5 escanos (2,73%)

1998. VI Lexislatura

As eleccións se produciron por primeira vez baixo o goberno estatal do Partido Popular e ademais, nunha situación de excepcionalidade, xa que poucos días antes ETA declarou unha tregua indefinida. Este feito marcou as eleccións e fixo que a participación fose moi alta. PNV e EA empeoraron lixeiramente os seus resultados, xa que ante a situación se viron reforzados tanto o Partido Popular, por estar no Goberno de España, como a denominada esquerda abertzale, que se presentou baixo a marca Euskal Herritarrok e obtivo os mellores datos da súa historia: 257.561 votos e volveu ser, 18 anos despois, a segunda forza do País Vasco. O PNV gañou en Biscaia, EH en Guipúscoa e o PP en Álava. O PSE obtivo o peor resultado proporcional da súa historia e UA afundiuse cun único deputado.

• Partido Nacionalista Vasco (EAJ-PNV): 21 escanos (28,01%)
• Partido Popular (PP): 16 escanos (20,13%)
• Euskal Herritarrok (EH): 14 escanos (17,91%)
• Partido Socialista de Euskadi - Euskadiko Ezkerra (PSE-EE): 14 escanos (17,60%)
• Eusko Alkartasuna (EA): 6 escanos (8,69%)
• Ezker Batua (EB): 2 escanos (5,68%)
• Unidad Alavesa: 2 escanos (1,26%)

2001. VII Lexislatura

Trala ruptura do Pacto de Lizarra e da tregua, a situación política cambiou bruscamente. Por primeira vez, esquerda e dereita constitucionalistas presentaron unha estratexia común para desbancar ao PNV do poder autonómico. Así, Jaime Mayor Oreja e Nicolás Redondo Terreros, candidatos de PP e PSE-EE respectivamente, se postularon para gobernar en coalición.

Este "frontismo" beneficiou ao nacionalismo vasco moderado, xa que como resposta, PNV e EA se presentaron en coalición, gañando nas tres provincias e obtendo 33 parlamentarios e o 42,72% dos votos, mentres que PP e PSE non conseguían sobrepasarlles, obtendo menos escanos (32 entre ambos) e votos (41% en total con 23,12% e 17,90% respectivamente). Estes resultados propiciaron un novo tripartito (PNV-EA-EB) en minoría, con 36 escanos sobre 75. Euskal Herritarrok, trala ruptura da tregua, sufriu un importante castigo electoral que lle fixo perder 10 escanos (de 17 a 7) e obter os peores resultados da historia da esquerda abertzale. Unidad Alavesa decidiu non concorrer e incluír á súa parlamentaria nas listas do PP.

• Partido Nacionalista Vasco - Eusko Alkartasuna (PNV-EA): 33 escanos (42,72%)
• Partido Popular: 19 escanos (23,12%)
• Partido Socialista de Euskadi - Euskadiko Ezkerra (PSE-EE): 13 escanos (17,90%)
• Euskal Herritarrok (EH): 7 escanos (10,12%)
• Ezker Batua (EB): 3 escanos (5,58%)

2005. VIII Lexislatura

PNV e EA presentáronse en coalición por segunda vez consecutiva coa defensa do Plan Ibarretxe como punto central da súa campaña. Malia gañar as eleccións nos tres territorios, a coalición perdeu catro escanos (de 33 a 29), aínda que os catro se restaron ao PNV, xa que EA volveu a acadar 7 escanos. O PSE superou en escanos novamente ao PP por vez primeira desde 1990. Por vez primeira tamén dende a desaparición de Euskadiko Ezkerra, dúas forzas da esquerda abertzale obtiveron representación: o Euskal Herrialdeetako Alderdi Komunista (PCTV-EHAK), para o cal pediu o voto a ilegalizada en España Batasuna, e Aralar, unha escisión de Herri Batasuna contraria á violencia de ETA.

• Partido Nacionalista Vasco - Eusko Alkartasuna (PNV-EA): 29 escanos (38,67%)
• Partido Socialista de Euskadi - Euskadiko Ezkerra (PSE-EE): 18 escanos (22,68%)
• Partido Popular (PP): 15 escanos (17,40%)
• Euskal Herrialdeetako Alderdi Komunista (EHAK): 9 escanos (12,44%)
• Ezker Batua Berdeak (EB-B): 3 escanos (5,37%)
• Aralar: 1 escano (2,33%)

2009. IX Lexislatura

• Partido Nacionalista Vasco (EAJ-PNV): 30 escanos (38,56%)
• Partido Socialista de Euskadi - Euskadiko Ezkerra (PSE-EE): 25 escanos (30,70%)
• Partido Popular (PP): 13 escanos (14,10%)
• Aralar: 4 escanos (6,03%)
• Eusko Alkartasuna (EA): 1 escano (3,69%)
• Ezker Batua Berdeak (EB-B): 1 escano (3,51%)
• Unión Progreso y Democracia (UPyD): 1 escano (2,15%)

2012. X Lexislatura

• Partido Nacionalista Vasco (EAJ-PNV): 27 escanos (34,61%)
• Euskal Herria Bildu (EHB): 21 escanos (25,00%)
• Partido Socialista de Euskadi - Euskadiko Ezkerra (PSE-EE): 16 escanos (19,14%)
• Partido Popular (PP): 10 escanos (11,75%)
• Unión Progreso y Democracia (UPyD): 1 escano (1,94%)

A Galifontes posúe textos orixinais acerca de:  Parlamento Vasco

• Páxina oficial do Parlamento Vasco Arquivado 13 de setembro de 2019 en Wayback Machine. (en éuscaro) (en castelán)