Domingo Miral y López

Domingo Miral y López

Biografía
Nacemento	18 de febreiro de 1872 Provincia de Huesca, España
Morte	16 de abril de 1942 (70 anos)
Rector of the University of Zaragoza (en)
11 de marzo de 1931 – 18 de abril de 1931 – Gil Gil y Gil →
Decano Facultade de Filosofía e Letras de Zaragoza
1923 – 1929
Catedrático de universidade Facultade de Filosofía e Letras de Zaragoza, Universidade de Salamanca, Universidade de Oñati
Actividade
Ocupación	escritor
Empregador	Universidade de Oñati Universidade de Salamanca Universidade de Zaragoza

Domingo Simón Miral y López, nado en Valle de Hecho, Huesca o 18 de febreiro de 1872 e finado en Zaragoza o 16 de abril de 1942,^[1] foi un filólogo, pedagogo e escritor aragonés. Foi catedrático na Universidade de Oñati. Cando esta desapareceu, obtivo unha cátedra de grego na Universidade de Salamanca e cando esta foi suprimida pasou a ser catedrático de Teoría de Literatura e Belas Artes e Grego na Universidade de Zaragoza. Foi tamén decano da Facultade de Filosofía e Letras de 1923 a 1929. Despois foi vicerreitor do 6 de outubro de 1929 ao 10 de marzo de 1931, e reitor do 11 de marzo de 1931 ao 18 de abril de 1931, ano no que foi destituído tras proclamarse a Segunda República Española.^[1]

Foi o fundador da revista Universidad, e estableceu os cursos de verán da Universidade de Zaragoza en Jaca, do Instituto de idiomas, do Colexio de tradutores e do Centro de Estudos Clásicos en Zaragoza.^[1][2]

Foi un grande estudoso e tradutor do alemán, publicando varias obras de gramática (destacando a Gramática alemana (Zaragoza, 1922), manuais para aprender e unha antoloxía de textos. Tamén traduciu unha vintena de obras do alemán ao castelán en diferentes campos. A súa tradución máis importante, foi Die helenishe Kultur^[1][2] de Baumgarten que aproximou o estudo da arte clásica a moitos estudantes.

Tamén fixo dous estudos sobre a conxugación do aragonés cheso. Tiña un proxecto para escribir unha gramatica chesa, que non chegou a facerse realidade. A súa produción literaria en aragonés inclúe, ademais de artigos en cheso nunha publicación local, dúas obras de teatro: "Qui bien fa nunca lo pierde" e "Tomando la fresca en la Cruz de Cristiano, o a casarse tocan". Tomou parte como vocal do Estudio de Filoloxía de Aragón.^[1]

Tamén foi concelleiro do Concello de Zaragoza e director do diario La Crónica.^[1]

Obra literaria en aragonés:

• Qui bien fa nunca lo pierde (Chaca, Imprenta de Carlos Quintilla, 1903). Reimpreso en 1972. Edición facsímile de Gara d'Edizions e a Institución "Fernando el Católico" en 2002.
• Tomando la fresca en la Cruz de Cristiano ou A casarse tocan. Publicación conxunta coa anterior.

Artigos en aragonés:

• En meyo de lo xerbigadero. La Hoja del Valle de Hecho, nº 12, 1 de setembro de 1914.
• Carta à los mozéz de Hecho. La Hoja del Valle de Hecho, nº 26, 1 de setembro de 1915.

Publicacións filolóxicas sobre o aragonés:

• D. Miral. El verbo ser en el cheso (dialecto del Pirineo aragonés). Universidad, I. 1924. 209-216. Reeditado en: Archivo de Filología Aragonesa, Vol LXI-LXII. Páxinas 377-384 [1].
• D. Miral. Tipos de flexión verbal en el cheso (verbo hacer=fer). Universidad, VI. 1929. 1-10. Reeditado en: Archivo de Filología Aragonesa, Vol LXI-LXII. Páxinas 385-390 [2].

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5} Domingo Simón Miral y López Arquivado 11 de agosto de 2011 en Wayback Machine. na Gran Enciclopedia de Aragón OnLine.
2. ↑ ^{2,0 2,1} Beltrán, M.; Beltrán, A.; Fatás, G. (dir. y coord.), Aragoneses Ilustres; Zaragoza: Caja de Ahorros de la Inmaculada, 1983. p. 135-136.

• P. Galindo Romeo. Don Domingo Miral y López, 1872-1942. Zaragoza, 1942.
• F. Nagore. D. Miral como escritor en aragonés; Andalán, n.° 12 (1-III-73), p. 12.
• M.L. Bayo Bueno. La comedia chesa «Qui bien fa nunca lo pierde», de Domingo Miral. Institución «Fernando el Católico», Zaragoza, 1978.