Desnutrición

Desnutrición
Clasificación e recursos externos
Lazo de cor laranxa símbolo de conciencia coa desnutrición
ICD-9	263.9
MedlinePlus	000404
eMedicine	1630/
MeSH	D044342
Advertencia: A Wikipedia non dá consellos médicos. Se cre que pode requirir tratamento, por favor, consúltello ao médico.

A desnutrición é unha enfermidade causada por unha dieta impropia, hipocalórica e hipoprotéica. Tamén pode ser causada por mala absorción de nutrientes como na anorexia. Ten influencia nos factores sociais, psiquiátricos ou simplemente patolóxicos. Ocorre principalmente entre individuos de baixos recursos e principalmente en nenos de países subdesenvolvidos.

A diferenza entre esta e unha mala nutrición é que na desnutrición existe unha deficiencia na inxesta de calorías e proteínas, mentres que na mala nutrición existe unha deficiencia, exceso ou desequilibrio na inxesta dun ou varios nutrientes que o corpo necesita (ex: vitaminas, ferro, iodo, calorias etc).

Nos nenos a desnutrición pode comezar ata no ventre materno. As consecuencias da desnutrición infantil son:

Nenos de baixa estatura, pálidos, delgados, moi enfermizos e débiles, que teñen problemas de aprendizaxe e desenvolvemento intelectual. Maiores posibilidades de ser obesos de adultos. As nais desnutridas dan a luz nenos desnutridos e as que padecen anemia ou descalcificación teñen máis dificultades no parto con nenos de baixo peso.^[1]

Segundo Médicos Sen Fronteiras,^[2] cada ano de 3,5 a 5 millóns de nenos menores de cinco anos morren de desnutrición.

Os síntomas poden variar de acordo ao que causa a desnutrición, pero pódense mencionar síntomas xerais como fatiga, mareo e perda de peso. Pódese detectar mediante valoracións nutricionais e análises de sangue.^[3]

Nos nenos con desnutrición pódese observar que non crecen, están tristes, non xogan, non queren comer, choran con facilidade, e enferman moi facilmente.^[4]

En medicina pódese detectar a malnutrición ou a desnutrición medindo o talle e o peso e comparando estes con táboas de crecemento, verificando se hai un desviou dos valores normais de talle e peso para a idade dada do neno.

En nenos e nenas na primeira infancia (ata 5 anos) existe o novo patrón de crecemento infantil a nivel mundial, desenvolvido pola OMS. Os nenos que seguen o desenvolvemento normal neste patrón teñen un crecemento san para esa idade, e este esta máis relacionado cunha adecuada nutrición independentemente dos xenes ou rexión do planeta ao que pertence o infante.^[5]

A desnutrición crónica en infantes, nenos e adolescentes, é o atraso do crecemento esperado para unha idade dada e reflectido no peso e o talle do menor. Neste atraso en nenos ou adolescentes en fase de crecemento, o corpo retasa o seu crecemento ante a falta de nutrientes provocándolle falencias que o afectasen no futuro. Esta desnutrición pode ser moderada ou severa de acordo ao talle e peso que se rexistre.^[6] Como resultado a desnutrición crónica e anemia en menores de 0 a 3 anos producen deterioracións na capacidade física, intelectual, emocional e social dos nenos, tamén riscos de contraer enfermidades por infección e de morte. A deterioración que produce xera dificultade de aprendizaxe escolar, e detén o acceso do neno a unha educación superior. De adulto trae limitacións físicas e intelectuais, obtendo así dificultades de inserción laboral.^[6]

Este tipo de desnutrición esta moi ligado á pobreza, e en condicións socioeconómicas moi desiguais a desnutrición crónica é maior. Isto é, canto máis concentrada esta a riqueza nas clases ricas máis concentrada esta a desnutrición crónica nos fogares pobres.^[7] A desnutrición crónica tamén é un indicador socioeconómico. De acordo ao mapa interactivo do período 2006-2008 da FAO sobre a desnutrición no mundo, as rexións máis afectadas en maior ou menor medida por este flagelo son: Latinoamérica, África menos Suráfrica, Oriente Medio, Asia con excepción do Xapón e Rusia, e países de Oceanía menos Australia e Nova Zelandia.^[8]

A causa máis frecuente da desnutrición é unha mala alimentación, na que o corpo gasta máis enerxía que a comida que consome. Existen patoloxías médicas que poden desencadear unha mala absorción ou dificultades na alimentación causando así a desnutrición. Ou circunstancias sociais, ambientais ou económicas poden arrastrar ás persoas a unha desnutrición. Estas causas poden ser:

Patoloxías médicas

• Anorexia nerviosa
• Bulimia
• Celiaquía
• Coma
• Depresión
• Diabetes mellitus
• Enfermidade gastrointestinal
• Vómitos constantes

Circunstancias sociais

• Fames que poden ser ocasionadas por, secas, pragas, razóns políticas, guerras, ou múltiples motivos.
• Pobreza a pobreza é a principal causa de desnutrición no mundo, segundo a FAO para 2009 1.020 millóns de persoas sufrían de fame no mundo e a maior porcentaxe desta poboación vive en países subdesenvolvidos.^[9]

Nun comezo un individuo cun estado inicial de nutrición normal, ao ter a súa alimentación altamente limitada, sofre primeiramente un gasto enerxético. Gastandose rapidamente os seus ATPs producidos polas mitocondrias daquela esgotando a glicosa dos tecidos e o sangue producido pola liberación de insulina.

Co esgotamento da glicosa, a próxima fonte de enerxía a ser utilizada é o glicóxeno almacenado nos músculos e no fígado. Este é rapidamente transformado en glicosa e ofrece un contido razoable de enerxía. O seu esgotamento pode xerar apatía, prostración e ata síncope - o cerebro ao utilizar a glicosa e corpos cetonicos, como forma de enerxía, sofre moito cando hai hipoglicemia-. Deseguido as graxas (triacilglicerol) son liberadas das reservas adiposas, e é dividida en ácido-graxo máis glicerol. O glicerol é transportado ao fígado a fin de producir glicosa. O ácido graxo por medio da beta-oxidación forma corpos cetónicos que causan un aumento da acidez en sangue (o pH normal é de 7,4). A acumulación de corpos cetonicos no sangue pode levar a un cadro de cetonemia (ver cetose), a súa progresión tende a evolucionar nun xurdimento de ceto-acidez (pH < 7,3) compensado polo organismo coa liberación de bicarbonatos da circulación.

A pel faise máis grosa sen o tecido adiposo subcutáneo. Nesta etapa as proteínas dos músculos e do fígado son divididas en aminoácidos para que por medio da glucoxénese pasen a ser unha nova fonte de glicosa (enerxía). En verdade o organismo pode usar varias substancias do corpo como fonte de enerxía. A grande perdida de masa muscular ocorre nas rexións máis próximas ao esqueleto. A forza muscular é mínima e como consecuencia segue a morte.

Corazón: o corazón perde masa muscular, así como outros músculos do corpo. No estado máis avanzado hai unha insuficiencia cardíaca e posterior morte.

Sistema inmunitario: tórnase ineficiente. O corpo humano non pode producir células de defensa. Logo, é común as infeccións intestinais, respiratorias, e outros acontecementos. A duración das enfermidades é maior e o prognostico sempre peor que en individuos normais. A cicatrización se lentifica.

Sangue: é posible que ocorra un cadro de anemia ferropénica relacionada á desnutrición.

Tracto intestinal: hai unha menor secreción de HCL polo estómago, tornandose ese ambiente máis favorable para a proliferación de bacterias. O intestino diminúe o seu ritmo de peristáltico e a súa absorción de nutrientes é moi reducida.

Para previr a desnutrición infantil débese:^[1][4]

1. Lograr unha boa alimentación variada e nutritiva que se base en: cereales e tubérculos , verduras e froitas de tempada, leguminosas, alimentos de orixe animal (polo, ovo, peixe, carne, leite ou queixo).
2. Unha muller débese preparar para cando sexa nai, acumulando recervas de micronutrientes e alimentarse ben.
3. Se unha muller esta embarazada: necesita tres comidas principais e dúas entre-comidas, variando os alimentos de boa calidade.
4. Os nenos menores de 6 meses deben ser alimentados SÓ con leite materno.
5. Vixiar o talle e peso do neno é unha forma de monitorear o seu crecemento.
6. Preparar os alimentos con limpeza, lavar as mans antes de preparar a comida ou servila e logo de ir ao baño ou cambiar o cueiro pode evitar que o infante se enferme.
7. Os nenos doentes deben continuar a súa alimentación, sen graxas, moito líquido e moitos coidados. Logo da enfermidade os nenos recuperan o seu peso cunha boa alimentación.
8. É MOI IMPORTANTE acudir regularmente a un centro de saúde durante o embarazo, e controlar regularmente ao neno nun pediatra, para evitar complicacións, problemas de saúde e previr a desnutrición.

Unha vez realizada a avaliación integral do paciente, poderanse ter os seguintes diagnósticos:

• Situación de risco
• Desnutrición sub-clínica ou marxinal
• Desnutrición clínica

Clasifícase en:

• Zona Crítica
• Leve
• Moderada
• Grave

Se non se atenden oportunamente as clasificacións anteriores poden caer en:

• Kwashiorkor:É unha forma de desnutrición que ocorre cando non hai suficiente proteína na dieta.
• Marasmo: é un tipo de desnutrición enerxética por defecto, acompañada de emaciación (fraqueza esaxerada), resultado dun déficit calórico total.

• Fame
• Malnutrición

• "Desnutrición". MedlinePlus (en castelán).  (en castelán)
• Intervenciones focalizadas en niñas y niños menores de cinco años, un vídeo de Nutrinet, no que se explica as implicacións da desnutrición en menores de 0 a 5 anos.
• Estándares de crecemento infantil da OMS e detección de malnutrición (en inglés), [1] PDF (3,19 megabytes)