Penpont

Penpont
Suidheachadh
Dùthaich	Alba
Ceàrn	Dùn Phris is Gall-Ghaidhealaibh
Co-chomharran	55° 23′ 50″ Tuath 03° 46′ 42″ Iar
Feartan fiosaigeach
Àireamh-shluaigh	mu 400 ()
Àireamh fòn	01848
Duilleag oifigeil	Duilleag a' Bhaile

‘S e baile beag dùthchasail faisg air Cill Osbairn, air an àirde an iar-dheas na h-Alba a th' ann am Penpont. Tha e suidhichte aig 62m os cionn ìre na mara,^[1] ann an ceann a tuath Dhùin Phris is Gall-Ghaidhealaibh (Siorrachd Dhùn Phrìs ro 1975), eadar Am Mòine Naomh agus Bàrr na Dris. Tha e 316km air falbh bho Obar Dheathain, 101km bho Ghlaschu, 27km bhon Dùn Phrìs agus 104km bho Dhùn Èideann, prìomh-bhaile na dùthcha.^[2] 'S e Beurla a th' ann a’ chiad chànain aig a’ mhòr-chuid dhe na daoine ann am Penpont, ged an robh Gàidhlig fhathast beò ro 1700.^[3] Tha Eaconomaidh a' bhaile gu math crochte air àiteachas, coilltearachd agus Turasachd. A bharrachd air sin, tha carabhanlann,^[4] talla a' bhaile agus gailearaidh-ealain ann^[5] anns a’ bhaile, ach tha an taigh-seinnse dùinte an-dràsda.^[6] Taobh fhoghlaim, tha bun-sgoil^[7] ann ach feumar a dhol dhan àrd sgoil ann am Bàrr na Dris.

A rèir eòlaichean fhreumh-fhaclachd, tha a h-uile coltas ann gur ann à Pen y Bont^[8] (Gàidhlig: Ceann na Drochaid) sa Seann-Chuimris a tha ainm a' bhaile.^[9] 'S ann gu math pailt a tha ainmean-àite ann an Cuimris ann an ceann a deas na h-Alba. Chaidh an t-ainm a ghàidhealachadh ann an 1316 mar Kinpunt, ^[10] leis gun do nochd ar cànan ann an ceann a deas na h-Alba anns an 7mh Linn agus bha an cànan fhathast làidir ann an Siorrachd Dhùn Phrìs fhèin anns an 14mh Linn.^[11]

Tha tobhtaichean chaisteil, air a bheil Tibbers (neo Tobar sa Ghàidhlig), faisg air a' bhaile, a bharrachd air tobhtaichean chabhsair bho àm nan Ròmanach. Thug Uilleam Uallas ionnsaigh air a' chaisteal ri linn Cogadh Neo-eisimeileachd na h-Alba.^[12] Nochd Penpont sa nobhail The Private Memoirs and Confessions of a Justified Sinner, a sgrìobh Seumas Hogg ann an 1824. Thoisich Fèil ann an 1891 agus tha e air a bhith a' dol bho neart gu neart fad còrr is ciad bliadhna. Thogadh eaglais ùr sa bhaile ann an 1867^[13] san aon àite far an robh àite cràbhach air a bhith fad nan linntean. Tha dà chlach bhon 11mh Linn a lorgadh sa chladh ri fhaicinn san taigh-tasgaidh ann an Dùn Phrìs. A-rèir carragh-chuimhne a' bhaile, fhuair 41 duine à Penpont bàs sa Chogadh Mòr^[14] agus naoinear eile san Dàrna Cogadh.

1. ↑ Elevatin Map
2. ↑ Distances From
3. ↑ Lorimer, W. L., "The Persistence of Gaelic in Galloway and Carrick", ann an Scottish Gaelic Studies, VI.2 (1949), duilleag 117
4. ↑ Penpont Leisure
5. ↑ Big Red
6. ↑ Drumsleet
7. ↑ A' Chomhairle
8. ↑ Scottish Places
9. ↑ Etymological Geography: Being a Classified List of Terms of Most Frequent Occurrence, T. A. Gibson, Dùn Èideann, 1835
10. ↑ The New Statistical Account of Scotland, Volume 2, William Blackwood, Dùn Èideann 1834
11. ↑ Transactions and Journal of Proceedings of the Dumfriesshire and Galloway Natural History and Antiquarian Society. Third Series. Volume XI: 147
12. ↑ Life of Sir William Wallace of Elderslie, John Donald Carrick, Dùn Èideann, 1830
13. ↑ Canmore
14. ↑ Scottish War Memorials Project

Bailtean ann an Siorrachd Dhùin Phris

Achadh na h-Eaglaise  • Ae  • Amisfield  • Applegarthtown  • Auldgirth  • Bankend  • Bàrr na Dris  • Beattock  • Bentpath  • Canonbaidh  • Cathair  • Cathair Ruairidh  • Chapelknowe  • Cille Chonaill  • Cille Bhrìghde  • Cill Osbairn  • Cille Phàdraig nam Fleamach  • An Clachan  • Clarencefield  • Collin  • Comar na Drise  • Cuingealach  • Dalswinton  • Daltan  • Doire Chonaill  • Dòrnach  • Drochaid Charrainn  • Drochaid a' Mhuilinn  • Drochaid Mhic Iain  • Dubhras na Doire  • Dùn Choll  • Dùn Phris  • Dùn Sgoir  • Eaglais Fheichin  • Eastriggs  • Eskdalemuir  • Gleann Chapall  • Greatna  • Hightae  • Hoddom  • Inbhir Anainn  • Kettleholm  • Kirtlebridge  • Langaim  • Loch Mhabain  • Logarbaidh  • Am Magh Fada  • Middlebie  • Mouswald  • Parkgate  • Penpont  • Powfoot  • Ruadhail  • Templand  • Torthorwald  • Tynron  • Wamphray  • Waterbeck