Baile Ùr nan Stiùbhartach

Baile Ùr nan Stiùbhartach
Suidheachadh
Dùthaich	Alba
Comhairle	Dùn Phris is Gall-Ghaidhealaibh
Siorrachd	Siorrachd Bhaile na h-Ùige
Parraist	Penninghame[1]
Co-chomharran	54° 58′ 00″ Tuath 04° 28′ 60″ Iar
Comharradh-clèithe	NX 414 654
Feartan fiosaigeach
Àireamh-shluaigh	3,573[2] (2011)
Àireamh fòn	01671
Còd-puist	DG8[3]
Duilleag oifigeil	Duilleag a' Bhaile

‘S e baile beag dùthchasail faisg air Poll an Iùbhair, air an àirde an iar-dheas na h-Alba a th' ann am Baile Ùr nan Stiùbhartach (Beurla/Beurla Ghallta: Newton Stewart).^[4] Tha e suidhichte aig 42m os cionn ìre na mara,^[5] air an àirde an iar Dhùin Phris is Gall-Ghaidhealaibh (Siorrachd Bhaile na h-Ùige ro 1975), eadar Port Aiseig a' Chrìch agus Bàrr a' Ghrianain, ri taobh na h-aibhne Crìch,^[6] far a shruthas e gu màthair-uisge na Linne Shalmhaigh aig Bàgh Chrìch. Tha a' chuid as motha dhen bhaile air taobh an iar na h-aibhne. Tha a' mhòr-rathaid A75 a' ceangal a' bhaile leis an t-Sròin Reamhair san iar agus le Dùn Phris san ear.Tha e 285km air falbh bho Obar Dheathain, 102km bho Ghlaschu, 57km bho Dhùn Phris agus 137km bho Dhùn Èideann, prìomh-bhaile na dùthcha. 'S e Beurla agus Beurla Ghallta a th' aig a’ mhòr-chuid dhiubh ann am Baile Ùr nan Stiùbhartach. Tha eaconomaidh a' bhaile gu math crochte air àiteachas, turasachd agus coilltearachd. Taobh fhoghlaim, tha bun-sgoil^[7] agus àrd-sgoil ann.^[8] 'S e Baile Ùr nan Stiùbhartach teis-mheadhan clèireachail sgìre na Machrach.

Chaidh am baile a stèidheachadh anns an 17mh linn le William Stewart, am mac as òige dhen 2na Iarla Gall-Ghaidhealaibh. Ann an 1763 chaidh rathad a chruthachadh leis an arm eadar Port Phàdraig agus Cathair Luail, a dheidheadh tro Bhaile Ùr nan Stiùbhartach.^[9] Bhathar ag iarraidh an rathad seo a chleachdadh airson Èirinn a cholonachadh. Chaidh sealladh neo dhà às an fhilm The Wicker Man fhilmeadh an seo ann an 1973^[10] agus bha am film ri fhaicinn ann an taigh-dhealbh airson a' chiad turas anns a' bhaile fhèin.

'S ann gu Comhairle Choimhearsnachd Gleann a' Chrìch a bhuineas Baile Ùr nan Stiùbhartach, a ghabhas a-steach Muine Gobha, Poll an Iùbhair, Gleann an t-Sruthail, Bàrr a' Ghrianain agus cuid mhòr dhen Phàirc-choille na Gall-Ghàidhealaibh cuideachd. Tha 4,730 duine a' fuireach san sgìre air fad.^[11] Tha 21 comhairlichean coimhearsnachd a' riochdachadh na sgìre agus thathar a' cumail coinneamhan na Comhairle gach mìos ann Talla MhicGilleMhaoil, ann am Baile Ùr nan Stiùbhartach. Tha e a' buntainn dhan uàrd-taghaidh 03 (Meadhan Ghall-Ghàidhealaibh) airson Comhairle na Roinne.^[12]

'S ann ann an sgìre mòran nas blàithe (Cuibheasachd bhliadhnail: 8.4 °C) agus mòran nas fhliche (Cuibheasachd bhliadhnail: 1124mm) an coimeas ris an còrr dhen dùthaich 's a tha Baile Ùr nan Stiùbhartach. Tha sileadh trom ann, fiù 's fad na mìosan nas tioraim, leis nach eil e idir fad air falbh bhon mhuir air an àirde an iar na h-Alba. 'S e àite Cfb ann an sgèile Köppen-Geiger a th' ann am Baile Ùr nan Stiùbhartach .^[13] Chan eil an t-sneachd idir pailt an seo. Tha diofar mhòr eadar am mìos as fhliche agus am mìos as tioraim: 63mm eadar an Giblean (dìreach 63mm) agus an Dàmhair/an t-Samhain (126mm). Fad na bliadhna, bidh an teothachd ann am fiaradh mheadhanach: 11.3 °C.

• Bill Drummond (1955) ceòladair.

Chan eil seirbheis rèile ann. A dh'aindeoin sin, tha sia seirbheisean bhus a' frithealadh a' bhaile:

• 359 Baile Ùr nan Stiùbhartach - Inbhir Gharbhain - Inbhir Àir - Glaschu.
• 415 Baile Ùr nan Stiùbhartach - Machair.
• 416 Baile Ùr nan Stiùbhartach - Whithorn - An t-Sròn Reamhar.
• 420 Baile Ùr nan Stiùbhartach a-mhàin.
• 430 Baile Ùr nan Stiùbhartach - Clachan Ghlinn Lus - An t-Sròn Reamhar.
• 431 Baile Ùr nan Stiùbhartach - Taigh an Rathaid.^[14]

1. ↑ Arcgis
2. ↑ Scotland's Census Result OnLine
3. ↑ Post Code Maps
4. ↑ “Newton Stewart/Baile Ùr nan Stiùbhartach”. Ainmean-Àite na h-Alba. Air a thogail 17mh dhen t-Sultain 2023.
5. ↑ Falling Rain
6. ↑ Andrew Symson, A large description of Galloway, 1823, W. and C. Tait, duilleag 94
7. ↑ “Penninghame Primary School”. Comhairle Dhùn Phris agus Ghall-Ghàidhealaibh. Air a thogail 17mh dhen t-Sultain 2023.
8. ↑ “Douglas Ewart High School”. Douglas Ewart High School. Air a thogail 17mh dhen t-Sultain 2023.
9. ↑ Old Roads of Scotland
10. ↑ Movie Locations
11. ↑ A' Chomhairle
12. ↑ “Dumfries and Galloway Wards 2007”. Local Government Boundary Commission for Scotland. Air a thogail 29mh dhen Ghiblean 2017.
13. ↑ Climate Data
14. ↑ Còmhdhail na Comhairle

Bailtean ann an Siorrachd Bhaile na h-Ùige

Achadh na Meilge  • Àrd Bhaile  • Baile Gheàrr Lios  • Baile na h-Ùige  • Baile Ùr Ghlinn Lus  • Baile Ùr nan Stiùbhartach  • Barrachan  • Blaidneach  • Càrn Rìoghain  • Cille Chainneir  • Cill Choluim  • Cill Chomhghain  • Cill na Tràghad  • Clachan Ghlinn Lus  • Damnaglaur  • An Druim Mòr  • Dùn Reichit  • Eaglais Steafain  • An Eilreig  • Ervie  • A' Ghlac  • Na Lochain  • Lios Uillt  • Am Magh Crom  • Am Monadh Rèidh  • Port Neasaig  • Port Phàdraig  • Port Rosnait  • Poll an Iùbhair  • Sandhead  • Soirbidh  • An t-Sròn Reamhar  • Whauphill  • Whithorn