Téaduirlis

Is éard is téaduirlis^[1] ann ná gléas ceoil a ngintear an fhuaim trí chrith sreinge rite nó roinnt sreang rite, déanta as caolán, miotal nó níolón. Déantar na creathanna trí bhogha a oibriú thar na sreanga, nó na sreanga a bhualadh nó a phiocadh. Bíonn difríochtaí i líon na sreang is a dtiúnadh, ach de bharr gur deacair sreang amháin a oibriú le bogha gan teagmháil leis na sreanga cóngaracha, fiú agus droichead cuartha ar an ionstraim, de ghnáth ní bhíonn thar 6 shreang ar uirlisí bogha. Bíonn 4 shreang ar na gnáthghléasanna bogha sa cheolfhoireann anois: an veidhlín, an vióla, an dordveidhil is an t-olldord (ach amháin in olldord annamh le 5 shreang). Cuirtear méarchláir in oiriúint ar chuid de na téaduirlisí a phioctar. Seinntear cuid eile le bataí nó casúir, nó pioctar nó méaraítear iad le méara nó figíní. I gcásanna áirithe stoptar na sreanga, de ghnáth le brú mhéara an tseinnteora, chun airdí éagsúla a sheinm, ach seinntear cuid mhaith eile oscailte gan stopadh. Nuair a stoptar iad, bíonn cipíní méire (bandaí ardaithe miotail, caoláin nó adhmaid) ar an méarbhord chun go mbíonn sé éasca na nótaí cruinne a aimsiú is nótaí soiléire a dhéanamh. Is gléasanna pobail cuid mhaith de na huirlisí gan bhogha, agus is í an t-aon cheann a fhaightear i gceolfhoireann an lae inniu ná an chláirseach. Is féidir uirlisí bogha a phiocadh freisin, teicníocht a dtugtar pizzicato uirthi.^[2]

Tá an t-alt seo bunaithe ar ábhar as Fréamh an Eolais, ciclipéid eolaíochta agus teicneolaíochta leis an Ollamh Matthew Hussey, foilsithe ag Coiscéim sa bhliain 2011. Tá comhluadar na Vicipéide go mór faoi chomaoin acu beirt as ucht cead a thabhairt an t-ábhar ón leabhar a roinnt linn go léir.

Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.