Luibh

Is éard is luibh ann ná planda nó fás gan stoc adhmaid (mar atá i gcrann nó i dtor); aon phlanda a úsáidtear le haghaidh blaistithe, bia, leighis, nó cumhráin. Sa chócaireacht, de ghnáth, déantar idirdhealú idir luibheanna ó chodanna glasa duilleacha an phlanda (ceachtar acu, úr nó triomaithe), agus "spíosra", táirge ó chuid eile den phlanda (a bhíonn, de ghnáth, triomaithe), lena n-áirítear síolta, caora, coirt, fréamhacha agus torthaí.

Baintear úsáid éagsúla as luibheanna, lena n-áirítear cócaireachta, míochaine, agus i roinnt cásanna, feidhmeanna spioradálta. Bíonn difríocht in úsáid ghinearálta an téarma "luibh", idir luibheanna cócaireachta agus luibheanna íocshláinte. San úsáid leighis nó spioradálta, d'fhéadfadh aon cheann de chodanna an phlanda a bheith curtha san áireamh mar "luibheanna", lena n-áirítear duilleoga, fréamhacha, bláthanna, síolta, roisín, coirt fhréimhe, coirt istigh (agus cambiumsoithíoch), caora agus uaireanta an peireacarp nó codanna eile de chuid an phlanda.

Leithscartar luibheanna cócaireachta ó ghlasraí sa mhéid is go n-úsáidtear iad, cosúil le spíosraí, i méideanna beaga agus chun blas seachas substainte a chur ar bhia.

Bíonn a lán luibheanna cócaireachta ilbhliantúil, mar shampla tím nó an lus liath gallda (Lavandula angustifolia), cé go mbíonn cinn eile débhliantúil, mar shampla peirsil nó na bliantógaí cosúil le basal. Is Toir iad roinnt luibheanna ilbhliantúil (mar shampla, marós, Rosmarinus officinalis), nó crainn (mar shampla an Labhras, Laurus nobilis) - tá sé seo i gcodarsnacht le luibheanna luibheolaíocha, nach féidir de réir sainmhínithe bheith ina bplandaí adhmadacha. Úsáidtear roinnt plandaí mar luibheanna agus mar spíosraí araon, mar shampla an lus mín agus síol fiailí nó duille agus síolta lus an choire. Chomh maith leis sin, tá roinnt luibheanna, mar shampla iad siúd sa teaghlach miontais. a úsáidtear chun an dá chríocha cócaireachta agus leighis a bhaint amach.

Is féidir fítcheimiceáin a bheith ann i bplandaí ar a mbíonn éifeachtaí acu ar chorp an duine. Is féidir go mbeadh roinnt éifeachtaí acu nuair a itear iad i leibhéil íseal, mar a tharlaíonn le linn "spíosrail" na cócaireachta, ach bíonn roinnt luibheanna tocsaineach i gcainníochtaí níos mó. Is féidir roinnt cineálacha eastóscán luibhe, mar shampla an beathnua (Hypericum perforatum) nó eastóscán de Saint John's Wort - nó de Piper methysticum a úsáid chun críocha leighis chun dúlagar agus strus a mhaolú. Mar sin féin, d'fhéadfadh go mbeadh 'rólódáil tocsaineach', mar thoradh ar suimeanna móra de na luibheanna a ionghabháil, lena mbaineadh aimhréidheanna, roinnt acu tromchúiseach, agus ba chóir iad a úsáid le rabhadh.