Comhdhúil ianach

Sa cheimic, is comhdhúil cheimiceach í comhdhúil ianach atá comhdhéanta d'iain atá á gcoinneáil le chéile ag fórsaí leictreastatacha ar a dtugtar nascadh ianach. Tá an chomhdhúil neodrach ar an iomlán, ach tá sí comhdhéanta d'iain luchtaithe go dearfach ar a dtugtar caitiain agus iain luchtaithe go diúltach ar a dtugtar ainiain. Is féidir iad seo a bheith ina hiain shimplí mar an sóidiam (Na +) agus clóiríd (Cl−) i gclóiríd sóidiam, nó ina speiceas iladamhach mar na hiain amóiniam (NH + 4) agus carbónáit (CO2− 3) i gcarbónáit amóiniam. De ghnáth bíonn iliomad comharsana is gaire ag iain aonair laistigh de chomhdhúil ianach, mar sin ní mheastar gur cuid de mhóilíní iad, ach ina ionad sin is cuid iad de líonra leanúnach tríthoiseach, de ghnáth i struchtúr criostalta.

Aicmítear comhdhúile ianacha ina bhfuil iain bhunúsacha hiodrocsaíd (OH−) nó ocsaíd (O2−) mar bhoinn. Tugtar salainn ar chomhdhúile ianacha gan na hiain seo freisin agus is féidir iad a fhoirmiú trí imoibrithe aigéad-bun. Is féidir comhdhúile ianacha a tháirgeadh freisin óna chomhiain trí a dtuaslagóirí a ghalú, a dheascadh, a reo, trí itrí imoibriúcháin sholadstaide, nó imoibriúcháin aistrithe leictreon idir mhiotail imoibríocha le neamh-mhiotail imoibríocha, amhail gáis halaigine.

De ghnáth bíonn leáphointe agus fiuchphointe ard ag comhdhúile ianacha, agus bíonn siad crua agus sobhriste. Mar sholaid, beagnach i gcónaí, bíonn siad inslithe go leictreach, ach nuair a leáítear nó a tuaslagfar iad bíonn siad an-seoltach, toisc go bhfuil na hiain soghluaiste.

Tagann an focal ian ón Ghréigis ἰόν, ian, "ag dul". Thug an fisiceoir agus poitigéir Sasanach Michael Faraday an téarma seo isteach sa bhliain 1834 do na speicis nach raibh ar eolas an uair sin a théann ó leictreoid amháin go ceann eile trí mheán uiscí.^[1]